Æ r .
eft operarius cibo fuo, C/* mercede fini. Matth, x. 1 o. 8c
L u c . x . 7. Tantummod o principalis 8c finalis ejus in-
tentio in honore D e i , 8c Ecclefiæ , in charitate non
fiiïa-, 2. Cor. yi. 6. infuademum, aliorumquc perpétua
falute fi gatin' , ut fit finis lucri, fub fine cæ-
lefti, quatenùs non jam duo fines adverfi , fed unus
utrohique cenfeatur. N onne feriptor nofter prætereà
venit honorandus ab omnibus qui diligunt Eccle-
fiam , præcipuè qui regimini fuo præfunt ? Sed honor
ipfe fit in Ëeneficiis, fit honor in aliquo infigni T i-
tulo, fit in largitione Indulgentiarum, non minus quàm ^
pro peregrinatione , vel Ecclefiæ materialis conftru-
<äione,fit in privilegiis aliquibus. Quoniam fi duplici honore
dignos dicit Apoftolus, qui laborant in verb'o, i.Tim.
v. 17. nunquid de fcripto filebimus ? Nunquid Evange-
liftæ,nunquidProphetæ,nunquid Paulus ipfe profuerunt
nihil fcripto ? Nonne plurimi quotidiè fcriptis ædifi-
cantur, qui verba nonaudiunt? Hoc unum injungen-
dum præmifimus, ut Scriptor omnis idoneum fe præ-
beat, quatenùs ab inftitutis vel inftituendis principali-
bus fcribis exemplaria, quæ 8c qualia fint irreprehenfi-
bilia fufcipiat. Sic enim jubet Dominus (Deut.xvii.
^ .18 .) ut R ex fibi defer mur us Deuteronomium legis,
exemplar à Sacerdotibus accipiat. Et Moyfi dicitur :
Fac omnia ficunditm exemplar , quod in monte vidifli,
Exod. xixv: 40. quod 8c Angeli minorantes obfer-
vant. ]
Eccc quanta .fterilitas per Ecclefiafticos, præfertim
Plebanos, Restores Ecclefiarum, 8c alios otiofos de
Ecclefia, proh dolor invenitur ! Apud quos nec bre-
viflimus tenor unus habetur Aivinorum Præceptorum,
nec Sacramentorum nominatio, nec numéros Articulo-
rum ! Compelluntur habere Synodalia quasdam infti-
tuta > benè quidem, fed illud oportuit fàcere, non tarnen
aliud omittere. '
Denique nihil impedit (ut ad principium finis fe refe-
rat)Libros feu Traftatulos vel codicillos devotionis feri-
bereFeftivis diebus , habito moderamine quale fa-
piens judicabit in hoc opéré , quod utique non fervi-
le cenfendum e j l, fed in honorem Ecclefiæ plus ali-
quando vergens, quàm multiplicatiavocalis orationis,
imo quàm infblens in aliquibus- Miflarum inculca-
tio.S
i quid ad extremum vobis eft velFidei vel confilii,
provideant Superiores in Univerfitatibus Studiorum,
in Ccenobiis feu Monafteriis Religionum, in Collegiis (
Ècclefiarum, maxime Cathedralium , nedumLibra-
rias habere, led Scriptores de fuppofitis fuis inftituere,
cum relaxationibus onerum ceterorum congruis, aut
cum ftipendiis oportunis, quæ ubideeflènt, agat ni-
hilominùs Scriptor nofter pro caufa non infimaj quatenùs
otium vitet quod omnia vitia docet, quod eo-
rumfentina eft abominabilis & horrenda. Speret p remium
, fperet quoniam merces lùa magna nimis erit
Deus , jubens ferutari Scripturas , ac proindc feribi,
quibushabeturæternavita, cujus efle participes (tan-
quàm in Libro fuo feriptos) largiatur ipfe nobis Dominus
nofter Jelùs Chriftus , Liber vitæ Ipeciofiffimus
Deus benedi&us in fæcula. Amen.
Finis Traftatus de laude Scriptorum, editus a Criflia-
nijftmo Do flore Joanne de G er fin Cancellario
Parifienfi. Lugduni. Anno Domini,
M. COCCXXIII. Aprili.
À
J O A N N Ï S ' G ER S O N I I
DoBoris & CtncelUrii P tr ifim fis ,
A P O L O G E T I C A
S 1 V E -
R E S P O N S I V A: IL'
A d quemdam Monachum domüs Carthufia Major
is , quar entern :
Utrùm licitum foret pro ftudio leûionis & ex-
ercitii fpiritualis convcntum & prolixitatem
Divini Officii dimittere , & qui Libri euent
fruétuofiùs frequentandi.
In qua quidem refiponfiva primo epifiolaris pra-
mittitur prologus, pofi fubneffuntur oBodecim
Confiderationes. In quarum pnmfs duodecim
fuadetur coenobitica fia b ilita s , & arguitur fu~
fp e ffa loci feu Conventus mutatio pratextu ,
feu celore major is quietis dr profeffus. In re-
j liquis verb f e x Confiderationibus agitur de L t-
bris à Monacho inDivino Officio , & régula-
ribus obfervantiis continue occupato frequen-
tandis.
Collât, ad M S S. Codd. ViEloyin. 1 3 7. Colbert, pp.
& M . Targny.
GR A T IA tibi Frater SçPax.i. Cor. 1.3. Siinimi-
cos jubemur diligere ? Quanto magis eos qui
diligunt nos in veritate 8c finceritate fàlutis?
N ihil quippe ita debitum, nihil plùs naturæ conlênta-
neum, laihil efficacius ad d iligi, quàm ut redames fi
amaris, 8c âmes ut ameris, -hoc eft enim amatoriüm
poculum (Senecatelle) fineveneficiis, fine carmine,
fcilicet : Si vis amari , ama. Durum idcirco videri
potuit verbum illud veftræ charitâtis de me 8cad me,
quis prohibet etiam non amantem diligere ? fed fùerit
hoc didlum licentiâ fermonis amorofi qui Legem nelcit,
^ nec fe capit fæpè. Veniam ad alia fuper quibus illico
^ rapuit animus me ftilo concurrente Confiderationes
videlicet aliquas annotarc præfentibus annexas. Sup-
petebant aliæ Confiderationes plures, fed lalïitudo corporis
8c formido tædiicompelcueruntlcribentem. Sane
fuadeo primùm totum Religionis ftudium tranfire in
affeéhim cordis -y non tarnen accipio per hoc affe&um
qualemcunque lcd fandlum 8c callum. N am tranfibant
illi de quibus Plâlmifta loquitur in affe&umjpravum,
dum produt quafi ex çtdipe iniquitas e or uni. P f LXXII.7.
Habet Auélor De fpiritu & anima brevem inter ceteras
magnas, multas 8c laudabifesConfideràtionem iftam:
„ Affe&us, inquit, qui eft Ipontanea inclinatio ad aliud
„ tripliciter in nobis attenditur, fcilicet in lùpcriori par-
,, te rationis , 8c in inferiori, 8c in imaginatione. Si
„Ipiritus nofter fequitur affeélum primum , dicitur
,, homo fpiritualis} fi fecundum, dicitur homo ratio-
,, nalis i fi tertium, dicitur homo animalis.,^ Potep’tis
^ in originali fi placet videre latiùs. Item in Epiftola
Beati Bernardi A d veftros Fratres de monte Dei j fuit
opinio Celebris quod tota Theologia noftra deberet magis
ccnferiaffeftiva quàm fpeculativa. Rationem alfi-
gnat unus validam > quia jubemur redigereomnemin-
telledlum in captivitatem, inobfequiumChrifti. Plus
eft igitur omnis i ntelle&usTheologiæ ad cultumChrifti
percharitatisobfequium quam ad fpeculandum., maxime
cùmfinislegisüt charitas. 1 .Tim. i . f . Rursùm circa
monitionem infrà de le£tura doélrinarum placet hîc
addere quod fermoncs magiftrales qui fiuntî fuceinélè
7oÿ T)e Libris legendis à^JAdonacho. 706
— diftindtiones, valdè illuminant intelleélum , 8c fine
labore gra vi demulcent etiam affedlum, cum inlpicitur
firmoDeivivus.&ejficax, Hebr.iv. i t . dumadmodum
loquentis 8c continentis ei'dem fe infundit fuaviter per
particulas ordinatim. Habetur quoque ubertim materia
circa pene .lingula Pfalmorum, 8c aliorumdivi-
norum verba proexercitio meditationis. Exempli gratia
: Beams vir qui non abiit in confilio impiorum j
Plal. i-. i • hie poteft ajfTumi diftin£lio de beatitudine/
Item de viro, item de abire, item de confilio, 8c ita
de reliquis. Demiim non eft confilium meum, utdif-«
ficiles qua:ftiones 8c profundas fpeculationes bccu-
patus in afliduo divino Servitio fibi aflumat intelligen-
das, ubi requiritur otium maximum, ac ingenii viva-
citas cum dilpofitione vegeta cerebri, quieta 8c lerena,
ne forte phrenefis , aut alia ineurranttir incommoda:
fufficiunt igitur Tra£latuli faciles, 8c ad pietatem ido-
nei. Scriptum Lugduni Anno Domini 1416. p. Julii :
per Joannem Cancellarium Parifienfem.
XII. CONS IDERA T I 0 NES
A D
P R O P O S I T U M ,
Quas bene confiderare debet Religio-
fus in divinis multum occupatus,
pro ferenatione confcientix.
Confideratio Prima.
R E l ig io s u s ille confideretimprimis, quod
Dei providentia, quas in lua dilpofitione non
fallitur , deduxerit ipfum ad Ordinem cele-
brem, 8c approbatum, in quo jam ita profellus eft poll
probationem Iblitam, utrefilirefallumfit. Faciat ergo
de pia neceflitate viitutcm gratuitam 8c meritoriam,
quia durum eft,fi contra ftimulum calcitret: lacrilegium
quoque, fi voluntatem luamrursiisulurpet, quam in
Superioris lui i vice Dei, refignavitmanus.
Confideratio Secunda.
Confideret lecundo , quod jam fibi vivendUm eft
non propria, led aliena Lege j non propria, led alie-
na voluntate, quas tamen originality- a fua voluntate
procelfitj non enim quilpiam ad prOTtendum cogebat:
lequenda eft igitur deincepsalienavoluntas, nonpras-
occupanda, non docenda.
Confideratio Tenia.
Confideret tertio, diblus Religiolus, quoniam DeUs
bonorum noftrorum non eget. A c proinde melior eft obe-
dientia^quamviflima. 1.R e g .x v .23. Proptereacenleri
debeat pro regula generali, illud efie melius, illud pul-
chrius,illud nobilius, illud utilius, deledlabilius, 8c hone-
llius quod eft obedientias proximiusj fit ilia res in qua
obeditur vilis, abje£ta, turpis, inutilis, laboriola, vana,
ftulta, quantumlibet inhonefta, folopeccatoexclufo.
Exemplum habemus in Domino noftro Jefu Chrifto,
qui Sacerdotali, 8c Regio genere, ac fpiritu Prophetico
infignis, nudis ambulabat pedibus, aliifque maxima: hu-
militatis geftis fe dejecit, hanc exiftimans, ut beatus
Hieronymus finaliter innuit, fimmam nobilitatem 5 videlicet
Deo Patri obedire. Unde 8c Bfeata Agatha per
Judicem luum inculpata, eo quod fervilem perfonam
propter Chrifti fervitium>gcreret, refpondit pruden-
tiflime theologizando dicens : Summa ingenuitas hac
'5 qua-fieri)itus Chrifti comprobatur,
Tomi II. VarsV.
Confideratio Cfuarta.
Confideret quartb , quod ficut in domo Patris md
manfiones mult*fini9 Joan.xiv. 2. 8c viæ multæ perve-
niendi ad earn, 8c in via Dei ,r fecundiim quod loquitur*
beatus Auguftinus aliusfic^aliusfic ibat. Ideoque confer-
^ miter juxtà Apoftolum. In qua vocatione vocatus eft, am-
bulet. 1. Cor.mm20. D e quo idem Apoftolus exeinplum
pofuitalio in loco de variis veri corporis officiis. Quo
cxemplo ad propofitum nullum accommodatius efie
poteft, fi profunda cogitatione ruminetur.
Confideratio Quinta,
Confidbret quinto, quod adverfiarius nofter diaboluS
juxtà Beati Petri verbum [illo mane ledtum in Epiftola
ad Miflam , quo hasc poll meridiem feribuntur,]
tan quam leo rugiens circumit quarens quern devoret •
i.Pe t.v . 8. non habet autem efficacius malignandi
machinamentum , quàm fi poflit hujufmodi luadere
dilplicentiam flatus lliijam afiùmpti, jamque profeffi.
E t hoc fàcere conatur nunc fub velaminc majoris uti-
litatis in alia vocatione > ut in prasdicando , nunc fub
figmento quietudinis contemplativæ j nunc fub arro-
} gantia ïcientiæ amplioris -, nunc fub umbraculo, quafi
omnia fint inutilia quæ agit in vocatione fua , pro-
. fequendo fingula, 8c annihilando ; ut funt jejunia, vi-
giliæ, prolixitascantûs,8cHorarum, folitudo gravis,
8c juge filentium, cum fimilibus. Subjiingens, quod
Deus Iblum infpicit cor , 8c corporalis exercitatio ad
modicum utilis eft. 1. Tim. iv. 8. Addendo, ut quid denique
perditio hoec? Poterat enim unguentum luum, utfibi
videtui*, venumdari multo, Marc. xiv. 4. 8c non fie de-
periret. Dicit hoc quandoque Ipiritus ledudlor infta-
bilibus ccllicis, qui Ce prællimunt idoneos ad docenduni
alios ut feducat, 8c eos ita finaliter de cella falutis in
mundum perditionis reducat.
Confideratio Sexia.
Confideret etiam fexto , quod omnia lulpedla flint
tanquàm à dæmonio meridiano (opbd f i transfigurât in
Angelum lucis) 2. Cor. xr. 14 immifià, 8c lùggefta; quæ
) loci, vel propofiti femel arrepti 8c lùfcepti mutationem
ingetunt 8c lùadent direélè vel indiredle -, præcipuè nifi
manifeftus fit in via quam ambulat pofitus obex æ-
ternæ falutis, qui poni tunc folùm creditur, dùm cum
hac via, 8c in ipfa non Hat falus.
Confideratio Seftima.
Confideret leptimo , quod fchola Religionis valdè
diftat à fehola fecularis inquifitionis. Dicebat hoc unus
fratrum meorum alteri fratri fuo, 8c mco, dùm fi-'
mul in Ordinc Cceleftinorum morarentur. Fra ter,
hasc Religio non eft fehola Theologias, vel Philolo-
phiæ, fed Chriftianæ felicitatis : 8c dilciplinas non
venifti ad doélrinam 8c fæcularis feientiæ vanitatem,
fed ad difeiplinam 8c humilis vitæbonitatem. Linque
quæftiones Scholafticis viris, quæ erudiunt intelleélum,
tibi fitis fint regulates noflræ obfervantiæ, quæ inflam-
mare fufficiunt tuum affeélum. E t verè ita e l l , 8C
Iveriffimum eft quod dixit.
Confideratio O&ava.
Confideret oélavo, quod viatores hîc llimus , non
comprchenlbres. Sit igitur viator , ut viator , nec
quærat hîc ca in Via quæ pro præmio quæfita deben-
tur in Patria j comprehenfio lcilicet divinitatis fine
phantafmatibus 8c fine labore, ubi nec languor nec fe-
nium, 8cc. Et dicamus cum Apoftolo aliquid : Non
judicavi me ficire hmr vos., nifi Jefium Chnftum, cK,
Y y hune