quôd U coüt'nknt, peccabunt mortalité, &non e- E t non eft finite de Prælato C ivil!, puta Rege ,
nt Matnmonium ; £c ad hoc non obüganmr virtu- vel alio temporali JunCdiftionem habentein rempote
Pnccepti divini fed quod notificetur nobis per ralibus, cum talis non habeat Poteltatem aliquem
Pr.ccentum S u n n i Pontificis. Ergo ex Prtecepto obligate ad aliquid, cujus tranfgreffio inducat poe-
Summi Pontificis oblimitur ■, Sc nihil ultra. Igitur nam xternam , quia non eft immediate ■ Vicanus
taiis t-ranfm eftio ex hoc folùm eft peccatum , quia Chrifti , fiait Summus Pontifex, cui Potclks unell
contra Præceptum Pontificis , & non quia ell ^
contra Pireccptum divinum. Quine fi poll illam o-
bligationem fifotam à Summo Pontifice in quarto 8c
tertio gradibus, Sortes cognofceret Bert am carna-
liter, graviùs peccaret, quàm faceret, leclula tali
illegitimatione , quia committeret mcæftum ; ergo
iliud peccatum efficitur notabiliter gravius in efle pce-
cati mortalis, quàm foret line tali Gonlbtutione Sum-
mi Pontificis : igitur talis Conftitutio ligatad morale.
Item, poffunt adduci ad hoc fuadendum multas
rationes 8c authoritates variorum Authorum: nam
ponit Occam, in fine primæ PartisDialogorum, 8c
circa tertiam,, quod Summus Poncifex, ratione deli?
£h pniis commilh, in Foroexteriori, potell aliquem
detrudere in Monallerium, ^8c ligare eurii ut iervet
perpetuam caftitatem , ita quod li attenter contra-
here, peccabit, 8c feclufo Præcepto Pontificis poflet
contrahere. Ergo potell aliquem ligare ad aiiquid,
cujus tranlgreflio inducit peccatum mortale. -g
mediate ab ipio Lhriito comrama cc conata cm
Igitur, 8cc.
Præterèà , ante Præceptum de non participando D
cum excommunicato, nullus peccabat, communican-
do cum illo j ergo potell Pontifex in Foro publico 8c
exteriori, ratione davis fibi datæ à Chrifto, aliquem
ligare ad mortale : fimiliter ratione delicti, potell
præcipere poenam in Foro exteriori,8c îllecuipræ-
cipit illara tènetur adimplere. Ideö quantum ad pce-
nam folvendam, potell ligare lub poena peccati. I-
tem, in Sacramentis , ut in Matrimonio, po’tefta-
liquetn ligare fub poena peccati mortalis , ut vifum
ell, de non contrahendo in tertio 8c quarto gradibus.
Similiter quantum ad lpecificationem Præceptorum
D e i, potell ad aliquid ligare i'ub poena peccati mortalis:
nam ex Jure divino teneor conficeri 8c fulci-
pere Euchariftiam j fed non ell Jure divino fpecifi-
carum tempus quando teneor , nifi ex veheménti
pmbabilitate , quod numquam pollea daretur op-
portunitas. Et Summo Porttifici data ell authorit
y à Chrifto certum tempus,determinate, in quo
quilibet fidelis Chvillianus , rationis compos , fub ,
poena peccati mortalis teneretur, ut didlum eft in
le&ione quafti Sententiarum, in allegatione 8c de-
çlaratiorîe. illius capitis , Omnis utriufejue foxus. De
panic ent iis & remijjionibus. Et fie in illis tribus calions,
fe extend it Potellas Summi Pontificis, ad
ar&andum fideles ad aliquid , fub poena peccati
mortalis. Primus, rationeculpæ, quia habet Pote-
ftatein punitivam: fecundus, in Sacramentis præ-
cipuè Matrimonii, quia poteft materiam illegitima-
re : tertius, Præcepta divina ad certum tempus li-
mitando.
Solutio ObjeEHonmn Gerfonii.
AD rationes Domini de Gerfonio ad primam præ-
cipua eft inter alias. Nullus Legiilaror poteft
condere Legem, cum adjetSlione 8c appofitioneali-
cujus poenæ, quam non poteft in fuo Foro inflige-
re , ut argutum eft de laïco , qui non poteft ftatue-
re aliquod llatutum obfervandum fub poena excom-
raunicationis. Dillinguo -, nam fi talis Legiflator
non habeat authoritatem ab aliquo qui poflit earn
infligere in fuo Foro, verum eft •, fed ubi habet
authoritatem ab illo qui poteft cognofcere de cri-
mine, 8c poenam condignam illi infligere , nega-
tur. Unde dico quod Summus Pontifex, quia eft
Vicarius Chrifti , habet authoritatem ab illo co-
gnofeendi in fuo Foro, de erfmine, 8caliquidetiam
præcipiendi, lub obligation^ ad poenam «eternam.
C A t>. X I I .
An Papa poßit difpenfare in Pra.
ceptis.
Vifum eft de primaparte äuthoritätis , cjiiomo-f
do Papa poteft unumquemque ligare , put j
ligamme excömmunicatiönis, pro peccato : fecun-
do, ligare poteft, id eft , ad pcenam obligare,pro
Culpa praecedente j item , ligare poteft, iigamine
Pnccepti ad aliquid faciendum vel omittendum. Jam
videndum eft de fecundo membro authoritatis > u-
trüm Surtinius Pontifex, authoritate ä Chrifto fibi
collata , immediate poflit unumquemque fidclcm
folvere, 8c nön loquot aii Pontifex poflit unum-
quemque folvere fidelem ä Iigamine excommunica-
tionis, quia fatis notum eft quod lie. Similiter non
quserimus. an Papa poflit folvere a Iigamine peccati,
quia certum eft quo'd fic , fi fit Presbyter (at non
Presbyter in Papam eledlus, habet authoritatem in
Foro exteriori ) nec eft difficultas an Papa poflit
folvere ä poena poll remiflionem culpx , putaperln-
dulgentiarum largitionem : difficultas ergo prarcicipua
eft , utrum Papa poflit unumquemque Chri-
ftianum ligatum Iigamine P rxc cp ti, id eft, obliga-
tum, folvere, id e ft, deobligarej 8c hoc eft.qux-
rere , an poflit difpenfare ä Prxcepto- Secundo,
fupponitur quod inter Prxcepta , aliqua funt pure
naturalia , Juris pure naturalis, 8c ilia fuiit qua: unicui-
que utenti ratione nota funt , vel faltem ex eis de-
ducibilia immediate. Prima , yocantur princjpia>
8c fecunda, conclufiones ex illis dedudlse. Alia limt
Prsecepta politiva , quse unicuique utenti ratione
non funt nota , neque deducibilia ex eis in confe-
2 quentia evidenti, fed forte multum eis conförmia,
8c propter illam /Conformitatem ab ipfo Superiore
prsecepta, 8c ilia funt duplicia: nam qusedam fuiit
divina, altera verbhumana. Excmplumprimi, ut
Pra:cepta ä Chrifto data pro Lege Evangelica,
putä quod unufquifque baptiZetur, confiteatur, 8cc.
8c quantvis lint divina , funt tarnen politiva , quia
non-funt de Lege natural!, fed ex tempore pofita,
8c non funt neceflariqtmumquemque obligantia. E-
xemplum fecundi, utfuntmulta Prsecepta humana.
Tertio, fuppomtur quod dupliciter homo obligari
poteft : nam eft qua:dam obligatio , qua obligatur
homo abfque fuo confenfu, etiam ipfo invito, 8c
ilia obligatione obligatur homo ad Omnia Prsecepta
quse a Deo funt data. Ex quo fequitur, quod quilibet
homo obligatur ad fufeeptionem Baptilini, 8c
talis obligatio nondependet ä confenfu libero hominis;
Aha ell obligatio, quse ortum habet a con-
fenfu obligati j 8c feclufo tali confenfu, nunquam
oriretur talis obligatio , ut obligatio qua obligatur
Religiofus fervare obedientiam 8c caftitatem. Nam
per liberum confenfum fuum, ad hoc fe obligavit,
8c per promiflionem liberam. Similiter , fit Sorte»
maritus Berth« , obligatur illi quantum ad adtus
Matrimoniales, ex libero confenfu, 8c promiffione illius.
Gfuomodo d lj f e rm t RevOCatio , ^4br0g a - eï iam m invitum aliquo modo revocare , nec in ea
d o , D i fp e n fa t io , D e r o v a t io , E p i e u T .a .r , . . . ^
pa obligationem ortam à Jure divino vel natural^
/ • L \ T ■ 1- • ■ Aliqui tarnen Junftæ tenentoppofitum lftiusProkeid
LnterpretatlO L eg lS . politionis, ut Panormitanus, in cap. Licet. De Feriis,
quod Papa poteft difpenfare in L ege divina, in Prse-
T Stis fuppofitis, quæritur an Papa poflit aliquem ceptis affirmati;vis lairem. Patet de lanélificatione
• folvere a prima obligatione, vel fecunda. Primo, Sabbathi : 8c hoc.eft, contra Præceptum divinum,
fupponitur , quöd illi rex termini differunt, fcilicet A Similiter hoc tenet Angelus in Summa : nam Mar-
revocatio Legis, 8c abrogatio ejufdem j difpenfatio tinus V. confilio maturoJiabito , difpenfavit inter
in L e g e , 8c derogatio illius} interpretatio Legis,
8c epieikeizatio. Nam revocatio 8c abrogatio in hoc
conveniunt, quod Lex totaliter aufertur, quantum
ad omnes»a6lus , 8c quantum ad conditionem L e g
is , ètiam inordine ad quodlibet tempus , ut Lex
Mofis eft revocata 8c abrogata, quantum ad csere-
monialia 8c judicialia , quia nullus manfit obligatus
ad ilia : fed differuht, quia revocatio fit à Lcgifla-
tore vel Supenori; 8c abrogatio àconfuetudine, 8c,
in hoc folùm differunt. Revocatur Le x quando
caflàtur obligatio illius ,ab ipfo qui illam condidit,
vel à Supcrio're : fea. abrogatur , quando caflatur
ejus obligatio omnimodè per confuetudinem oppo-
fitam. Ex quo fequitur, quod Lex divina , nul-
lornodo poteft abrogari*, quamvis poflit revocari :
fed Lex humana , ^potell 8c abrogari 8c revocari.
Item, difpenfatio 8c derogatio in hoc conveniunt -,
quia difpenfatio 8c derogatio, non auferunt totaliter
Legem , fed folùm in ordine ad quandam certam
perlbnam, vel in ordine äd certum tempus, ut data
eft Sorti Poteftas contrahendi in tertio gradu
cum Bertha, 8c cum tali eft fà£ta difpenfatio in L e g
e , quia non nifi ad certam vel certas perlbrias hoc
extenditur. Sed differunt 5 quia difpenfatio fit à Le-
giflatore, 8c derogatio à confuetudine. Item, interpretatio
8c epieikeia differunt, quia inrerpreta-
tio fit à Legiflatore , 8c præcipuè ubi Le x habet
duos f e n fu s f e d epieikeia eft quando occurrit ca-
fus particularis, in quo fervare Legem effet contra
rationem Leg is , 8c judicare in taji cafuLegem.non
elle obiervandam, eft uti epieikeia.
aliquos in fecunda gradu confanguinitàtis ,■ qui eft
Lege divina prohibitus. Similiter temporibus no-
ftris , Papa difpenfavit cum aliquo quod haberet
duas forores , unam poll alteram , contra Legem
Dei , quia habetur, Levitici xvm. i<5. Non revelabis
turpitudinem uxoris fratris lui, ut patet in Rege Pör-
tugalliæ , qui fucceflivè duas habuit forores, imö
nuiic tenet fecundam * 8c Rege Angliæ, qui coe-
pit uxorem fratris defunfli. Ergo poteft Papa dif-
penfare in illis quæ funt. Lege divina prohibita.
Item , eft cèntra Legem nâturæ , maleficos non
punire. Exodi. xxn. 18. *JA£aleficos non patieris vive-
re. Sed Princeps laïcus fæpc condonat vitarrj malea
fadoribus } ergo difpenfat contra Legem non folùm
Bdivinam, fed naturæ.
Quantum ad prim um., nego quöd Papa difpen-
fet in Præceptis divin is : 8c cùm arguitur dedilpen-
fatione Sabbathi) dico quöd nondiipenlàt, fed déclarât.
Aliquando capitur difpenfatio pro Juris de-
•claratione, 8c fic poteft, fed non poteft difpenfare,
id eft, Jus divinum relaxare : 8c cùm diciturj
de Jure d ivino eft, nullum opus fervile exercere,
dico quöd in antiquo Teftamento e u t , ut nullunt
opus feryile in Sâbbatho exercerstur, 8c iftud erat
cæremoffiale, 8c proinde non eft de Jure divino E-
vangelico, etfi multùm tarnen conforme fit Juri divino
Evangelico, fed non eft fim'pliciter de J ure divino
, fed præcisè de humano. Item, in Antiqud
Teftamento. quamvis effet prohibitum nullum opus
fervile exercere y tarnen fi fuiflet neceflarium, erat
eis licitum , ' puta extrahere Sovem de puteo , 8c
Iftis fuppofitis , eft nunc quæftio terminanda , Choc oftendit Chriftus Judæis reprehendentibus Difquä
quaeritur, utrum Summus Pontifex, authoritate
a Chrifto fibi collata, habeat Poteftatem unumquemque
obligatum, täm praeter confenfum , quam
ex confenlu liio , ab ilia obligatione folvendi.
Quantum ad iliud, fit prima Propofitio: Papa non
poteft in Lege pure naturali aut divina , difpenfare,
aut earn revocare, 8c fic neminem , nec totam
Communitatem ä debito illius Legis poteft'folvere.
Patet f ic : quandocumque funt duo Superiores , 8c
inter illos eft ordo, quia unus eft * fuperior 5 fi talis
Superior prxeipiat aliquid uni tertio, 8c inferior op-
politum, vel prohibeat, obediendum eftSuperiori,
negleölo Praecepto, vel prohibitione inferioris.
E rg o , •cum*Deus fit Superior in ordine ad omnes,
pnecipiens aliquid vel prohibens , contra iliud non
poteft Papa nec difpenfare nec revocare, nec oppofitum
prsecipere vel prohibere. Nam ita eft ordi-
natum inter homines, puta fi Imperator aliquid prse-
cipiat, 8c Dux oppofitum , obediendum eft Im-
peratori: 8c a fortiori inter Deum 8c homines. Ilia
Propofitio patet manifefte ex cap. xxu. 18. ip.
Apocalip. Si epuis appofuerit ad h<tc , apponei Dens
fiiper ilium plagas feriptas in Libro ifio. Et f i cjitis di-
minucrit de verbis Libr^ Prophet is, hujus, auferet Dens
partem ejus .de Libro vita & de civitate fan61 a , &
de his tjud feripta funt in Libro ifio dicit qui tefimo-
nium perhibet iftorum. Ergo Summus Pontifex nul-
lo modo potell difpenfare in his qua: funt de Lege
Evangelica: 8c ifta Propofitio poniturinmultisCa-
nonibus,2.f. qureft. j r . j Omne <j.uod a6lum efi contra
Legem natura, aut Evangelic am, irr it um habetur. Ideö
ferme.conceditur ab omnibus, quodnonpoteftPa-
* forte inferior.
cipulos evellentes fpicas die Sabbathi, 8c non loquitur
hie de fervitute peccati, quia talis , omni
tempore, Jure divino eft prohibita, Sec. Item, fuit
licitum Machabseis pugnare. ldeo difpenfare in
illo,. eft foliim Jus declarare, 8c non revocare five
relaxare: unde Papa permittit pifeari 8c capere ha-
leces dieFeflo, 8c in .hoc Jus declarat, 8c non ie-
laxat. . Ad aliud de affinitate in fecundo gradu,
dico-, quöd non habetur quöd fit prohibitum Jure
divino,. 8c fi de facto ita eilet, dico quöd non erat'
difpenfatio, fed diflipatio. Et ad authoritatem Non
revelabis turpitudinem uxoris fratris tui, dico quöd iliud
111 Veteri Teftamento erat c«i emomale, ideö
non manet in Lege Evangelica. Sedinftatur,quia
Ecclelia tenet eile de Jure divino, non con trauere
in illis gradibus affinitatis, 8c licet hoc non reperia-
tur in facra Scriptura j tarnen dicit hoc tenere ver-
bo tenus ab Apoftolis ., ficut tenet formam Sacra-
mentorum, qua: tarnen non reperitur in facra Scrip-
tura , 8c eft de Jure divino. Solutionem quadrat
^ R e x Portugallire, qiii fucceflive duxit'duas forores.
Ad aliud de lai'co, prxeipue qui multis malefaölo-1
ribus dat gratias 8c condonat5 dico prinio, quöd
de Lege nature eft maleficium punire. Secundo ,•
dico quöd nulla determinäta pceiiä, de Lege natu-
r£e,determinaturiftimaleficio. Tertio, dico,quando
non. punire non cedit in detrimentum Rei-
publics , non efte contra Jus naturale hon. punire
: fed ubi punire eft neceflarium ad tranquil
lam converfationem Reipub lie« , 8c non punire
cedit in detrimentum Reipublicte 8c in
perditionem , tunc eft de Jure naturali punire,
8c tunc neque Rex , neque Princeps poteft legitime