499 P H peccetur, & jocundius. Et iftas ignoranti* non ex-
cufant peccatum, immo aliquando gravius efficiunt.
Alia ignorantia , quando quis fecit foam diligentiam
fecundum ftatum fuum, 6c fuum intelledum, ad
fciendum id quod fciendum erat , 6c tamen non fcit
totum hoc quod expedivit Iciri ad foum ftatum : 6c
talis ignorantia excufat ex toto peccatum, ficut igno-
Tamen bonum eft, 6c fecurum de talibuspoenitere,
ac ft quis certus efiet. Item ft quis fentit fe per frequenter
confiteri, quod minorem ex hoc habeat devotionem ,
occafione confoetudinis, talis debet abftinere ad ali-
quod tempus. Et fimiliter dico de recipiendo Sacramento
Corporis Domini noftri Jelu Chrifti. Sed qui
fe lentit proficerecx hocmagis, ac magis, 6c habere
rantia~fadi. Si aliquis putaret manducare pifces in majorem confcientiæ pacemjVpoteftomnidieconfite-
fexta feria,6c dantur ei cames in limilitudine pifcium, r i, 6c omni die communicate. Item nemo præfome-
talis manducando non peccat, nifi aliter fciat : 6c ft- a re debet, quod poffit, aut fciat fe ponere in ftatum
militer in pluribus cafibus 3 quia ignorantia defenun-
quàm eft peccatum, fed negligentia, 6c contemptus
fciendi fâcit peccatum.
C O N S I D E R A T I O X I X .
De Confeffione multa docume;
■ JCT O s tenemur confiteri poftquam peccavimus mortaliter,
tantummodo in cafibus qui fequuntur.
talem per diligentiam Confeffionum, quin femperin-
veniat de pulvere defeduum venialium, quia in ipfa-
met Confeffione peccatur venialiter. Itaque in vacuum
talis fatigaret fe qui nimis vellct de talibus defedi-
bus confiteri, 6c circa eos immorari. Quia etiam qui-
tatur homo multis aliis modis quàm per Confeffionem,
uti eft dicere, Pater nofler, aut percutere pedus fuum.
C O N S I D E R A T I O X X .
De peccatis, qua fiunt in mercantiis.
Videlicet una vice in Pafchate propter Ordinationem
Ecclefiæ. Secundo, quando recipi debet Sacramen-
tum Euchariftiæ, 6c fecundiim quofdam omnia Sacra-
menta, Baptifmoexcepto. Tertio, quando quis eft
in periculo mortis fecundiim verifimilem conjedu-
ram, 6c humanam dubitationem, ficut in periculo
gravis infirmitatis , aut belli, aut maris. Quarto,
quando habetur Confeflbr qui abfblvere poteft de
peccatis, 6c putatur, five creditur quod nunquam
habebitur nifi forte nunc, ut accidere poteft in cafibus B judicentur elfe lajadandæ
J N mercantiis caveri debent aliquæ conditioncsfpe-
cialiter. V idelicet, quod nihil juretur ab aliquo,
nifi quod tcnere velit, 6c nifi teneatur, quia aliter
perjuratur, 6c peccat mortaliter qui- fcienter facit.Et
hoc eft dura res pro noftris mercatoribus de Francia.
Item quod vitetur mendacium (6cfpecialiter ad damnum
alterius) inlaudando fuas merces multo plus quàm
Prariatis refervatis. Quinto, quando firmam habet
quis confcientiam quam non deponit, quod debet
confiteri. E t eft hoc intelligendum, quando haberi
poteft Presbyter talis qui poffit abfblvere, 6c qui non
fit qui Confeffionem revelet, nec hortetur confiten-
tem fibi ad malum faciendum $ quia in tali cafo ita fieri
debet ac fi non haberetur talis Sacerdos, etiamfi
eflet ipfc proprius Curatus. E t quamvis materia ifta
de Confeffione fit bene utilis ad diu tradandum, tamen
ego breviter tranfeo dicendo ea quas fequuntur.
Primo, de peccato veniali nemo tenetur confiteri,
quamvis fit bene fadbum, 6c perfedio: 6c fimiliter dico
de circumftantiis, 6c conditionibus, qua: de fe non funt
peccata mortalia. Item celari debet peccatum alterius
in Confeffione , ficut confitens vellet quod celaretur
Item fi in mercibus, five venalibus funt magni
defedus, qui fciri non poflunt, aut percipi, five re-
fpiciendo, fivetangendo, non debent celari, nec ven-
di debent ac fi pra:didos defedtus non haberent. A*
liter enim fieret deceptio alterius grandis 6c aliter
quam quis rationabiliter vellet quod fibi fieret. Item
quod pro mercantiis fiiis quis non perdat fervitium
Dei ad quod tenetur per Praeceptum D e i, aut Ecclefia:,
6c fpecialiter fecundum patria: confuetudinem in
qua eft, 6cquamPraslati fciunt, 6c fuftinent. Item
quod cuftodiatur bona fides, fecundiim quod merce*
conftiterint, 6c pro quanto vendi poffint, falvo fiiffi-
cienti lucro, fecundum labores fados,6c fecundiim tempus
quod currit. Et quod propter fimplicitatem alterius
, aut bonam fidem, non fiat ei pejus. Item quod
fiium peccatum, 6c non debet obediri Confeflbri qui C n°nvendatur cariùs ad credulitatem, quàm ad argenhoc
vellet inquirere, 6c fpecialiter fi norl fciretur bene
quod Confeflbr vellet proficere alteri, 6c nullo
modo nocere, ficut fit quandoque ad trahendum alium
à fiio peccato fingulariter extrà Confeffionem, nifi
forte in cafu quo proprium peccatum dici non pof-
fet Presbytero cuicunque fine accufando.
Item qui non habet Contritionem, hoc eft, propo-
fitum, 6c defiderium abftinendi à peccato, talis non
abfolvitur, 6c debetpofteà intégré confiteri, 6c etiam
de ifta fidione, fê fimulaffe fcilicet, quafi habuerit
bonam Contritionem: 6c fecundiim aliquos fiifficit,
quod non habeatur præfens voluntas peccandi. Item
bonum eft brevem fàcere Confeffionem fine fàcien-
do longum proceflum, 6c fine dicendo longam quafi
fabulam. Sufficit, quod Confeflbr fufficienter intel-
ligat hoc quod confitens fecit 6c quod omittatur id
quod ad gravitatem peccati non pertinet. E t fpecialiter
turn, nifi forte haberetur damnum magnum in non ha-
bendo argentum. E t in ifto cafu,' 6c in omnibus fimi-
libus, debet homo fuam examinare confcientiam. Quia
fi judicat, quod plus diligeret fuam pecuniam, vel etiam
minorem quàm expedare , 6c plus habere propter
damnum quod recipiet, ego teneo quod rationabiliter
poteft vendere cariùs fecundiim damnum quod
fcit, aut intelligit, fehabiturum. Propter quod in multis
cafibus fciri poteft quando ergà Deum fit ufora, 6c
quando non, quia intentio eft quæ facit peccatum ergà
Deum, quidquid fit de judicio ad homines. Propte-
reà fi quis cariùs vendat ad credulitatem, five expedan-
tiam, 6c propter hanc caufam non vellet ftatim folvi,
ufura eft. Item ad cavendum perjurationes, 6?menda-
cia, 6c alia peccata, ego confolo fervari confuetudinem
quorundam bonorum, 6c fidelium mcrcatorum, hoç
eft, non fuperferre fuas merces, fed eas vendere ad
hi qui fæpè confitentur, advifare debent hoc de quo Dunum verbum. Et quando videbitur hæc confoetu-
habent fpecialiter confcientiam, 6c hoc ipfum dicere, do, citiùs, 6c breviùsemetur, 6cfietplacitum Deo.
6c refiduum in generali, 6c breviter, nifi forte aliter
fieret ad habendum confilium , aut confolationem.
Item contingit quod aliquis ignorât de aliquibus fa-
dis , utrùm faciat, vel non -, nec etiam fcit utrùm
mortaliter peccet, aut non, 6c in tali cafu poteft confiteri
fob conditione, dicendo. Ego dubito de tali
fad o , aut de modo fad i, 6c de intentione pro quanto
egopeccavi, ego confiteor > quia in Confeffione men-
tirinemo debet, necaffirmarehoc de quo eftdubium.
C O N S I D E R A T I O X X I .
De bona Fidei nofira credulitate.
QU i l i b e t homo qui habet rationem, 6c dif-
cretionem, debet per exprefium credere Articulos
noftras Fidei, 6c veritates quae ei communiter pr*di-
cantur 6t annunciantur, tarn per ufom fand* Ecclcfi*,
uti eft in colendo Fcfta, 6c per Autores approbatos,
Sc per fuum Curatum. Sicuti eft , quod unus folus
Deus in tribus Perfonis qui omnia creavit, 6c qui habet
jüftnm 6c fapiens regimen totius mundi: 6c con-
formiter de aliis Articulis 6c veritatibus. Nec debent
fimplices homines magnas fiicere inquifitiones de talibus
veritatibus, fed eas credere humiliter3 quiapefli-
ma fuperbiaeft, non velle intelledum fuum fobmittere a
ad crederidum, 6c fe inclinandum in id quod Deus
praecepit.
Contra hoc faciunt illi qui murmurant de hoc quod
Deus fäcit uni 6c non alteri, ac fi fitinjuftus autnefciat
quid faciat. Contra hoc faciunt fortilegi 6c fbrtilegte.
E t fi eveniat, quodinimicus tibiafferat vel mittat tibi
phantafias 6c cogitationes contra aliquas veritates Fidei
} 6c tu fentis quod eas repellere non potes , non
reputes , 6c contemneeas, tantum curaquod bonum
habeas defiderium 6c voluntatem credendi id quod
credendum eft 6c fecundum quod teneris. Et ifta bona
voluntas reputatur tibi pro fäd o , 6c erit tibi meritoria.
N ec hoc dico quin etiam rogare debeas Deum quod
Jibereris de tali tentatione 3 6c etiam habere confilia
fapientium. Quamquam frequenter non fit aliud confilium
quam quod dixi, ficuti alia vice planibs feripfi
de tentationibus blafphemi*: 6c ficut fuit didum fan-
d o Antonio qui aliquando pofuerat fe ad penfanda
divina judicia, quomodo unus eft bonus, alius eft ma- g
lus 3 quomodo tot 6c tanta eft quantitas damnandorum15
refpedtu falvandorum 6c fimiliter de aliis judiciis Dei.
Et tunc didtum fuit ei 3 Antoni, Antoni, detecogita,
& Deum dimitte convenire cumfin's creaturis. Satis enim
fitjnens, boms &potens eft ad faciendum id quod faciendum
efty etiam abfijue hoc , qt/bd tu doceas eum, am in-
troeas fiecreta ejus. Sicuti ei dicebatur. Fac bene, &
bene habebisv -
C O N S I D E R A T I O X X I I .
De Exc'ommtinicatione, & remedid ejui.
Q U jE l i b e t perfbna quas fcienter fe permittit etf-
^ communicari 6c non apponit quam cito poteft
remedium pro fua abfolutione, ipfa peccat mortaliter
pro contemptu foi Pr*lati, 6c cum hoc perdit bona quas
fiunt in fandta Ecclefia, quod eft perditio horribilis.
E t eft hoc intelligendum, ufquequo pceniteat 6cconfi- q
teatur, 6c habeat fuam Abfolutionem ad minus ä Deo.
Quod tunc fit, quando quis ab Ecclefia excommuni-
catus eft, nec poteft convenienter apponere remedium
ad haoendam foam Abfolutionem ita ftatim, 6c inclamat
mifericordiam ä Deo, 6c tunc non eft expulfos habendi
paitem foam de bonis qu* fiunt in Ecclefia fan&a
generaliter, quamquam adhuc non debeat intrare ad Officium
divinum, nec alia fibi prohibita facere, quo-
ufque fuam ab Ecclefia habeat Abfolutionem. Et debet
vitari omnis homo excommunicatus ab Ecclefia, qui
eft nominatim excommunicatus 6c denunciatus, 6c per
hoc feitur quod ipfe eft excommunicatus , excepto
in quibufdam cafibusj uti fervitorpoteftfervireDomino
foo excommqnicato., uti etiam poteft eis fieri fer-
mo pro corre&ione eorum, uti in cafo extrein* ne-
ceffitatis, 6c fic de aliis cafibus.
C O N S I D E R A T I O X X I I I .
D
Quando Sacerdos vitari debet, ne Jldijfiaejus audiatur.
V I t a r 1 non debet Sacerdos in fuis Miffis aut aliis
Officiis, nifi fit excommunicatus per fuum nomen,
6c talis denunciatus. Alias quantumeunque fitpecca-
tor, 6ctenensconeUbinas, aut alia fäciens mala, (quia
ex quo Praslati Superiores in Ecclefia Dei h * c fofti-
nent, nemo tenetur tales vitare.) Et fi font aliqua
Jura, quas videntur dicere eos vitandos, ilia f ic , ut
Tomi II. Pars 111,
præmifliimeft, intelligendafont3 aut defecerunt, 6c
non tenentur per non ufum 6c ad pejus cavendum, 6c
ne homines frequenter eleventur 6c faciliter contra fuos
Curatos, propria autoritate. Tamen hie nihil affirmö
6c ex caufe. De hoc alibi largiùs feripfi.
C O N S I D E R A T I O X X I V .
Quod malum facit peccatum véniàle,
dr undè venit.
Q U a m v ï s peccatum veniale non auferat gratiarri
^ D e i, tamen per ipfom veniunt plura 6c magna damna,
propter quod cavendum eft & abftinendum ab co,
fecundum pofle. Quia per ipfom acquiritur poena, 6c
perduntur plura bona alia quæ fieri poflènt, 6c gran-
dia mérita quæ lücrari poflent, 6c ruitur citius in
peccata mortalia. E t verè bonus filius non foliim ca-»
vere debet Patrem foum prodendo vél tradendo of-
fendere, undè perdat amorem Patris 3 fed etiam eufto-
dit fè, 6c abftinet fe' facere quiequid non eftad placi-
tum Patris. Quamvis itaque in pluribus cafibus ( ut
diétum eft) poflèt aliquod malum fieri abfque mortali
peccato, vel abfque peccato aliquo, quia fcilicet ad
bonam intentionem, 6c propter bonum finem fit, ficut
dixi in defiderando laudem mundanam, aut de volendo
alteri malum temporale 3 nihilominùs bonus fervus D ei
plurimùm, immo plus dubitat 6c timet cfecipi, 6c de-
feótum committere in talibus cafibus quàm in illis
quæ dare 6c manifeftè funt mala, 6c quæ bene fieri non
poffont. Scit enim mimicus, qubd bonus Dei fervus
nunquam committeret aliquod quod fciret aut quod
in aperto clareret efl'è malum, 6c idcö conatur coo-
perire malum fob umbra 6c fimilitudine boni. Hor-
tatur enim quandoque quærere fàlfàm laudem fob
umbra vitandi infamiam , vel proficiendi alteri : 6c
indévéniunt mâlæ jadantiæ 6c vanæ exeufationes. Con-
formiter in cörrigendo alium, vel inquirendo, vel defiderando
malum alterius, ficut tetigi fuperiùs. Ecce
in conclufione videtis qubd nihil eft fecuritatis in hac
vita, quæ non eft nifi tentatio. Propteteàhumiliare
debemus nos in timoré temperatö, cum fpe, fob Dei
noftri boni Patris gubernamine , 6c ëxpeótare quod
fempererimus in tentationem ufque ad ultimam mortis
horam, ficut affirmât fanda Scriptura. Et fendus
Antonius hoc dicit., 6c nos videmus ad oculum quolibet
die. Et hæc eft fufficicns caufa tenendi rto's quo-
tidièin euftodià noftri , in vero timoré 6c humilitate,
ficut captivi fuam fcntentiam qualibet expedantes hora
, 6c non fciunt qualis futura fit, vél qua'lis fit in
Judicio Domini foi.
C O N S ID E R A T IO X X V . È T U L T IM A .
Generale exethplum declarant, quid eft
peccatum mortals, aut veniale.
D melius intelligendum omnem fupradidam ma-
teriam, accipiam animam nofti-am, comparando
èam per exemplum uni Reginæ, 6c Deum Regi ali-
cui fponfo ejus, 6c inimicum traditori Regis, 6cten-
tationes ad fimilitudinem niincibrum. Pono ergo ,
qubd Regina Franciæ fit Cum Rege in camera foa, ficut
ejus fponfa 6c arnica fingularis3 veniet aliquis gar-
tiö aut famulus, nuncius miflùs ab Regis inimico ad
loquendum Reginæ, ad inducendum 6c inclinandum
Cam ut dimittat Regem, 6c fe donet inimico ejus.
Sit pro exemplo Rex Angliæ. Regina poteft fex modis,
aut ftatious fe habere ergà nuncium qui qüærit
earn dehoneftare.
Primus flatus eft talis quod nec velit, nec digne-
tur recipere talem liuncium, qui earn requiritdehono-
rare, aut audire verba ejus, nec recipereipfiüsdona,
I i z immo