oi 5 Petri de
man© contrarias, in fuis fubjedis per confilium Theo-
logorum 6c aliorum prudentum repellant. .
Item, ut Artes magicas, 6c alias fuperftitiones di-
vina Lege damnatas , 6c omnes errores 6c hære-
fes Fidei contrarias , diligentiùs evellant 6c de-
ftruant. . . . .
Item, ut a d F i d e i exaltationem, diuim cultusho-
norem, Ecclefiæ reformationem, invigilent ad ea.,
quæ fuperiùs 6c inferiùspro hujufmodi reformation
notata funt, 6c alia quæcunque utilia diligenter labor
ent.
Item, ut zelo juftitiæ contra perfecutores 6c op-
preflores Ecclefiæ, pauperum , 6c debilium excan-
dcfcant , 6c eorum injurias propulfare non tardent.
# |
Vicinis quoque 6c peregrinis, Fidem Catholicæ fra-
ternitatis obfervent.
Item, contra Saracenos 6c alios Fidei adverfarios
potenter infurgant, 6c nunc dùm maxime opus eft,
poft unitam 6c reformatam Ecclefiam , infidelium
infultibus viriliter fe opponant, ac propter hoc guer-
ras 6c bella, quæ jam proh dolor ! 6c in Imperio 6c
in Regnis Chriftianis, in contumeliam Chriftiani nominis
crudeliter fæviunt, mifêricorditer compefcant,
6c ad Chriftianam pacem 6c unionem reducant. A-
lioqui infallibiliter verificabitur verbum Chrifti ,
Orme regnum in fe divifum defolabitur. Lu c.x i. 17.
Item , ut Judæis propter vilem quæftumnon fa-
veant , eos fcilicet inter fubditos fuos morari per-
mittendo, nifi vel Chriftianis ferviendo , agi os co-
lendo, vel alias mechanicè laborando, 6c non ufu-
ras damnabiles in damnum Chriftianorum exercen-
do. . . r ... . #
Item, ut Judæorum converforum bona non rapiant,
fed ad vitæ neceftitatem eis poffidere permittant,
nc egeftate compulfi apoftatent, 6c Chriftianos im-
pietatis arguant.
Item,multa alia eflent per Principes cum Generali
Concilio Ecclefiæ circa ftatum Chriftiani populi
reformanda. Quæ fi impediant, imo fi ea diligenter
non promoveant, timendum eft eis , ne contra
ipfos manus Domini, prout jam incipit, gladium fui
furoris exerceat.
Item, propter præmifla, expeditutReges6cPrin-1
cipes mittant ad GeneraliaConcilia, nonadoneran-
dum 6c confundendum, fed ad honorandum, 6c con-
fortandam Ecclefiam, 6c ad ea quæ ibi décréta fue-
rint, quantum in eis eft, exequendum.
Item, quia juxta Evangelicam fententiam, quam
etiam expcrientia rerum magiftra d o c e t, inter Re-
ges gentium, 6c Principes feculi, fæpefit contentio,
quis eorum videatur efle major , quam cpntentio-
nem Chriftus inter Difcipulos fuos vitari docuit : i-
deo non videtur expcdiens, ut de cætero in Gene-
ralibus Conciliis, pro deliberando, ad partem , fuper
rebus gerendis fiat divifioper Nationes vel Régna:
quia talis modus dividendi magis eft fecularis quàm
Ecclefiafticus, 6c ad contentiones de majoritate vel
fuperioritate difpofitivus 3 fed juxta Ecclefiafticas
Sandiones 6c fandorum Patrum obfèrvantias, ma-
gis videtur efle procedendum per Provincias Eccle-,
Saftico more çiiftinétas.
Tamen quia hujufmodi Provinciæ valdè inæqua-
liter funt divifæ in diverfis mundi regionibus, ideo
cxpediens videretur hanc moderationem obfervari,
Att'utco g 16
ut ad conftituendamProvinciamin Concilio Generali,
non fufficeret minor numerus quam xn. notabilium
perfonarum : Qiiarum fex ad minus eflent Praslati,
vel Ambafiatores Regum, Principum , vel Univerfi-
tatum generalium Studiorum, aut Dodores in Theo-
logia, vel injure: 6c illorum fex ad minus duo eflent
Epifcopi, non Titulares, aut girogavi 3 alii verb fex
firit in minoribus dignitatibus Ecciefiafticis conftitu-
t i,v e l in aliqua Facultate graduati.
Quando verb in aliqua Provincia non eflet talis
numerus, aut talium perfonarum , utfupplereturde
aliis vicinis Provinciis, 6c conftitueretur una ex plu-
ribus , quas denominaretur ab ilia cujus ibi eflent
plura,aut notabiliora fuppofita,6cut hujufmodi perfonarum
elebtio fieret in Conciliis Provincialious,
Generale Concilium prascedentibus: 6c ibidem or-
dinaretur de ftipendiis, pro expenfis 6c fumptibus
eorundem, per modum fubfidii charitativi, Eccle-
fiaftico more, 6c non feculari autoritate vel potefta-
te imponendi 6c exequendi.
Item, quia Ecclefia non poteft Principes ad pras-
dida reformanda temporaliter co g e re, expediens
erit, ut per Generale Concilium ipfos ad ea monitis
falutaribus exhortetur: ut f ic , faciendo quod in fe
eft, apud fummum Judicem excufetur. Necfolum
opus erit exhortatoriis verbis 3 fed etiam bonorum
morum, 6c in melius reformatorum aduum exem-
plis. Quia plus movent exempla quam vetba: ideo
ceepit fefus facere & docere. Aft. 1 .1.
Unde nihil eft quod tam efficaciter poflit, five ad
bonum, five ad malum Principes 6c alios laicosindu-
cere, ficut fafta exemplaria Ecclefiafticorum. Ideo
exemplaria Ecclefiafticorum funt neceflaria. Ideo
fuper illud Matthei.xxi. 12.. Et intravit fefus in tern-
plum 6cc. dicit Chryfoftomus: „ Sicut de templo
„ omne bonum egrediturj ita de templo omnema-
„ lum procedit. Si enim Sacerdotium integrum
„ fuerit, tota Ecclefia floret : fi autem corrup-
,, turn fuerit, omnium Fides 6c virtus marcida
„ eft. Sicut cum vidcs arborem pallentibus foliis,
„ intelligas quod vitium habeat in radice: fic cum
,, videris populum indifciplinatum , fine dubio co-
, ,, gnofce quod Sacerdotium non fit fanum.
' F t inde pa tet, quod neceflaria fit Ecclefiafticorum
reformatio : cum morum fuorum deformatio
tam periculofa fit, 6c cunftis fldelibus populis tam
damnofa.
Avertat autem mifericors Dominus ab Ecclefia fua
hanc contumeliam , ut omnes Praslati, Sacerdotes,
aut alii Ecclefiaftici hujus lamentabilis deformationis
reperiantur culpabiles. Sed ficut olim ipfe fibi in If-
rael feptem millia virorum refervavit, quorum genua
non funt curvata ante Baal, (ficut legitur h i .
Reg. x i x . ) fic hodie in omni ftatu Ecclefiae aliquos
refervafle credendus eft, qui zelo Chriftiani Legis
accenfi, deformatos mores in melius reform ab unt,
6c fuis falutaribus verbis 6c exemplis alios informa-
bunt. Quod ipfe prxftare dignetur, qui Ecclefiam
fuam pretiofb Filii fui Sanguine redimere dignatus
eft. Amen.
)
Scriptum Conftantias. Anno Domini M. GCGC.
X V I . die prima Menfis Novembris.
O R A-
9 1 y De Offic wimper at oris,P c.membr .Conc.Cunft. 9 18
falutaris confolationis. Unde fic verb poflit dici : E-
rmt fignà in Sole, Luna & Stellis. O R A T I O
I ftgna
I XXI. z5.
C
Secunda quadftio erat : quid fignificent ilia coeli
luminaria, qua: primifla verba nobis confideranda
prifentant. Pro quo confiderandum nobis eft, quod,
ficut in ccelo corporali, fic in ccelo fpirituali, hoc
cft j in prasfenti Ecclefia, qiia^ Gregorio tefte, fepe
in facrö Eloquio Regnum ccelorum dicitur, ordina-
• tiflimus R e x , omnium difpofitor, diverfaluminaria
difpofuit, de quibus in principioLibriGenefisfcrip-
tuiii eft : Fecit Dominus duo magna luminaria. Laminare
majus, ut praejfet diet 3 & luminare minus, utpra -
'ejfet notli, & ßellas. Gen. 1.16.
Habet igitur Ecclefia duo luminaria magna, So-
Iem 6c Lunam, habet 6c Stellas varias.
In Sole Papalis Majeftas* quzeprseeftdiei, id eft,
Ipiritualibus 3 inLunalmperialispoteftas, qux pras-
eft nofti^ id eft, temporalibus. In Stellis verb di-
verforum ftatuum Ecclefiafticorum varietls, qux fuis
lubeft inajoribus, congrue defignatur, ficutpleniüs
patebit ex his, qua: iiiferiüs dicenda funt.
O quam decora eft Ecclefia Chriftiana,horumlu-
ininarium mira varietate^ variaque claritate, dicen-
te Apoftolo: Alia eft claritas Solis , alia Luna , alia
Stellaruni, dr Stella a Stella dijfert in claritate. 1. Cor.
xv. 41. Ecce ergo , quam bonum 6c quam jucun-
.Sole ^ Luna & Stellis. L u c .ß dum e ft, hörüm luminarium variam claritatem vi-
dere! Quod! tamen nobis nunc, Domino donante,
cönceflum eft , cum Solem 6c Lunam , utramque
videlicet poteftatem, fpiritualem 6c temporalem, fa-
cerdotalem 6c regalem, fimulque cum eis Stellas varias,
id e ft, varios Ecclefiae ftatus, ad illuminandum
univerfalem faciem terras videamus in hoc facro Con-
tilio convenire: ut meritö de eis didtum fit 3 Erunt
figna in Sole, Luna & Stellis.
Tertia quasftio fuit: quje lint ifta figna cceleftia,
qua: verba prasdidta nobis futura prjenunciant. Pro
quo penfandum nobis eft 3 quod in ccelo fpirituali-
ter intellefto, hoc e ft , in hoc facro Generali Concilio
, quo Univerfalis repraefentatur Ecclefia 3 in Sole
, Luna 6c Stellis apparere incipiunt figna multa,
figna magna, figna nova, figna utique cceleftia, fua
multitudine ftupenda , fua magnitudine miranda,
fua novitate jucunda, qua: plurirais retro adh’s tem-
poribus fuerunt abfcondita j fueruntque triftia figna
PETRI D E AL L I A CO
Cardinalis Camracenfls,
DE O F F I C I O
I MP E R A T O R I S j
P A P Æ,
Reliquoyumque Aiembromm Concilii
Conftdntienfis,
P R O EM E N D A T IO N E E C C L E S I Æ
Habita Confiantia, in Concilio Generali.
M m MCCCC. X m .
Ex veteri Editione Argentinenfi. Anno 1490.
Onfidefantibus nobis verba propofita y triplex oc-
currit quæftio, pro eorum introdudtione, in hujus
Sermonis procemio, breviter explicanda. Prima.
Qualiter verba hæc Evangelica, ad ea , quæ nobis
hie funt agenda, pertineant. Secunda. Quid fignificent
ilia coeli luminaria , quæ nobis confideranda
præfentantur. Tertia. Quæ fint figna cceleftia j quæ
nobis futura prænunciant.
Has liquidem quæftiones multorum forte hie aftart-
titim animos pulfant , qui fecum taciti admirantes
interrogant : quam ob caufam , quamve rationem,
aut Ööngruentiam, verba hæc proponere decreverim,
êchiiie applicareSermoni. Quid, inquiunt^ adrem
pertinet, quid ad propofitum. attinet Concilii Generalis:
Erunt figna in Sole, Luna & Stellis.
Prima igitur quæftio proponitur : qualiter verba
hæc Evangelica ad ea, quæ nobis hie funt agenda^ illis omninb contraria.
pertineant. Pro quo feiendum nobis eft, quod verba
præmifta omnino arbitratus fum huic Sermoni ap-
tiflimè Convenire j quod h i, qui in hac fynodali Con-
gregatiorie præfentes adfunt, debent efle velut cla-
riflima coeli luminaria y Soli, Lunas ac Stellis merito
comparandàj ut feqiientia pleniùs declarabunt.
N e c caret congrua ratione rationabilis congru en-
tia : quia hæc verba , quæ ad litteralem intelle-
dtum didfca funt de fignis adventus Domini ad, gene-
rale Judicium finale, juxta fenfiim fpiritualem, intel-
ligi poflimt de fignis adventus ejus ad Generale Concilium,
feu Judicium fynodale3 de quo adventu ipfe
in Evangelio legitur promififle : Vbi duo vel très,
congregati fuerint in nomine meo , ibi in medio illorum
fum. Matth. xvin.20,
O utinam bone Jefu, utinam fis hîc in médio nd-
ftrûm, ubi duo non fblùm, vel très 3 fed tanta fide-
Sed quod parabolicè 6c obfcurè diximus, jam d a re
6c lucide differamus. Scimis namque 3 6c fatis ,
fuperque fatis per experientiam dodti ftimus , qualiter
proh dolor ! in Sole, Luna 6c Stellis præcefle-
rint figna triftitiæ 6c moeroris, figna videlicet fchif-
matieæ divifionis, 6c Ecclefiafticas deformationis.
Propter quod impletum eft illud Joëlis vaticinium :
Sol dr Luna obtentbrati funt, dr Stella retraxeruntJplen-
doremfuum.J o ë l . i i . 1 0 .6 C X 1 1 1 . I f .
Jam verb, quod gaudentes referimus, videré fpe-
ramus figna jucunditatis 6c lætitiæ, figna charitatis
6c concordiæ , figna profperitatis 6c complacentiæ^
figna videlicet pacificæ unionis 6c 1 eformatiOnis Ec-
clefiafticæ.
Hæc eft ergo mirabilis mutatio dexteræ excelfi 3
quam in Sole, Luna 6c Stellis nunc inchoari videmus,
dura hoc facrum Concilium ad hune finem congrèlium
multitudo univerfalem repræfentans Ecclefiam pgatum afpicimus, ut fanda Mater Ecclefia jam ducongregatur.
Qui utique congregati fifnt in nomine
tuoj in nomine Jefu, in nomine Sal vatoris 3 nerfi-
petitulo* feu caufa procurandx falutis, 6c falutaris u-
tilitatis, non particularis quidem fed univerfalis, nec
unius aut paucorum membrorum tuorum, fed totius
tuimyftici corporis, totiufque tuas Chriflianitatis. U tinam
ergo,falutifer Chrifte,utinam nobis in tuo falutari
nomine congregatis, ita digneris prasfenS afliftere, u t,
pulfis errorum tenebris 6c peccatorum nebulis, effici
mercamur clara luminaria coeli fpiritualis, id e ft , tuze
Lcclefias'militantis, 6c in nobis relueeant laeta figna
Appendix ad Tom. IL
dum per fçhifmaticam divifionem miferabiliter déformata
, nunc per pacifleam unionem reformetur. Sane
nec vera unio-jine reformatione, nec vera reformatio
fine unione efle poterit.O præclarum 6c profperum
diem , 6c quem merito fandum dixerim, fub quo
hoc fieri contigerit ! O beatos oculos, qui hoc videre
memerint ! O felieem locum, hanc videlicet Conftan-
tienfém civitatem, meque pariter cumea, jucundæ
exultationis participera, quem intra terminos com-
miflas mihi legationis ad partes Alemaniæ Dominus
ad hoc eligere dignatus eft.
Mmm a Sed