majus, poteft in minus. Non eft opus probare Antecedens,
cùm hoc toto die videmus de fpuriis, & fimilibus.
Septimo, arguitur : vel Pontifex habet proprietatem
in omnibus temporalibus, velinnullis, vel in aliquibus
tantum : non fecundum, quia fie non benè viveret ; fpi-
ritualia non poflunt confiftere fine temporalibus. Im-
probatur tertium membrum, quia æqualis eft ratio in
omnibus ; ergo primum membrum eft dandum.
Ad Sextum;negatur confequentia in Terris Regum :
quia hoc eft mittere falcem in melfom alienam, ficut
ipfedicit. Extravagant. Quififoifunt legitimi. Cap. Per
venerabilem. Nec probatio Confequentiæ valet in rebus
diverlarum rationum, quemadmodiim funt fpiritualia
& temporalia. Homo ratiocinatur, 6c tarnen volare ne-
quit, quod eft minus. Si dicas, eft ei majus, quiadiffi-
cilius, ficeftinpropofito. Et tibi ita dicctur, fi quis
fpurius Francus, vel Hifpanus haberet Difpenfationem
Pontificis , Rex Francorum vel Hifpaniarum, talem
minime ad hereditatem admittere tenetur : nec expedi-
ret permittere fe fraudari Jure fuo. Non placet ilia opinio
Gloflæ, in cap. præfato, Per venerabilem, quod Papa
indirecte & confequutivè difpenfat in temporalibus :
led quod nullomodo difpenfat quo ad confequutionem
hereditatis, quæ eft alteri débita. Rex autem pro ra-
tionabili caufa difpenfare in temporalibus poteft.Oftien-
fis dicit quod ad Papam fpe&at difpenfare in omnibus, ®
principaliter, 6c ad nullum alium : quia illegitimus
provenit defedtu Matrimonii, ficut principale ad eum
Ipe&at, ita&acceflbrium: fi poteft illegitimare, quod
eft odiofom, poteft legitimare , quod eft fàvorabile.
Ha’ c opinio eft contraTextum, 6c ratio fua nullius eft
momenti : legitimare poteft perforas reliftas légitimas
à Deo, ut patet in tertio, 6c quarto gradu conlângui-
nitatisj 6c cum aliquibus in fecundo gradu: hoc eft,
deForofuo, aliud eft de Foro alterius. '
Ad feptimum dico ; aliqui Pontifices nullius rei, {altem
non ufo confumptibilis, habent proprietatem, ut
quando Religiofi efficiuntur Maximi Pontifices, non
obftante, habent curam 6c Dominium gubernativum
Ecclefiæ, ficut alii fufeeptivi proprietatem. Exem-
plum in fimili foperius diximus : Rex habet Dominium
legitimum omnium quæ font in Regno foo, & tarnen
ilia non font ejus, ut foperius meminimus. Aliqui Pontifices
aliquorum habent proprietatem , 6c foper hoc
eritquæftio ad partem. (
Oâ avo arguitur fic : fi Pontifex non fit Dominus
omnium in temporalibus, dabuntur duo capita, & fic
unius corporis myftici erunt duo capita : 6c per confe-
quens totum corpus erit monftruofum. Patet: unum
erit caput in fpiritualibus , 6c aliud in temporalibus ;
imo dccem capita in temporalibus, quia decern Reges
& plures : 6c fic oportet dare duo principia bonorum 6c
malorum, quod eft error Manichæi.
Nonö arguitur: Unus RexBritanniæ eft ei fobje-
<äus in temporalibus. Ergo 6c alterius eadem videtur
ratio. Antecedens patet de Rege Anglo, proutaflerit
contentum in Archivis Pontificis , 8c refert Joannes
Andreas, in Cap. Caufam. Qui filii funt legitimi. Joannes
Henrici filius, Richardi Frater,Regnum in Feudum
accepit à Romana Ecclefia.
Ad Oftavum : negatur quod font duo capita ; unum
caput non eft contentum fob alio regulariter, fed cafua-
liter , modo temporalia font Romano Pontifici fob-
jeéla : fed non ftando in terminis ; fi intelligas regulariter;
concedo undecim capita in toto corpore my-
ftico, quorum nullum capitinfluentiam ab illo in temporalibus
: ficut nec unus Rex ab alio dependet ; ita
nec à Pontifice regulariter in temporalibus. Non eft
omnino fimile inter caput verum & corpus verum ,
6c inter caput myfticum 6c corpus myfticum. Caput
verum eft foper rcliquam partem fui corporis;
6c tarnen nego Regem elle majoris Poteftatis quàm
rcliquam partem foi Regni : itidem , nego Pontifi-
cem efle foper rcliquam partem Ecclefiæ. Et quando
unus Rex in temporalibus haberet omnia Regna
fobje&a, tunc concedo duo capita, in fenfo quo.pro-
cedimus , unum in fpiritualibus, & aliud in temporalibus.
Nec eft inconveniens Regem habere aliquam
prseeminentiam in temporalibus, qua vacat Maximus
Pontifex. Sed R e x quilibet eft Pontifici fobjebtus
in fpiritualibus, & illud eft majoris excellentise: ficut
materia prima eft fobftantize fuftentaculum, 6c balls
multis accidentibus, utcalori,velhumiditati, 6cnullius
eft a&ivitatis phyficae : & tarnen calor eft nfol-
tüm adtivus. Modo pofle agere eft perfedlionis, ec-
ce accidens aliquam perfedtionem vel dominationem
perfedlionis habet, quam non habet materia prima;
led fimpliciter materia prima fobftantias, cum eft fub-
ftantia, eft perfedlior fimpliciter: fic in propofito inter
Pontificem 6c Regem; 6c concedo ulterius in ta-
libus, neuter eft alteri fobjedlus, componant pacem,
ubi accidit materia litis pro finibus regundis more Regum
: ficut inter Pontificem 6c Reges 6c alias Communicates
frequenter videmus. Si Pontifex uteretur
probitatc qua dccet bonum Paftorem , communitcr
Reges ei concederent in cafu ancipiti; vel fi nollent,
Pontificis eft dare locum pro pace temporali. Cre-
brb Pontifices noftri omnes font magis foliciti pro
augendonummo Epifcopatus, quam defaluteanima-
rum : 6c ftudent fob honefta umbra, Ecclefia: Icili-
ce t, magnificare foas fimbrias , ut magnilicentur ab
hominibus mundanis. Rcdeundo paululum ad for-
mam , nego proptereä quod totum corpus eft mon-
ftruofom: monftrum eft defedtus in natura z.Phyfico-
rum. Imo eilet magna fobjedlio, quia eilet unum caput
ad imaginationem multorum 6c monftruofitas.
E x illo minimd fequitur error Manichjeorum : quia
dico quod temporalia 6c fpiritualia font ä D eo : Pontifex
etiam folus eft Vicarius Chrifti, 6c non Imperator,
vel Rex.
Ad Nonum: Confequentia eft nulla: led ad mate-
riam Arguraenti; nego quod Rex polfit reddere R e g num
foum fubjedlum alicui alteri, fine confonfo foi
Regni, quemadmodüm nec vendere, vel aliter aliena-
re poteft. Audiendi eflent prudentes Angli 6c Chrono-
graphi in hoc cafu. Sed prasfumitur pro Ecclefia, quod
populus cum Rege confenfit in toto Regno. Congre-
gätur aliqua pecuniola, qua: vodatur denarius Papalis:
2 fic alii Reges poflunt fe reddere fubjedtos Ecclefia:, fi
vellent, cum confonfo populi; fed credo quod nec po-
pulo, nec Pontifici expedit.
Decimo, arguitur f ic : Imperator eft fobjedlus Pontifici
in temporalibus, ficut Canoniftas communiüs te-
rfent. Jurat Pontifici fidelitatem, coronatur ab eo, ei
datur gladius quem vibrat, in fignum quod Potefta-
tem accipit ä Pontifice, 6c ipfe eft R e x , ut foperius
commemoravimus; ergo & alii Reges.
Undecimö, arguitur: Samuel erat fopra Saiil, 6c
David, & eos inungebat; ergo Pontifex eft foper omnes
Reges.
Ad Decimum, non video quin Germani fint ita li-
beri, ficut quicumque alii, nec Regnum potentius ar- ,
mis, 6c libertate, inter Chriftianos video. Nego quod
Imperator fit aliquo padbo Pontifici fubjedbus in temporalibus,
quamprimiim eft eledbus Alemanorum Rex.
Si minus in vedbigalibus, quäm multi alii Reges colli-
D gat, hoc non obftat, populus rnultum innititur foie
fibertati- Populus totus eft foper Regem: conduceret
tarnen eorum Reipublicx quod populus eiobtempera-
ret. Quo ad Terras EJcclefoe concedo quod eft Pontifici
fubjedbus, ficut Carolus Flandrus eft Franco, quo
ad aliqua fubjedbus; non autem quo ad Auftriam, vel
Occidcntem Hcfperiam.
Ad Undecimum f Nego quod Samuel erat foper
prxnominatos Reges ; inungere, vel coronare, nihil
foperioritatis arguit. Archiprcful Rhemcnfis
Francum inungit, 6c alius Epifcopus, ex more, poteft
eum coronare: non fequitur proptereä ulla majoritas
ritas in temporalibus ; ficut nec Oftienfis eft major
Maximo Pontifice in fpiritualibus , efto quod eum
inungat: ilia eft lolum lolennitas.
Epilogando dico Romanum Pontificem Caput
cujuflibetin fpiritualibus, non tarnen in temporalibus,
potilfimum regulariter. De trium coronarum latione,
in undbione in capite, 6c Regum in armis , exhisfa-
dbis myfticis Argumentum bonum cuderenequis. Forte
hoc in honore Trinitatis facir, ut Petrus 6c multi
focceflores talia portarunt, eft ei fubjedbus Rex in
fpiritualibus, utrumque gladium habet, foilicetfpiri-
tualem 6c temporalem, led longe differenter : unum
adbü, non quod fomper exerccat; fod immediate 6c
regulariter exit in adbum illius gladii, excommunican-
d o , interdicendo , ablolvendo , 5c fic. de ceteris id
genus. Temporalem gladium habet imperative, non
utar illo modo loquendi, in habitu , propter iterum
aliam expofitionem. Temporalem habet, imploran-
do Reges , ut fei, 6c Reipublicae , quando tempus
expoftulat, foccurrant; quemadmodum Pipinus, Carolus
Magnus, 6c Otho fecerunt: 6c gladium temporalem
habet ab aliis, 6c per confoquens non immediate
, qui tenentur, pro tempore 6c loco, Pontifici, vel
ad ejus nutum vibrare: fod confulendi funt prudentes,
quando eft prjeceptum Regibus 6c Principibus: quemadmodum
in corpore , oculus habet ilium officium
diftindbumabaure, 6c ita de aliis organis quasfomutuo
juvant. Natura non ordinavit unum adduoofficia, ut
de Delphieo gladio, Prime Politicorum.
Ulteriuspatet quod Reges noncapiuntPoteftatem ß
hujus gladii materialis ä Pontifice Maximo , fod ä
confonfo populi mediate, vel immediate : nec illud
plurimum diftat in effedtu, ab opinione multorum
Canoniftarum alteri parti, ut putatur , nimis faven-
tium.
Quasrit Panormitanus, in Cap. Novit. De Judiciis> Ad
quid valet ifta majoritas in temporalibus , cum Papa
non poteft perturbare Jurifdidtionem temporalem
Principis, nec minuere, nec exercere; ut in Capitulo,
Si Imperator, & in Capitulo, Cum ad verum. 96. DiflinEt.
6c in CapitulQ fepe didbo , Novit. Refpondet; valet
ad multa. Prirno , ut ipfum Imperatorem tanquam*
inferiorem deftituat, exigentibus caufis. Item, quia
in arduiflimis caufis, graflknte fcandalo in Chriftianita-
te , poteft fe intromittere, 6c in la'lcos illam Potefta-
tem ei ä Deo attributam exercere fententialiter. Pa-
rum , vel nihil, ab his duobus didbis difoo. In primis
poteft rogare eos ad quos fpedbat, pro bono comffiu-
n i , quod aliquis inutilis Reipulica: perturbativus de- n
ponatur , fi major pars eorum ad quos lpedbat con- ^
fontiret. Ubi non poteft prfcvalere, ob multitudinem
refiftentem, fruftra tunc aliquid tentaret; ut quando
creatus eft Pipinus Francorum Rex. De Imperatore
luculentius foper hoc loquaf, quteftione foquenti: 6c
hoc ego voco cafualiter exercere foperioritatem, 6c non
regulariter.
Diftinguo hanc iteratb: Papa deponit Reges inutiles.
Qui funt foper Reges, ut populus, Regem dc-
ponunt: & fic Papa aliquo modo Reges deponit, hoc
eft, fualbrie,ut diximus ex Glofla i f . <juaß.6.Can. lAlius.
Alius fonfos : Pontifex deponit Regem inutilem,
cognitum inutilem ä fois , pro utilitate Reipublica:
Chriftianse, Gallica:, vel Hilpanicx,authoritate ei com-
mifla ä Deo fuper Reges in illo cafu, fed nonregulari-
ter; quia eft Vicarius Chrifti, qui habet refpicere ad
totum corpus, 6cejusutilitatem, 6c fic in illo cafo habet,
licet non regulariter.
Tertius fonfos : ubi Reges non habent Poteftatem
in Regnis fois nifi ä Papa, 6c funt ejus vaflhlli, male
ageret fi cos deponeret Regno, fine caula: fed tarnen
ubi tentaret cos deponere , tenerct depofitio de fadbo.
Duo primi fonfos differunt, fod non late. Tertius
fonfos plurimum ab utroque praecedenti differt. Primum
fenfum concedo ; focundum fenfum etiam admitto
, fi populus focum confentiat , populus , in-
quam, prudcns6creligiofus. Hoc d ico , propter Bo-
hemos , 6c fi qui funt fimiles. Quando Proccres
Franciæ, 6c fubditi omnes, qui fomper ppftquam Fi-
dem ceperunt manforunt in Religione Chriftiana, con-
fentirent in Regem, ut in Philippum Pulchrum, non
concedo quod ad Pontificem fpedbat depofitio Regis,
vel cafum interpretari, ut ad Bonifacium VIII. quia
dato oppofito , facile daretur aditus ad confufionem
in Politia Chriftiana habenda. Holies etiam in majori
numéro, poflunt cum Pontifice dicere talem Re-
^gem efle deponendum, ut Dominus Julius, relpedbu
Chriftianilfimi viri Ludovici XII. in noftris diebus:
6c fi haç. via, jentaret cum uno R e g e , pofthac pran-
deret cum alio, qui effet ejus amicus, 6cccenaretcum
reliquis. Tertium fenfum opinor falfiflimum , 6c in
eo potilfimum vertitur quæftio, fi debeat efle depofitio
realis.
Secundo loco quæritur ; an Conftantiniis contulerit
juftum Titulum Pontifici, in Terris quæ nunc vocantur
Ecclefiæ. Eft hie modus dicendi : aliqui volunt quod
nunquam ei dedit Terras in Italia, nec Romanam U r-
bem; aliquibus placet, quod nec dare potcrat Ital jam,
fiveiftasTerras quæ dicuntur Ecclefiæ; alii tenentes
Pontificem habere Dominium tàm in fpiritualibus,
quàm in temporalibus, dicunt, quod nihil dedit ; fod
folùm detentum injufte reftituit : fed oppofitum illius
in quæftione præcedenti tenuimus. Ponam fuccinébè
Conclufiones ad quæftionem refponfivas :
PrimaConclufio. Ecclefia licite cepit 6c capit Dominium
rerum, tàm mobilium, quàm immobilium.
Secunda Conclufio. Conftantinus Magnus licite
multa contulit Ecclefiis, 6c multi alii Principes.
Tertia Conclufio. Romanus Pontifex juftè polfidet
aliquasTerras, ut in Romandiola, 6c in iis locis qui
vocanturTerræEcclefiæ: 6cinhiseftDominus, tàm
in temporalibus, quàm in fpiritualibus.
Probatio primæ Conclufionis. Æquum eft quod hommes
vacantes Dei fervitiohabeantprovifionemvitæ,
ut patet, Prima Corinthiorum ix. 6cprimo Aietaphyfica ,
de Ægyptiis Sacerdotibus. Infoper homines cultuidi-
vino mancipati,eflènt nimis folliciti circa temporalia ac-
quirenda , quia follicitudo devotioni, circa cultum divinum
, præftaret impedimentum. Proptereà hoc San-
ébi Patres exemplo docuerunt, quorum vita eft à nobis
imitanda; quod patet. Recitatur ex Prolpero i z .
Qptft. i . Cap. Expedit : ubi dicitur Facultates Ecclefiæ
poffideri. Et in eodem capite fequitur. Denique S an cl us
Paulinus, ut ipfi melius nofiis, ingentia proedia quafue-
runtfua, vendit a ^gauperibus erogavit : fed cùmfaEhs e f fet
Epifcopus, non contempfit Ecclefia facultates, fedfide-
lijfimc dtfpenfavit : 6c foquitur in eodem, Nonne fan-
Elus Hilarius omnia fua aut Parentibus reliquit,- aut vendit
a pauperibus erogavit ? Is tarnen cum mérita fuagerfe-
Elionis fieret Ecclefia Arelatenfis Epifcopus, qua ilia tune
habebat Ecclefia'nonfolùm poffidebat yfed etiam^acceptisfi-
delium numerofis her editatibus^ampliavit. Et quod necel-
lària font immobilia patet; quia da oppofitum : unus
prodigus Prælatus, fi omnia client mobilia, ilia ftatim
diflipare poflèt., 6c nihil relinquere focceflbri. Ergo
expediens erat habere immobilia. Et MelchiadesPapa
I z. Quæft. i . Cap. Futur am, dicit : proptereà Apoftoli
Terras vendebant in Judæa , videntes Ecclefiam non
manforam illic,fod ituram ad Gentes, fic inquiens: Futu-
ram Ecclefiam in Gentibus Apofioli providebant, idcirco
u pradia infudaa minime finit adepti- , fed pretia tantum-
modo adfovendos egentes. Et Urbanus Papa,Cap. Videntes
, in eadem caulà 6c quæftione, ne inquit : Videntes
autem Summi Sacerdoces j & alii, at que Levitt. drreli-
qui fide les plus utilitatis pofi'e confie ire, f i hereditates
& agros quos vendebant, Ecclefiis qui bus prafidebant
Epifcopi traderent , eo quod ex fimptibus eorum
tùm prafentibus, quàm futur is tempo ri bus, plura & elc-
gantiora miniflrare poffent fidelibus, commun em vitam
D d d d i du