Gerfonïï
339 S . . trame. Ex quibus ita prælocutis, protinus eliceretur
veritas duplicis uitimæ partis n o ita conclu bonis qua-
drimembtis, aliàs pofir.c, quæ talisctl.
Novcm atlcmones cran (ras veprobatiombus judicial,
ter niu'.ciatie fpeâant ad Fidem etiam explicite,
&'iimt prout in ichedula cnniincntur, rationabiliter
qualificatx. Potuerunt inlüpcr per Doâores, & Or- „
dinavios locorum doâvinalitp- , ac judicialiter con- A
deoenari. Sunt demque per hoc facrum Concilium,
vel per Scdem Apoftolicam de neceffitate falutis re-
probandæ. Sth o b ve rè, vel interpretative. Ad ëlu-
cidationem ponebatur cafus longus. dans intelleâum
de A. & B.va&llisC. Regis. Additus eft cafus brevis
ifte: O ü ih b e i tyramms & c . Propofitæ funt quatuor
conclulioifts i vrelponfum eft per conclufionem qua-
drimembrem tàm firmiter in fermone, quant ccrtitu-
dinaliter ; apud me eft in corde,quia quod Icimus loquir
mur;8oeredidipropterquodlocutusfum. „ N a m &
„ ubi intenderis (ait JuliusCæfer) ingenium valet. „
Nemo autem fàcere metuit,„lecuhdùmVegetium,
’ ’ quod optimê didiciffe cognofcit.,, Vis benèloqui,
j, dixit Socrates, nil loquere, mil quod bene didiceris. „
S E C U N D A
34°
P A R S
C O N C L U S I O N S
P R I N C I P A L I S.
P R I M A P A R S
C O N C L U S I O N S
P R I N C I P A L I S .
ET quidem prima Pars conclufionis fufficienter pro-
! bata ex pluribus forte verbis quam necefle fuit
erudi.tis in Theologicis fermonibusj fed fortaflis non
pluribas quam oportuerat pro non eruditis. ltaque
dedu&a eft haec pars ex quadruplici radice: Ex Fidei
defcriptione, qure e f t h a b itu s c e r tu s j & v e r u sp e r a u d t tum
v e r b i 'D e i a c q u if itu s , ad Rom.x. 8c Hebr. n . Cujus
Fidei obiedum elf propoiitio credenda, vel colledio
plurium, ac omnium credendorum, ficut accipit At-
hanafius in hoc Symbol©: Q u t c u n q u e & c . Alias Fidei
acceptationes rejicio, nifipro quanto Fides infufa re-
quiritur ad credendum catholice. Dehinc Scripture
fac?s teftificatione, quoniam omnia in facris Scriptu-
ris Biblias contenua formaliter, vel fententialiter, &
E t e r u m , pro lecundasPartis dedudione funt
indudte contra pritnam aflèrtionem : L i c i t u m e ft
u n i c u i q u e & c . rationes in triplici quaternario & c . Fun-
datur prima fuper hujus adverbii fignificatione: m a x
im e , jam prefertim, jam fpecialiter, gailicc a quia
prefupponunt veritatem illius quod precedit. Altera
fuper hoc complexo : A b fq u e m a n d a to q u o c u n q u e ,
v e l pracepto deducendo ad contradidionem 3 quia Lex
Dei mandatum eft 8cc. Tertia fuper intelledu piano,
ac refbluto hujus Precepti, 2''{on o c c id e s , fcilicet hominem
propria voluntate , fed vel jubente Deo per
revelationem , vel per publicx adminiftrationis ad-
miffionem. Matth, x x v i. f i . O m n e s cju i g la d iu m a c -
c e p e r in t& c . glofla, p rop r ia a u to r it a t e & c . Unde Le x
occidit 8c non homo 3 M i h i v in d i f t a & c . Rom. xil
19. Quarta juperdefeblujurifdi&ionis , vel judicarke
" poteftatis in occidente tyrannum, ficut pohit Aflertio.
Q u i s e s , q u i ju d i c a s a lie n um fe r v um & c . Rom. xiv. 4.
Fundatur prima ratio fecundi quaternarii fuper con-
demnatione trium Articulorum Hus, & W klef, d e P r a -
d ica n t ib u s a b fq u e m if t io n e : d e p o p ularibus cor r itr en tibu s a d
l ib i tu m D om in o s & c ; & D o m in i s bona E c c le f ia f t ic o r um
ra p ientib us & c . quoniam occifor in cafu Aflertionisj &
pejus facit, quam in his cafibus tribus fiat. Fundatur
altera fuper omni politia vera ,’vel pretenfa^ut puero-
rum lub Magiflro, 8c inter fe 3 ut latronum, vel paga-
norum , immb ut da;monum pro flatu preienti.
M a t t h , xx. ut omnium bonorum, quibus omnia ordinate
fiunt. Eft autem ,, ordoparium difpariumque
,, rerum unicuique jus fiium tribuens, iniqua non u-
,, furpans. ,, Tertia, fuper compai*atione tyrannidis
adhEerefim, & alia vitiadeteriora, propter qute non
veniunt homines paflim occidendi, & quomodolibet,
& abfque mandato. Qiiarta & odava in ordine, fuper
comparatione non habentis autoritärem judiciariam ad
habentem, ficut eft Rex j qui quidem R ex non pollet
f t h i v u l t f i e r i , & p r o h ib e tu r in fe r r e q u o d J ib i
no l i t f i e r i . ' Dehinc ex Ecclefix obfervatione , qua;
damnat ut ha;reles,nedum ilia qu^ contrariantur Ar-
ticulis fpeculativis noltre Fidei (ut ilia , D e u s e f t )
verum etiam quae contrariantur principhs, & dida-
minibus pradicis, ut quod D e u s e ft dU ig en d u s [» p e r om -
n i a , & p r o x im u s f i c u t n o s : In q u ib u s d u o b u s tota L e x p en -
d e t & Prophet a ; quse utique Lex eflFidesnoftra, vel
de Fide.? V n d e in S c r ip tu r is fa c r i s , Auguftino telte,
q u id q u id a lib i n o x ium e f t , d am n a tu r . Denique ex hae-
refisdefcriptione, quam Hieronymusdicit, efledogma
falfum Fidei orthodoxa; contrarium. Et illic ha-
bita eft diltindio, quod qlisedam funt pure de Fide
fub quadruplici gradu 5 qiisedam pertinent ad Fidem
& oppofita fapiunt hcerelim; qiredam funt imperti-
nentia; 1 — Cr~
quantur
I f ; :
cem p r^ c e p ta '^ . .
ergo non fpedant ad Articulos Fidei, nec eis dedu-
cuntur. Ex hinc rationabiliter motus fuit Reveren-
diflimus Magilter Petrus de Verla , exhibere fche-
dulam quam tradidit. Alii vero dicunt: qui volunt
quofdam haereticare , videant ne erroribus fe invol-
vant.
prohibitum ? Pro his loquitur Feltus Actor, xxv. E t Ni-
co d em u s xvn. & in Le g e; quod jultum eftjulteexe-
querisD<r«f.xvi.20.Demum prima ratio tertii quaternarii
fundabatur fuper multiplici notorietateJuris, aut
fadi, quae requirebatur pro qualibet circumftantia feu
claulula hujus AflertionisjUt quod notorium efiet talem
machinari S e c . quoniam ex incertis nullo pado poteft
certa mors inferri. Et 11 non poteft quis occidi ad telti-
monium unius, quanto minus nullius? Altera, quod h x c
Afiertio,quantumcunque circunftantionata, non poteft
habere veritatem de privata perfona extra cafum divi-
nas revelationis notoi ju;, vel cafum inevitabihs necefli-
tatis j ficut ex rationibus adverfariorum , quas quidem
pridem A'idimus,fatisconftatjnec tamen cafus ifte neceH
fitatis femper excufaret.Fundabatur undecima ratio,etos,
ad Sacerdotes, ad Clericos, populäres, 6c ad omnes
incommunij patet confideranti quia cuilibet tali did
poteft; T u es ty rannus-, vel M a c h in a b a r i s in m ortem D om i n
i tu i . Poftremo pro quarta ratione duodecima in ordine,
6c ultima, fiebat epilogus lie arguendo: Contra-
didoria hujus Aflertionis , qute eft particularis, vel
fingularis negativa, eft vera, 6c Catholica; igitur ifta
eft falfa, 6c non Catholica, 6c conlequenter ha;retica,
quod
Mefmement.
141 De Erroribus &c. circa Proeceptum Non occides. 34z
Tuod tenet per Legem contradidoriam, pe rd id aA - vitia. Altera, quoniam omnis poteftas tribuitur à Doriftotelis
6c Dionyfii, quod verum , 6c bonum funt
ex omnibus circumftantiis j falfum autem, 6c malum
ex unica : antecedens eft manifeftum in multis cafibus*
ut, dum. occidens non habebit fufficientem no-
torietatem, ut procedat ad certam mortem non mo-
niti, non convidi 6cc. vel dum poteft fervare juramino
adJuftitiam, redumquejudicium exercendum.
Tertia , quoniam hoc in. Chriftianitatis- opprobrium
exit. Alterum fundamentum , ex re probat ione infi-
diarum, dum frater per mendacia, aut perjuria, aut
per finem illicitum, ficut notat Thomas, i . i . q u . de
infidiis. Unde Lex dicit : homiruun homini infidiari Momentum
„ jx d nd- n lrpnim . vpl a lio m n d o 6c r . F.YrlnmnhiV ^ CT Der teft Regi pet alterum,vel alio modo 6cc.Exclamabit inddias occiderit
hie aliquis, 6c dicet; ponimus cafum neceflltatis extrem
e , ponimus quod omnia funt notoria, queepropo-
nuntur : Refponfio , quia hie non inveftigo , quod
alii dicant , fed quod ponit Aflertio , 6c in quibus
fidelitatis, vel eft Sacerdos 5 6c providen po- . f a s eft : Et Exod. xxr. 14, S i quis per induftrtOm,
terminis fe regulat. Replicabit alter dicensjtrun-
cata eft Aflertio. Refponfio, quia nec hoc pro nunc in-
quiritur, quamvis non defint teftes hic etiam praslen-
tes, omni exceptione majores,. quod nihil truncatum
eft 6ce. Superfuntautoritates Sanctorum,fuper eft mul-
titudo exemplorum, 6c hiftoriarum.
Sed interim difeurramus per alias od o Aflertiones,
& ad hsec inducenda poftmodum ponitur fecundaaf-
fertio fic : L e g e s n a tu r a li s , m o ra lis , & d i v i n a , a u to ri-
,z.ant u n um q u em q u e fu b d itu m d e o c c id e n d o , v e l o c c id i j i
p e r infid ia s o c c id e r it p r o x im um f u u m , e v e lle s eum a b
a lta r i m e o , u t m o r ia tu r . Confiât autem quod in infidiis
, de quibus fit hie mentio, concurrunt frequenter
hæc tria j mendacium, perjurium, ac finis fcilicet
fubita mors, 6cvilis alterius cuifides data erat jundè
etfi quædam pofllint elfe infidiæ juftæ, non tamCn ifta*,
attends mediis, 6c fine, 6c non aiffidatione. Sumitur
aliud fundamentum ex didis Sandorum, reprobantium
in Judith, Aod, 6c fimilibus mendacia, 6c fidiones
fallas, licet in eis collaudetur zelus adcultumDei, 6c
falvationem populi > 6c oppofitum fentire hæi*eticum
eft, ut deducit Auguftinus ad premium 6cc. Demùm
pro quarto fundamento fumitur deferiptio tyranni data
ab Aflertione: T y ra n n u s e f t , q u i in % e p u b lic a non
ju r e p rm c ip a tu r , v e l p r in c ip a r i con a tu r . Confiât enim
c ien d o d i t tu m tyrann um ; damnatur ut erronea in Fide, ß juxta venerabilem Ægidium de Roma, in fuo D e r eg ime
moribus, 6c legibusnaturali, morali, 8cdivina; in- m in e P r in c ip u m , 6cexperientialoquitur, quôdvixef
juriofa. Deducitur hæc condemnatio ex radice quadru- ^
plici i immb quod eft infana 6c facrilega.
Prima,quia Leges divina,naturalis,6c humana, prohibent
explicité, 6c exprefle, quod nemo accipiatf i b i bono-
r em judiciarium,vel aominandi jus injurifdidionem,/^
q u i v o c a tu r fleut A a r o n -, patet in Epillola ad Hebreos.
C a p .f .4. Non igiturautorizant non vocatum ; alioquin
fuprema Le x, Deus fcilicet, diflenfionis Deus in hoc ef-
fet.Eft 6c contra Apoftolum -, nec daret uivcuique quod
fuum eft, 6c fic efiet fumma perverfio modi > fpeciei,
6cordinis, dicit L e x , Judiciomm vigor, Juris publi-
ci tutela in medio conftituta eft, ne, quis de aliquo,
quantumcumque fceleribus implicito, afllimere valeat
ûltionem : Hæc eft etiam Lex puerorum. N ota de Bru-
to , cur filium occidit : „ Qui infeio Principe, inquit
L e x , bellumgefit, reus eft læfæ Majeftatis. ,, Aleft
aliquis Dominus qui non tyrannus in aliquo jure, vel
interpretatione , judicetur. Et ita debebit a<5live 6c
paflive , viliter , 6c infidiose per fubditos interfid.
Cujus falfitatem deducit Orefmius fu p e r q u nto P o l it i c .
Ubi Ariftotelesdicit, quod boni non fa c i u n t fed it io n em .
Veniamus confequenter ad quintam, fextam, fepti-
mam fimul Aflertiones, qua; dicunt R eg em debe r e aw a r
e , r em m e r a r e , & g lo r if ic a r e ta lem m ortem & c . U s e tres
fimul ex inconvenienti quadrupliciter reprobantur.
Primb quidem,quia R e x teneretur amare, remunerate,
6c glorificare peccata , qui ideo- pofitus eft in v in -
d iS lam m a le fa E lo rum : non en im fin e c a u fa g la d iu m p o r ta l,
ficut dicit Apoftolus % o m . xm.4. Unde etfi pofletad
tern pus difiimulare vindiblam,ficut fecitDavid dejoabj
non tamen poteft abfolute remittere culpam prefer-
tim non pcenitente, fed peccatum juftificante palam,
tera radix e f t , quoniam Leges divina, naturalis, 6c in eo perfeverante in feandalum fubditorum; quæ
humana, prohibent, ne idem fit ergà alterum, pars.
Judex , 8c teftis, quod foli Deo proprium videtur.
Undè, dum ex officio procedit Judex contra errores,
qui funt ficut Leges læfæ majeftatis, pars rea confti-
tuitur promovens, vel infligans, tenens locum partis
accufàntis ; proptereà reprobari non poteft Sen-
tentia Judicis in caufa appellationis, vel aliter, ipfo
non vocato, vel audito. Ampliùs tertia radix eft, quia
fecundum Leges divinam, naturalem, 6c humanam, nemo
debet ex incertis caufis, 8c conjebluris, vel ex eis
quæ fecretè geruntur ( ficut funt machinationes , 6c
çogitationes cordis ) publicè puniri, præfertim ad mortem
} quia cogitationis pcenam nemo meretur quoad
Forum fcilicet prælèntis vitæ, fecus quoad Forum
confcientiæ. N em o ( inquit Lex) a d te fhm o n ium
u n iu s m o r ie tu r . Demùm quarta radix e ft, quia nemo
vellet quod anonJudice fuo damnaretur ad mortem,
præfertim' non vocatus, non auditus, non monitus.
Le x autem naturalis di£ta eft 6c fumpta Matth. vn.
juftificatio neque in Cain , neque in Antiocho Ice-
leratiflimo, neque in Juda perfido inventa e ft, quia
dixerunt, p e c c a v i. Ampliùs fecundo, quia Rex per
has Aflertiones deducitur, nedum ad peccatum mor-
tale committendum , fed ad hærefim 3 dum dici-
tur quod tenetur tanquam licitum , laudabile , 8c
meritoriurn , amare, remunerare6c laudare id quod
de .fe iniquum eft. Et quia dicente Sapiente Eccli. x.
i . Q u a l i s 'e f t reStor c iv i t a t i s , tale s & h a b ita n te s in e a .
Et Claudianus ait?
R eg is a d e x em p lum to tu s com p o n itu r O r b is :
fequeretür hæreticatio omnium fere fubditorum, At
tendant hîc omnes, præfertim Domini Commifiarii,
qualiter hæc materia tangit plures 6c magnos,immo
maximos, quia Regem cum toto Clero fuo,quibus im-
ponitur nedum hærefis , fed quod funt hæretici,
dum eorum Scntentia pro non Catholica reprobatur,
quià determinate fall am doblrinam pro vera, nequit
fieri fine pertinacia > ut deducit Oçkam q u a r to p r i -
O m n ia q u a c u n q u e v u l t i s , u t fa c ia n t v o b is h om in e s , D m a p a r t is D ia lo g i ; Rursus tertio induditur in his blaf
& v o s ea d em fa c it e i l l i s , glofla, velle debetis. Proceda-
mus ad reprobationem tertias fimul 6c quarta; Aflertio-
num, quia connexa; funt, 8c fic habent: L i c i t u m e ft u -
n ic u iq u e fu b d u o , h o n o r a b ile , & m e r it or ium & c . Et dicunt
in Sententia, quod Q u i l i b e t tyrannus p o te ft , & d e b e t o c c id
i a q u o c u n q u e v i l i t e r , er p e r in fid ia s , & quomodo h a c e ft
propria m or s , q u a debent m o r i , o cc idere f c i l i c e t i ta e o s .
Aflumitur pro reprobatione quadruplex fundamentum.
Primum fumitur ex caufis condendi Decretalem
illam in Concilio Lugdunenfi. L i b . 6 . pro h um a n i, qua-
rum prima eft, ne quisChriftianus fubito6cimprovise
moriatur in periculum damnationis asterna: 3 quod
ibi dicitur horrenda inhumanitas , deteftandaque fie-
T o m iT I . P a r s I I .
phema cpmparatio de Michaële 6c Phinees , quafi
Michael occiderit Luciferum fine Mandato Dei 6c
Præcepto quocunque, fimiliter 6c Phinees ipfum Zam-
bri 3 quorum patet oppofitum, tàm ex ratione, quam
ex Epiftola Judæ de Michaële , q u i non e ft a u fu s j u -
d i c iu m in fe r r e b la jp h em ia , 8cc. Judæ ix. 6c de Phinees
N u m . xxv. Undè fi Phinees occidiflèt licite fine Mandato
adulterum, velidolatram Zambri 3 cur non fimiliter
tune, 8c nunc alter idem poflet ? Sic arguere-
tur de Moyfe refpeëlu litigantium.
Denique notatur, ut ex Aflertione tertia (fîcut etiam
res fe habet)quod]iæc pellifera do£lrii\a multiplicata eft
per populos,6c Régna,fub Epiftolis, 8c Propofitionibus
Y x has