4J9 J 'Gerfoniifidpercafitemendat.L itte r. A fo ß . 420
Confideratio J^ècima. Corollarium pro regula.
Confiderandum eft cxemplum in fimilibus.' Ecce, Elici tandem poteft ex pr-aemifes permodum regu-
quod Jacob cognovit Lyam qu«- pon erat uxoi\ fua, la:, quod Irregukritas cöntrahitur ex homicidio vel
& tarnen cxcukturä peccato,. quamvis poftet yideri mutilatione,8c non alitèr, quando occidens vel muti-
quod dabat operam rei illicit«, fine. Jippofitione fuffi- Ians fecit aéium ex quo nataeft de per fe , velutcom-
cientis cautel«. Quare? Quia ccrte-potuiflèt attuliffe^ muniter feu.probabiliter fequi mors hominis velmuti-
lumen, dieet aliquis 8c inJpexifle leéfum, 8c ita fei- latio , five talis aóhk fit Hcitus Éj profit in Judici-
yifTet qubdLya non erat Rachel * aeperindevideretur bus 8c belligerantibus proRepublica, five fit illicitus
ignorantia non invincibilis die quia utique poterat
vinci modo tado vel fimili.
Conjideratio Undecima.
Confiderandum eft igitur pro intelledu hujus quod
eft dare operam rei.illicit?«, ,6chujus quod eft habere
ignorantiam invkrdbilem, quod ifta judicanda funt
ex caufis per fe, non a caufis per accidens. Unde in
exemplo pnrmiftb Jacob dicitur habuifle ignorantiam
fa<5ti invincibilem, non quia nonpoflet vinci etiamper
induftriam humanam, fed quia fecit fefficienter ilk qu«
in talibus funt conlueta obfervari, 6c ad qu« teneba-
tur fecundum moralem certitudinem: immovidetur,
quod peccafiet, 6c inverecunde egifiet afferendo lumen
, fuifletque merito de zelotypia vel nimia fiifpj-
cione culpandus. Rursus quamvis illeconcubituscpm
Ly a diet res de fc illicita; tamen Jacob non dicitur ^
dedifle operam fei illicit«, quiaputabat ex errore fa-
£fci illam elie Rachel, Sic Medicus aliquis aut alius,
fi ex pietate vellet inlpicere oculum alicujusproextra-
henda fpina, 6c a cafe aliquis peiieret Medicum, vel
l«fum , fic quod fpina plus infigeretur 6c inde c«ci-
tas fequeretur, talis Medicus nec peccare nec irregularis
die quoquo modo diceretur, pr«fertim in Foro
Confeienti« , alioquin fequerentur quotidie Irregulari-
tates infinit«, fi ex qualibet caufa per accidens deberet
aliquis Irregukris judicari.
Confideratio Duodecima.
Confiderandum eft vigilanter fiiper fimilibus cafi-
bus ex eadem radice provenientibus, per quam radf-
cem debent judicari, fecundum artem veram, non fecundum
excommunicati. Scholari illiParifiis exiftenti, allata a u;
cujuflibet phantafiam. Ponamus coram ocu -p eft de Curia Romana una Gratia expe&ativa/in qua
lis bellum aliquod mortiferum, licitum tamen , ubi erat corre&io in orthographia unius vocabuli, ubi
mille homines trucidantur : attendamus fimul quot pro littera [ e ] ponebatur littera [ o ] . Scholarisifte
i8c quanti funt viri Ecclefiaftici, quorum adiones po- erat fcrupulofiis, 6c timebat corrigere vocabulum il-
tuerunt dici cauf« per accidens talis c«dis, alter dedit hid propter Cenferam Ecclefiafticam z nihilominiis
confilium quod Patria defenderetur vi armataj alter correxit ipfum , folummodo difcontinuando litteram
pr«dicavit 6c hortatus eft milites viriliter agerej alter [ b ] , 6c faciendo de ipfa [ e ] , per levem tradum car
pccunias aut cibos miniftravit, aut forfan arma dedit, 6c nipuli, 6c erat corredio imperceptibilis. Poftea fcho-
talia finenumero potuerunt fieri, etiamper Ecclefia- 1 ’ n 1 ' ’
fticos, abfque quibus auxiliatoribus vel hortantibus forte
bellum non fuiflet.
de genere vel ex inteiitioneJ Videtur enim quod ifta
notificatio fiffufficiens tarn apud Theologfim quam
apudjuriftam, nifi forteJurifta aliquis ponat aliquant
hujufmodi Irregularitatem fundatam a Legiflatore propter
folum terrorem incutiendum homihibus, 6c non
fatione delidi , nec ratione myfterii 5 quo cafu talis
difticulter poterit diftingiiere cafes aliquos generaliter,
per quos diceret contrahi irregularitatem ex' homici-
dio , 6cpCr alios omnino fimiles vel graviores non
contrahi. Finis. . .
J O A N N 1 S GE RSONI I
VcBoris & CtmelUrii Ttrificnfis,
Alius Cafus circa
EMEND ATI ONE M
L I T T B R A R U M
A P O S T O LICARUM
Utrum eas emendans incurrat
Excommunicationem.
j i d eumd. M S . Cod.
t U id am feholaris Parifienfis audiverat exfa-
ma volante, quod falfarii Litterarum Apo-
• ftolicarum vel de Jure vel alias de fado erant
Confideratio Décima tertia.
laris ifte ad cautclam , 6c pro pacificatione ferupuli,
confeflus eft cuidam idoneo Sacerdoti, qui Sacerdos
dixit fibi quod talis corredio non erat falfatio Litter«
Apoftolic«, fed emendatio. Ex quo tempore feho-
laris ifte fuit fatis pacificauis in fua confcientia. T anrs
r , . . s . dem kbentibusaliquibustemporibus feholaris ifte pro-
^oniiderandum igitur, quod h«c confequentia non motus eft ad Sacerdotium, 6c celebravit fere per trien-
v.a ef ‘ .. e capk per accidens mortis vel mutila- nium, nullum faciens ferupulum de ifta materia, do-
tioms aliCujus hominis •, ergo ipfe eft homicida vellr- nec ftudendo SummamConfeflorum, invenit ibi qu«
regularis. Similiter fieretapplicatio ad materiam Ex- fequuntur : Hoftien. lib. V. R. ZO. de crimine fill. §.
communicationum pro tollendis multorum ferupulis qualiter z. fob §. vorro fed hodie. „H od ie , inquit,
m participatione vel confilio , fed hoc melius fepara- ,,pr«ceptum e ft, quod literis Domini Pap «, nec in
turn potent declarari. D „m a gn o , nec in modico, audeat quismanum impo-
„ nere, etiamunicam literam vel pundum unicum cor-
Conjideratio Decima quarta.
Concludendo, fub borredione melius fentientium videtur
, quod ex pr«dido cafe fic confidcrato non eft
dicerida Irregularitas fuifle contrada , neque pecca-
tum commiflUm.
„rigendo, exceptisOfficialibus, quibus hoc commif-
„ fiim eft j alibquin manum apponens ex Canone lato in
„ C u rk , ipfö fado Sententiam Excommunicationis in-
„ currit, qu« non poteft per aliquem citra Sedem Apo-
„ftolicam relaxari.
Quaproptei’ qu«riturutrüm propteriftamConftitu-
tionem didus feholaris incurrerit Sententiam Excom-
municationis, 6c confequenter Irregularitäten!, im-
mifeen-
421 Rejolutio circa materiam Excomm. & lrreg.4.12
iiîifeendo fe divinis? De ifta qUapftione quidam ad pau-
ca afpiciéntes , vel nimis rüditer fentlentes, dixerunt
primo fupér hoc verbo, mannin apfionère, deinde fu-
pgj- Eoc verbo, connipendô. Superiores tâmen littcfa-
ti quibus eft Epikeia moralis commiflà judicialitCr
vel dodrinaliter ,- neenon Theologi, præfertim Li-
centiati, 6c in Forô éonfcientiæ habentesGnomicam,
hoc eft virtütem fupefiorem interpretativam fecundum ^
Leges DiVinas 6c æternas, dicerent, judiciomeo, quod
hæe verba debent intelligi, pfoutincluduntin fua fa-
tiorie feü fignificatione formali deformitateni 6c mali-
tiam, hoc eft, qüodtalisappofitidfeü conredio fada
fit ex mâlitia vel contemptu. Alioquin cadunt pufi
literales 6c rudes in inconvenientia 6c abfurditates pluri-
mas, Ut quod recipiëns Büllam Apoftolicam 6c manu
CoiitrédanS , 6c càm fcholaribus fuis exhibens , 6c
earn pundans prô exemplari, incurreret hanc Sententiam,
6c ita de fimilibus inconVenientibus , quæ Parmenides
nunquatn vidit juxta Verbum aliorum.
Unde ficut in Excommunicatione percutientiuni
Clericos fupponitur quod hoc fiat jfoadente diabolo, 6c
ficut in Apocalypfi 6c in Symbolo Niceno, 6c in
Dionyfio, Do Divinis nominibus , dum ponitur quod
nihil liceat addere vel diminuerez dicünt Expofitores
JO ANNI S GERSONI I
Dottoris dr Cancellant Parifienfis
C I R C A M A T E R I A M
EX C OM M U N I C A T I O N UM
IR R E G U L A R IT A T UM
R Ë S O L U T IO .
A d M S. Cod. Viü .69 9 . \
Confideratio Trima.
CO n t ë m p t u s Clavium EcclefiaftiCafunl
caüfat, qüafi formaliter 6c principaliter E x communicationis
vel Irregularitatis detrimen-
tum. Sic criirti folent communiter Domini Juriftæ
dicere, quod Irregularitas cöntrahitur , dum aliquis
excommunicatus fe immifeet Sacris in contemptum
ClaVium. Fundatur autem hæc confideratio principaliter
eX ilia Lege Evangelica Matth, xvni. 1 y. Si
cohcórditer, intelligendum effe quod h«c additiovel peccaverit in te frater tms &c. Sequitur : die Eccle-
diminutio non fiat ad Cofruptionem principalis intel-p fa . s i Ecclefam hón audierit, f t tibificut Ethmcns &
ledus Spiritus fandi: it£ accipiendum eft in propofi- publicanus. $■ . 17.
lu , addendo quod Excommunicatio nullo modo
ferri poteft nifi in contumaceni : nullus autem eft
contumaX nifi agat ex contemptu Dei 6c Ecclefi«.
Hie autem contemptus non fit nifi ä feiente vere vel
interpretative,6c qui dumfeit, noneftparatus audire
Ecclefiäm. • , .
Dodores Theologi, nominatlm Dodor fubtilis in
quarto , reprobant ex hac radice tantam multiplica-
tionem Excommunicationum , pr«fertim lat« Sen-
tenti«, attendentes quod Poteftas Ecclefiaftica data eft
in «dificationem, 2,. Cor. xin .10. non indeftrudionem
6c laqueum inextricabilem animarum.Quis enim diceret
quod aliquis Pr«ktus ex motu capitis fei ferens E x communicationem
de rebus indifferentibus, vel etiam
bonis de genere , ut quod levans feftucam , vel dans
homini eleemofynam, Excommunicationem incurreret
ipfb fad o , tolerandus eflet 6c audiendus? Sic in pro-
Confideratio Secnnda.
Contemptus Clavium poteft intervenire multiplici-
tef in aliquo. Uno inodo diredè 8c caufaliter, 6c
hoc propriè dicitur fieri ex contemptu, quando fei-
licet contemptus eft caufa adionis principalis , ita
quod non fieret ad io, nifi effet ad contëmptura Cla-
vium : quemadmodiim fi quis dicat Epifcopo ex-
commiinicanti : Ego in defpedum veftrum, &veftri
pfæcepti, nihil agam illius quod jubetis. Alio modo
fit contemptus implicite, quia videlicet eft contu-
max inobedientia , quamvis non ex inobedientia, vel
propter non obedire , fed propter aliquid àiiud dele-
dabile vel utile aliquis peccat contra Prelati jufiio-
nem. Tertio modo dicitur contemptus interpretative
omnis Voluntaria tranfgreflio cujufcunque præce-
pofito, quia prorsus indifterens eft tenere Bullam Pa- ^ pti, 8c ifto môdo reperitur contemptus in omni pecca-
pæ benè vel male , fcilicet ad reverentiam bene, vel to , præfertim mortali, diredè vel indiredè, verèvel
ad contemptum male, fic ad alios fines bonos vel in- interpretative,
differentes, benè vel indifferenter. Attento denique - 4
quod-non eft contemptus verus vel interpretativus, Confideratio Tertia.
ubi non eft obligatio feiendi, prout evenit in Conftitutionibus
purè pofitivis apud maximam hominum Contemptus primo modo rationabiliter demerettlf
multitudinem, ubi ignorantia excufàt, præfertim apud Excommunicationem, 6c confequenter Irregukrita-
Deumv Alioquin quilibet effet obligatuseflefummus tern. Similiter 6c fecundus, diim jungiturcontuma-
Jurifta, immb plus quam fummus , qui feiret omnes cia. Sed tertius contemptus non femper eft Ex-
Conftitutiones SummorumPontificum6caliorumferi- communicationis Ecclefi«, nec confequenter Irregu-
ptas&tnonfcriptas. laritatis demeritorius. Dicitur Ecclefi« notanter ,
Poffent, 6c expediret, hæc inconvenientia latius quia omnis peccans mortaliter eft à Deo 8c apud Deum
deduci contra imponentes jugum grave hominibus,, excomtnunicatus, fed non femper per Ecclefiafticam
quod nec ipfi digito movere volunt, nec eorum Pâtres Sandionem.
6c filii ferre potuerunt. Hoc unum ad præfens quæ-
fitum dico, quod circtjmftantiis attentis non eft haben-
Confideratio Quarta.
dus fcrUpulus tanquam de Excommunicatione latæ
Sententiæ, quæ deinceps prohibere debeat à celebra-
tione Miflarum 6c fimilium z nihilominiis quia abun-
dans cautela non nocet, fi difcfeta, non fâtua fit :
Contemptus neutro modorum prædidorum dicen-
dus eft intervenire contra præceptum aliquod Præla-
t i , quando manifeftè ôc notoriè Prælatus abutitur in
habeat fcrupulofiis talem animi præparationem, quèd hujufmodi præcepto Clavium poteftate, 6c hóe dum
ubi etiam ahter aut fecuriiis agendum fibi monftraretuf, feit 6c cognofcit ille qui non obedit, nec aliunde geproponit
hoc fe fadurum. Finis.
Tomi 21. Pars. I I I .
nerat in fe vel in aliis fcandalofum cöntemptum Cla-
vium. Quoniam in hoc talis non eft inobediens C k -
Vium poteftati, fed erroneo Clavium abufiii.
Confideratio Quinta.
Contemptus Clavium magis invenitur «luoad ail*
D d a pam