T V
ion per coniîdorarc media ordinata ad i Hum finem j
quia i'em per media funiunt racioncm à fine 3 8c ilia
propofitio videtur iatis nota : iieuu enim Medicus,
eu,us cil eonliderare iiimiatem, conlîdc'iat ca qu;u
inducunc fanitatem, 6c quæ impediunt ipliim. Sed
lie rit quod corpus ell propter an imam6c,j:emp.o-
ralia propter ipirituaMa, 6c qiuvlibei abtio humana
debet ordmari in ulcimum finem , id eft, beatitudi-
nem. Ergo cujus cil ordinariè cognolccre de Ij:
ricualibus E H ne ultimo, 6c de Ipiritu
Cognoi'cere de omnibus ordinatis ad ilia , 6c pr;y-
ièrtiiK v’!;- aCtionibus humanis, quando ponunturfub
ratione convenienus,vel impedimenti ad ilium finem :
6c ipic Dur and us vecat banc rationem irrefragabi-
lcm. Seconda; ratio, quæ cit apparentior, lump ta
cft ex authontate Chrilli Matth. xvui. Si pceca-
■ icnt in .v fréter mus. &c. nam fi detineat mea, vel
perçu liai me 3 peccat in me : tandem ex proceflii dici-
tur, Vie Ecclefia, id e lt, Prælato Eccleliæ Potella-
tem habenti ilium excommunicandi pro quocum-
que peccat© quod eit in fratrem coin milium : 6c
cil multùm apparens 6c probabile , quod ad
1 0 4 8
clt judioirc de mediis, Judicio coüreitivp: & hoe ordinarii
de jMolibet acccflario vel impedieme, ref-
pefm Lillis finis. Etiam dico, quöd Summus Pontifex
non judicat de bcalicudinc, ïeterno iito Judicio
de quo loqiiimur; led per modum doörinx &
incitiunenti, ollendendo de mcdiis neecllariis ad fii-
lutcm. Rcgulariter ergo civilia ad laïcos pertinent.
Ad lecundum , Si peccaverit in te frater mus drc.
non cxcluditaliquod peccatum, neque Ipirituaie, nc-
julüem ell quo temporale ergo Ëcclefiallicus lüpcr quodlibet
a' - .... peccatum habet authoritatem. Dicit Occam primo
Si peccaverit, Dtc Ecclefu, quod per Ecclefiam non
ibi intclligitur Ëcclefiallicus iblum, led quatcum-
que Commimitas fidelium , five (int ióli Keclelia-
ftici, five ibli lnïci, five utrique fimul jundli &
hoe modo exponit Die Ecclcjk,, id e l l , tali Commu-
nitati, putii tali Parochial. Dicit fccundu , quód
per illam authoritatem non datur Potcllas coërciti-
va Judici Ecclefiailico, fed iblum daturcadem Potcllas
qua: datur ipfis tcllibusj nam dicitur, adlii-
be duos teftes, & non datur teftibus authoritas excommunicandi,
led increpandi & admonendi: ideo
Sununum Pontificem & Ecclcliatlicos Judices fpc- dicit quod iimiliter non datur Judici Eccleliaiiico
iicarc de omni adcionc humana K Potcilas excommunicandi, led declarandi ipiiim efle
cxcomunicatum. Verunij yidetur Durandi opinio
probabilior & conformior proeeflui Evangciico, quod
quandocumque de aliquo cerium ell quod peccavit
mortaliter (falvo ordineJuris, putaiiilvoproccffude
élat ordinariè jud
propofita, vci coniiderata lub ratione injuria', vel pcc-
ca ti, 6c unumqucmque pro tali peccato poena afli-
cere, pnecipue pro peceaco contumacies.
Ecdefiti ftsafi-vè tantum ßj* direïïroè-,
non cuttern coa'druè, judicat.de mediis
necejjanis ad Beatitudinem.
À Liter dicit Joannes
Sum mus Pontifex r
correbtione fraterna) tandem file pro concumacia
venit excommunicandus, quia non vult defiltereab
illo peccato. Hanc defenfat 6c ad longum nititur
probare Carlerius, ponens ultimum corollarium tale-
nempe, quod aflerere Judicem Ecclefiafiicum non
polie cogéré laicum ad folvendtim bebitum, quando
certum eft quod debet .iilud * vel ad cedendtim
bonis, eft errare in materia claviiim.
2 Parifiis 6c Occam, quod
jularitcr non debet judica-
re , leu aliquem punire pro peccato quod eft pure Habetur ergo refoliitoric , quando dé aliquo ex-
1 ecu la re, quod dico prepter adulterium, quod non teriori fabto certum eft quod eft peccatum , poteft
eft pure 1'eculare, imq contra Matrimonii Sacra- Judex Ëcclefiallicus, fervato ordine Juris, de quo-
mentum : Iimiliter, ulura non eft peccatum pure cumque tali ordinariè cognofcere , 6c in Foroexte-
1'eculare, fed folum in tribus calibus. ExemplumjJu- riori publico peccantem, cenfura , id eft excom-
dex Ecclefiafticus non debet punire furantem, pro pmunicatione Ecclefiallica, punire j 6c pnecipue"fi fue-
furtoj nec homicidam, pro homioidio , fuppofito ^rit contumax: 6c hasc opinio eft Sacris Literis con^
quod fit laicus. Unde dicit Augullinus, luper A- formior.
mos Prophetam i Oj'.td.m [ant peccat a enormia , qua
non venimt a ?udice EccleJtajHco punier,da, fed a fecu-
Uri. Ultra dicit Occam in fine Dialogi, quod Pa- C A P . X L
pa in tribus calibus poteft 3 cui concordat Gerfon.
Primus, quando peccans eft juridicialiter fubjectus,
Jurildiétione laïca, Summo Pontifici, tunc poteft
ipfum punire. Secundus eft, quando in terra in
qua talis peccat, non eft aliquis Dominus temporalis,
yel fi f it, perniciosè negligitpeccatorein punire.
Patet per cap. Licet, Deforo competenti, ubi ex-
prelsè ponitur talis cafus. Tertius, quando Judex
fecularis nullam pcenam poteft infligere, ut in cafu,
cum peccator eft occultus. Nam poena temporalis
non infligitur, nifi perfonx cognitse: ideo inillis
Pdcfct fojjit aliquid f ï£cifeve, eu-
jus tranfgrejjw inducat mortale
'peccatum.
Onfequenter Videndum eil de fecundoiigatnine-
„ utrum f aPa unumquemqneligare poiîit ligaminê
1 ræcepn obligantis ad peccatum, hoc eft, utrùm
Petto & fuccefforibus ejus fiierit illo vérbo, anod.
tribus cafibus ad Summum Pomificem & Judices P ^ e f la s I r a lc ü iq u T p r^
Ecclefiallicos fpeclat punire de talicrimine pure fe-U cari. Amuirm- n n U ____1___ .. F p ■
culari: fed illis exceptis, dicit Occam, quod non
ipectat ad Summuni Pontificem ipfum laicum de
crimine pure lai’co regulariter punire. Quid ergo
refpondebit Occam ad Argumentum Durandi ? Dicit
Joannes de Parifiis ad Majorem : cujus eft judica-
re de fine, ejufdem eft judicare de mediis, fupple
innuitive, id eft, innuere quae Amt media necefia-
ria ad ilium finem conlequendum, 6c quae impedimenta
; 6c hoc verum eft, quod fpedlat ad Eccle-
fiafticum, quia ad eum fpec'tat oltendere quod eft
neceflarium ad felicitatem confequendam. Sed fi
intelligas: cujus eft judicare de fine, ejufdem efle
judicare Judicio coercitivo & correctivo, de quolibet
neceflario ad ilium finem, negatur. Imb ilia eft
Lilia Umverfaliter: cujus eft judicare de fine, illiiis
cati. Arguitur primo quod non 3 nam non eft peccatum,
nifi contra Legem Dei. Patet per definitio-
nem peccati abAugultino datam fuperiüs 5 ergo nul-
j r L 8,flat0r hamanus habet Poteftatem pr^cipien-
di fub poena peccati. In oppofitum arguitur quod
habetur in Sacris Literis, ut 1. Petri, cap. n. 18. Obe-
diteprapofitis vefiris, etiamdyfcolis: fimiliter habetur,
SJui vos audit me audit. Luc. x. 16.
Communiter habetur circa hoc controverfia inter
Dobtores. De Gerfonio, in 4. parte, De vita fpi-
ntuali amma, dicit, quod Nulla tranfgrejfo Leais natu-
ralis aut humana, ea ratione qua ejt naturalis aut humana
efi peccatum mortale. Et hasc Propofitio eft
conformis ad dibla Durandi : dicit notanter ea ratione
qua naturalis., vel humana, quia eadem Lex
poteft efle naturalis 6c divina : unde voco Legem
natu-
1050
naturalem, illam quic omnibus rationeutentibus, ex
judicio rationis, communis incll, fcclufo quocum-
que ligno lenlibili exteriori. Unde dicit Gerfon,
quod mortale eft quod operatur rcatum ad pcenam
aiternam, id. eft, obligatjoncm ad pcenam aeternarn
fine Dei acceptatione. Hisfuppoficis, lie arguitur;
Legislator non poteft condere Legem cum adje-
fliione pcenie quam non poteft infligere: nam L e g
i flator Civilis fruftra conderct Legem dc aliquid
tacicndo, fub poena cxcommunicationis, quia illam
non poteft infligere, nec cxcrcere: fimiliter Lcgifla-
tor Ecclefiafticus Civilis, fruftra condcret Legem
fub pitna (iiipuiidii, quia illami non^ poirct cxcrcc- a Vtrüm Concilium poffit aliquid pracu
re; led lie eft, quod nullus Legiflator humanus ^ » 1 ' * ■ *
poteft infligere pcenam aiternam quae debetur mortal
cic , tcnctur iJJaro ferre, 6c non poteft raiucrc,
dummodo ip fa poena fit rationalia. hu o tcnctur
lub peena peccati adimplcrc illam pcenam. Unde
authoritas ilia : Quodcumque folvens, intclligitur a
peccato3 & hgaveris, fupple ad pcenam, erit hga-
turn, 6cc. videtur hoc fonarc: ergo ex vi Praicc-
pti Saccrdotis ordinarii, poenitens lub peena peccati
tcnctur illam irnplcrc, 6c h x c opinio videtur probabilior
quam oppofita: Scotus dicit, quod fi lub-
jiciat 1c, ad utrumquc tcnctur.
i, nec dc ea cognofcere in fuo 1‘ oro; ergo nullus
Legiflator humanus poteft condcrc Legem ,
quo ad adjebtionem poena; leterna; 3 ergo non poteft
obligate lub peena peccati mortalis, capiendo
mortale pro iilud quod operatur reatum ad pcenam
jeteniam 3 alias Legiflator poflet condcre Legem
cum adjeólione poente impoflibilis. Unde dicit Du-
randus, quod Legiflator non poteft condere L e gem
de aclibus inrerioribus, quia de illis non poteft
aliquid cognofcere in fuoF oro, nec eos punire.
Sed Solius Dei eft pcenam. atternam cognoIce-
re,6c earn infligere 3 ergo non fpeclat ad Lcgiflatorem
humanum, &c. hoc eft, nullus Pradatus Ecclefiapere
fub puna pecca ti.
C Ecunda Propofitio. Concilium Generale, quan-
^ turn ad Forum exterius, ( quia per fe non habet
Poteftatem fuper abirus interlores, nam non poteft
audire ConfeflionesJ poteft aliquid prarcipere fub
peena peccati mortalis, quod, Icclulo Praiccpto,
non foret peccatum, ftando precise'in Lege divina,
6c cpmmuniter Doblores latis concordant in
hoc. Patet; Concilium Generale efttanta: Pote-
ftatis ficut erat in primitiva Ecclefia : fed in primi-
tiva Ecclefia poterat condere Legem 6c Statutum,
cujus tranlgreflio erat mortale peccatum, ergo 6c
nunc. Patet Major, tempore Apoftolorum , Afticus,
aut Civilis Magiftratus, poteft fubditis ali- ß bluum xv. 28. Vifum efi Spiritui Janclo&
quid priecipere lub peena peccati mortalis.
Ex i (la prima propofitione fequitur fccunda corolla-
ria,quod aliquis poteft latis facer e 6c adimplere Pr^ce-
ptum humanum per mortale peccatum, ficut 6c aliquis
poteft mereri, tranlgrediendo Praxeptum humanum.
Patet primum, de illo qui jejunat propter
appetitum vanas glorias : nam ablus interior
non fubjacet imperio hominis, 6c per ilium inte-
riorem, dummodo impleatur exterior, non tranf-
greditur Praeceptum humanum. Exemplum fe-
cundi: patet de illo qui aliquam mulierem defpon-
lavit clandelline per verba de prasfenti, 6c poftmo-
dum cum alia contrahit in facie Ecclefia;, 6c fub
.peena excommunicationis cogitur habitare cum le-
cunda, qua; non eft fua uxor 3 talis> nolendo habitare
cum fecunda, propter Deum, meretur, 6c
tranlgreditur Praeceptum humanum 3 6c ilia eft Sum-
ma opinionis de Gerfonio.
Sed pro opinione oppofita, quae videtur rationa-
fit prima.fed quiiibet Sacerdos,{prrpfn Propofitio.mfpft (iKi Non (nKipAn folum foil Papa 3
virtute clavium, inForopoe- C ipfam Ecclefiam oblioare.
_l._
m fp n ru li IV m C,-. hil vobis imponere praterquam hac necefjaria , ut abfii-
neatis ab immolato & fujfocato fanguine & fornicatione.
Nam licitum erat gentibus ante 6c poll converfio-
ncm, fuffbeatum in fanguine, id eft, occifum fine
emiflione fanguinis comedere, 6c haec pr .hibeban-
tur in Lege Moyfi, qu;e non obligabat Gentiles,
6c abrogata fuit per Evangelium, quantum ad css~
remonialia: nihilominus in Concilio Apoftolorum ,
prohibitum fuit fub peena peccati, ut Gentiles ab-
llinerent ab immolato 6c fuffocato, 6c erat eis ne-
ceffiirium pro mutua converfatione. Similiter for-
nicatio erat fimpliciter prohibita, 6c fic tranlgreflio
erat peccatum. Ergo, poteft Concilium aliquid
prohibere fub peena peccati. Prasterea eft praeceptum,
fub poena excommunicationis (qua; non poteft
ferri nifi pro peccato) fumere femel in Anno Eucha-
riftiam. Similiter poteft Concilium Generale ipfam
Ecclefiam obligare ad aliquid, ad quod Drifts
non erat obligata, quia Concilium gerit vices Ecclefia;,
6c repraefentat totam Ecclefiam, ideo poteft
nitentiali 6c fecreto, poteft fibi fubjebto ia tali Fo-
ro, ex vi Prcecepti, aliquam pcenam imponere,
quam ipfe fubjeblus tenetur acceptare 6c fäcere, fub
peena peccati, quia leclufo fuo Pra;cepto, nullo-
modo peccaret tranlgrediendo, 6c haec ell etiam
opinio fanbli T h o rn s , quamvis Scotus oppofitum
dicat. Ratio eft3 unufquifque Judex ordinarius,
fuum fiibditum conviblum 6c accufatum. de peccato
, cujus cognitio ad fuum Forum fpeblat, poteft
punire, 6c certampoenam imponere, quam tenetur
fufferre. Hinc dicit Sanbtus Thomas, 2 . 1. quafi.
69. art. 4. quod juftê condemnatus ad mortem, e-
tiam fi pateat ei locus fugse, tenetur obedire illi
Sentential, 6c fi aufugiat, peccabit. Sed fic eft
quod ifte Sacerdos eft ordinarius, quantum ad Forum
pcenitentiale 6c fecretum, 6c alter fubditus,
Tertia Propofitio quam pono fecundum hanc o-
pinionem. Summus Pontifex in Foro exteriori,
poteft aliquid praecipere, ratione cujus tranlgreflio
erit mortalis, qua; non eflet, tali Precepto ledulb;
pro cujus fuafione dicit Gerfon, quod-fi Medicus ex-
pertus 8c fcientificus diceret mihi, ifte cibus eft pe-
llifer , fi ex illo comedas moriens 5 teneor non comedere,
non vi Prsecepti Medici, fedvihujus Pr^-
eepti, Nonaccides, Exod. xx. 13. quia teneor non
me occidere. Similiter, quando Prxlatusdat mihi
aliquod Praeceptum , teneor iilud adimplere, non
vi Praecepti Praelati, fed vi Prarcepti divini, 8c Su-
perioris. Dico ultra, quod poteft Pontifex, virtute
Poteftatis fibi datx, condere Praeceptum, cujus tranfi-
greflio erit peccatum, 6c adequate contra tale Pne-
ceptum Summi Pontificis , non autem contra Pnequantftm
ad iilud Forum, 8c fufficienter conviàusD ceptum divinum direclè, neque contra aliqu;
cc acculatus, quia fua Confefiio eft fufficiens convi-
blio 3 cum in tali Foro, idem fit reus, teftis, 6c
accufator: ergo poteft illi indicere 6c imponere pcenam
quam tenetur fufferre 3 6c feclulo tali Praecep-
to de ilia peena fufferenda, quamvis fuiflet confef-
fus, non fuiflet obligatus fub peena peccati. Ve-
rumtamen apud Thomam, (8c apparentia eft) fu-
perveniente tali Precepto Sacerdotis, cui fe fubjeteram
Legem, praeterquam contra Legem Summi
Pontificis. Patet f ic : Summus Pontifex obiigat ex
vi Praecepti fui, conlanguineos in quarto gradu non
contrahere, ita quod illegitimi reputantur in quarts
gradu, vel ftatu prohibito geniti, ut habeturE.x-^a-
vag. De claiidefiina defponfat tone , cap. Cum inhibit so.
Sint ergo Sortes 6c Berta conlanguinei in quarto,
tunc obligantur non contrahere ad invicem : ira