y 07 Joannù Gerjonii yo8
crebro loquàmtir ? Anxiè quæramus, aflidue pertra-
ébcmus? O quot fibi videntur iàpientes in oculis fuis,
quot literati, & do£ti, qui hæc neceflària ideo nefciunt ;
quia velut facilia lcgcre , retincrcque defpexcrunt ;
quia infupcr tempus, ingenium , curam in fupcrva-
cuis contriverunt -, quia deniqué bonam vitarn quæ
talium optima doétrix eft, colere neglexeruntj quos
tandem li, Deo propitio, refipifcere contingat, fi ad
meliora ftudia mentem diverterc, pigebit affirmo, pu- ^
debitque temporiS acti. Quare? quia feffi & confraéti
nihil invenient de univerfo labore iuo, nifi vanitatem
arguendam, 6c curam fuperfiuam, fentientque vix le
diicipulos idoneos ad ilia cogitanda in quibus dudùm
Magiftri eflè debüerânt, quod Ôc falso crediderant,
quiatam cæca femper eft, tarn infolens inflantis fcien-
tiæ arrogantia. Sentient ad extremum nihil difficilius
eflè arte benè vivendi, nihil plane fubtilius, nihil fùbli-
mius, atque divinius. Pérge igitur, lit coepifti, ne-
que fermonem de lotione pedum animæ , hoc eft, af-
feétionum quomodolibet interruinpe 3 hoc neceftitas
quotidiana, hoc inftans Pafchæ feftivitas, quia veruS
agnus Dei cum azimys finceritatis ôC'veritatis edendus
eftj hoc præfens focietas eorum, qui non fe fo b s ,
led alios habebunt erudiendo lavare flagitat, 6c ex-
pofcit. At verb tradita funt hæc in Libris Theologo-
rumcopiosè; tradita fimt, fcioj eft etiam vefitas aU
fera J quæ non tradita eft, nec vacat omnibus omnia
legere : 6c habet quid latentis energiæ vivæ vocis actus, y
6c in aures transfufà fortius fonat, 8c tenacius memora-
tur. Charitas hæc liiadens (crédité) perfuafit facile mo-
nitis fuis obiequi. Undè glorior in Domino, de cu-
jus munere eft, modcftum piumque quodlibét ingenium
. Remanferat tamen fcrupulus aliquis, II mate-
riam hanc dePoenitentia lotricè mentis optima, tra-
éfare convenientiùs oporteret, vel declamatorio mot
e , vel fchôlaftico. Primum accuratiüs 6c venuftius
eftj alterum acutiüs, 6c quodammôdôveriusæftima-
tur : primum magis accommodatur affeétui, fecun-
dum plus inftruit. Tandem ex circumftantia tempo-
ris, 6c auditorum qualitate , induétus fum fcholafti-
cum morem gerere. Quotidianus namque fermo eft,
ôc fcholis ufitatus , nec rursùs egemus interprète , fi
intelligatur etiam à parùm intelligentibüs benè , fàtis
eft. Omittatur ornatus, nifi fpontè pervenerit. Di-
camus in primis altiùsrepcténtes, quod lavat nos Chri-
ftus minifterio Poenitentiæ lalutaris, quæ Pcenitentia
haurit aquam, 6c quodammodb fundit in pelvim cor- (
dis noftri per Contritionem , abluit 6c Ibrdes ejicit
per Confelfioncm, extergit, deficcat, 6c clarefacit,
per Satisfaétionem. Hæc tria per ordinem nunc egit
Emendator noller Chriftus, mifitaquam, lavit, ex-
terfit. Hæc dicendorum fümma eft, hæc tria notaf-
leiegoPlalmiftam: D ix i, confitebor adversüm me^ ôcc.
Pf. xxxi. f . id eft firmiter propofui j ecce Contritionem.
injuftitiam meam Domino j ecce Confeffionem. Et tu
remijtfti impie tatem peccati met 3 ccce Satisfaétioriem. Et
rursùm alibi: Iniquitatem odio habui^ Pf.Cxviii. 16 3.
hæc eft Contritio j & abominants fum, hæc eft Confef-
fio , quæ extra vomit abominabilcm peccati lordem j
E t legem tuam dite x i , 6cc. Hæc eft Satisfacfio in cufto-
dia Legis Dei.
Nunc pertra&emüs triplices hujus Officii conditio-
nes, quafi iter trium dierum perambulantes. Et quia in ■
paucioribus via magis, rem totam lub brevibus termi- '
nis, atque metaphoris coarctemus.
J Taquepro lotione noftra miniftrat aquam Contritio,
non qualefncunque j fed calidam, mundam , ama-
ram, vivam, crebram, 6c continué fcaturientem. Juxtà
quæ quatuor, quadruplex eft de Contritionisqualitate
Confideratio.
Confideratio Prima.
Aqua Contritionis fit calida, hoc fit per converfîo-
nem in Deum, Fide, Spe, 6c Charitate fùbnixam. Sicut
homo avertens fe à Deo , 6c converfùs ad creaturas,
Ibrdes contraint, fie è contra mundatur. Hoc eft quod
dicitur à Do&oribus , quia quatuor requifita lunt in
I Contritione : Converfio ad Deum, averfio à creatura,
Linfufio gratiæ, 6c expulfio culpæ. Hune calorem non
habet aqua illdrum qiii dolent de peccatis folo timoré
poenæ, ficut fit in jam damnatis, 8c in condemnandis 3
ficut communiter evenit in morte, ubi affeétio com-
môdi, quægelidaeft, 6c non jufti dbminatur. Qub
circàfequitur, expediens eflè prævenire horam mortis
ad hauriendum hanc aqùam , 6c calefàciendum ex
bona, 6c quotidiana meditatione. Signum frigiditatis
eft, fi homo crederet diù vivere, vellet diù permancre
in peccato. Non fie ille qui dicebat, fe nonminîis
fervitutum Deo , fi. conftaret certiflimè quod mille
Annorum Ipatio protraâurus eflètvitam. Sic ilia quæ
cogitans de Inférni luppliciis, 8c de odio Dei régnante
in damnatis lupplicabat, ut etiamfi damnaretur, tamen
Deum diligeret. Sic Job Cap .xm. i f . Etiamjîme
occident, taméninipfo Jperabo.
Confideratio Seounda.
Prætereà fit aqua munda Contritionis. Hoc dicitur
propter eos qui cum fuis lachrymis mifeent propolî-
tüm delinquendi, vel in voluntate peccati hujus, vel
iftius manent, vel à manifeftis peccati occafionibus
non déclinant. Hæcturbidaàquaeft, non mundans,
fed inquinans. Sed quæret quis : oportet non corttritum
firmiter credere quod de cetero non peccabit? Plané
non oportet 3 immo formidandum eft de ruina j alio-
quin témeritas eflet, qualis in Petro. Siquidcm aliud eft,
proponere, 8c velle non peccarepro futuro, aliud de hod
iplb præliimere. Dixerunt in hac parte Doftores ali-
qui quod lufficit negativè fe habere, hoc eft, non habere
a&uale propofitum peccandi, præfertimcùmad-
ditur Confeffio, ficut dicunt de Baptnmo, quando non
opponitur obèx. Aliorum fationabilior , 6c Sanftis
conformior eft fententia, quod oportet pofitivè de-
teftari peccatum, 6c de meliori proponere. Compa-
titur autem propofitum illud timorem, 8c tremorem
-, de calu, fed non amorem delinquendi.
Confideratio Tertia.
Rursùs tertio fit aqua Contritionis amara. Hanc habere
volebat qui dixit. Recogitabo tibi omnes Annas meos^
in amaritndine Anima, meet.. Ilà. xxxvm. 1 y. Notan-
dum tamen, quod duplex eft amaritudo talis. Una eft
ex diâamine rationis, 6c liia deliberatione , deteftan-
do peccatum j ôc hæc eft virtus imperans dolorem.
Alia fequitur amaritudo in fènlu, fi non fit indilpofitio
complexionis, velconfuetudinis, velalitindèj 6c hæc
non femper exigitur, quia non femper eft in poteftate
noftra flere fenfibiliter, etiam cùm vellemus j immo
6c in aliquibus dolor ifte poflèt eflè nimius, 6c declinans
adexceflùm, ficut in mulieribüs aliquibus, autmelan-
. cholicis habentibus ex levi caula lachrymas, etiam
\ ulque ad tuf bationem cerebri, 6c oculorum caliginem.
Aliquandoplusmeritoriumeft velle flere, ôcnonpof-
fe , quàm fletibuS abundare > hoc eft quod dicitur :
Dole, quod non doles. Quæret ultefiùs aliquis, fi Contritionis
amaritudo tanta eflè debet, ut homo mallet
damnari, vel annihilari, quàm rursùs peccare, vel
etiam perdere omnia quæ habet, etiam corpus? Toile
inquifitiones taies curiofàs, ôc periculofas, 6c ideb
omittendas , ô anima, 6c die : T u feis fragilitatem
meam, tufidelisesj 6c non permittismetentarifuper
id quod poflùm, id eft , nbn cadere in taies neceffitates,
y09 Sermode'Voznitentid. In C en a <rDomini. yio
..........................m m " j jA b i t a aquâ per Contritionem, boniim erit initium^
ut fiat ablutio per Confeffionem. Fiat auterri
opportunè, fiat intégré, fiatverè, ôcnonfiétè, fiat à
hoc, vel illud eligendi, nifi dares virtutem bene
eligendii Hoc modo fervatur. humilitas cum jufti-
tia j ubi fi fieret eledlio alteriuspartis, immineret alterum
ex his periculis, fcilicet pr*efumptio, vel men-
dacium- Qu ire s praeterea, fi quis habens filium ex
adulterio, tenetur doleredetali filio, 8c velle ipfum
non habuifle ? Refponfio, quod hicfaciendaeftfepa-
ratiofilii, 6c peccati. Diligendus eft filius, odiendum
eft peccatum j nec eft una danda eledtio in his rebus.
Nota de Matre Magiftri Sententiarum.
Confideratio Quart a.
Poftremo fit aqua contritionis viva, id eft, crebro,
8c quafi iugiter fcaturiens. Hanc optabat Propheta, di-
cens : Quis dab it capiti meo aquam, & oculis meis fon-
tem lachrymarum? Jerem.ix. 1. Hoc fic implebitur,
fi mox 6c femper, ut fit a£tualis recogitatio de peccato
, dolet homo, deteftans illud modis, 6c di&is j alio-
quin videtur illud approbare, 6c noviter delinquere > fic
qiii juftus eft, juftificabitur adhuc, 6c fordidus fordefeet
adhuc. Apoc. xxn. 11. Qualis autem exigatur contritio
de venialibus ? Dicitur, quod virtualis fufficit, dum fcilicet
quis in generali deteftatur omne peccatum, 6c ad
Deum convertitur. Felix anima, cui datum eft habere
talem aquam calidam, mundam, amaram, 6cvi
fuojudice. Fiat opportune, hoc eft, tempore ordina-
to per Ecclefiam, faltem femel in Anno: 6c hie eft primus
cafiis. Secundus cafus eft, antefufeeptionembe-
nedidi Sacramenti, 6c hoeextenderevolueruntaliqui
a.d omnem adum Hierarchicum Ecclefize quod non
fine Confeffione deberet excrceri: fed ratio eorum non
A videtur concludere, nifi de Contritione. Notafi oc-
currat peccatum celebranti. Alter cafiis eft in pcriculo
mortis fecundum probabilem conjeduram j alioquin
homo fe exponeret periculo peccati, quia tenetur ad
minus ante mortem confiteri | ceflante ilia probabili
conjedura, licet differre Confeffioncm. Quartus cafus,
fi nunc habeatur copiaSacerdotis, vclPceniten-
tiarii, nec eft fpes quod poftmodum ante Pafeha, vel
mortem, vel Euchariftice debitam fiifceptionem, habeatur.
Confeflio crebrior, etfi laudabilior ftepe fit,
non tamen amplius in obligationem cadit regulariter.
Dixi laudabilior fsepe, quia contingere poteft, ut repe-
titio eflet vitiofa, 6c quafi tota enervans devotionis virtutem
, ficut in fcrupulofis tsediofiffimis nolentibus
acquiefeere cujufque confilio. Dixi przeterea regulariter
non cadere in obligationem, quia velrationecon-
_— .j--------- -— — , ----- fcientiae hoc didantis, vel flatus, auttribulationis, aut
vam. Sed viecordi noftro, 6cfimilibus, cordi duro" neceffitatis hoc exigentis, aut regular ftatuentis, pof-
fupra adamantem, 8c filicem, quod nifi emolliatur, male fet obligatio confiirgere.
habebit in noviJfimo.EccYi. hi. 27. Quis dabit hanc aquam
in pelvim cordis me# Percute, Domine Jefu, virga tua
filicem hanc, ut fluantaquælargiffimæ, quemadmo-
dùm fàdum eft olim, pecutiente Moyfe petram in de-
ferto. Legi de quibufdam tuis , quod non habentes
hanc aquam ad nutum, pereuflèrunt feipfos etiam ver-
bere, 6c virga materiali, utindèconfcquenter, temi-
ferante, cum plagis 6c fanguine perflueret rivulus
lachrymarum. Hæc eft una ex induftriis producendi
hanc aquam.
Alteram induftriam habemus in figura Jacob , qui
puteos impletos humo 6c limo , fcilicet Philiftæis
replentibus mundabat, aut alios fodiebat, ut abjeda
terra manaret libero condudu vena puriffima. O
quotiens impletur anima noftra limo, 8c terra, fcilicet
terrenis affedibus 6c defideriis, quibus obftrui-
tur præfens meatus animæ, ne Contritionis aquæ fluant.
Ceterùm purgatio hæc fit per emundatorium jejunii,
6c abftinentiæ amarum, ficut Chriftus furrexit à cena
Fiat etiam intégré : ficut integra eft Contritio de omnibus
, fic Confeflio. Hic ftudiofitas fpeculatrix de plu-
rimis quærit j ad quæ refpondere poteft charitas ædi-
ficans. Ilia, eft cnim, quæ docet dc omnibus 3 quippe
Spiritus fàndus charitas eft, qui docet omnem veritatem.
Joan.xvi.13. Eft etiam charitas finis Legis, fecundum
quam cetera debent moderari.
Quæritur ergo primo de venialibus. Dicitur quod
non eft de neceflitate confitendum, 6c hæc confideratio
docet tollere fcrupulos multorum celebrantium 3 quia
venialia poflùnt aliter deleri quàm per Confeffionem.
Quæritur de oblitis. Dicitur quod fuffieft fe-
ciflè diligentiam moi-alem, ficut pro magna re fieret:
6c fic vel Deus indulget, vel alias reducet ad memo-
riam. Talis certitudo fufficit ad non peccandum noviter
in celebrando, vel ad Confeffionem non invalidan-
dum. Sed an deberet fieri redu&io ad memoriam con-
fitentis, vel inquifitio? Sic utique cum reéto modera-
mine, 6c fine curiofitate noxia, ficutobftetrixomnia,
depofiiit veftimenta. Tertia additurinduftria per adju-Côc Medicus , 8c Judex diligenter inveftigat. Aliotorium
orationis, ut fi haurire aquam foli nonfuffici-
mus, haurientes nobifeum advocemus, quemadmodiim
egit ille, quia Maria Magdalene gratiam impetravit lachrymarum.
Ad hoc figuraliter induceretur illud Soli-
ni (fi tamen verum eft) dequodam puteoprofundo, in
quo dum deeflet aqua, advenit virgo ad os putei, 6c fuo
clamore aquam eduxitj fic anima per orationem ficut
Azafufpirans, impetravit irrigmm inferius, & irriguum
fuperius. Jofue. xv. ip.
Utuntur alii pro quartainduftriaconfiderationemi-
feriarum, 6c calamitatuni quas vident in proximis, ut
inde per compaffionem lachrymas eliciant. Sic fit , ut
confequenter mifereatur eorum benignus 6c mifericors
Deus. Confideretur anima propria quafi fit in Purgato-
rio. Hjec induftria locum habet inconfiderationePaf-
fionis Domini noftri Jefu Chrifti, de qua dicit Bernar-
dus, quod nullum cor tam durum eft quod non molliatur
Jt PaJJio Domini ad memoriam revocetur. Hie oculis Chrifti
in hac confideratione Petrum refpicit, 8cfletamare.
Per hasutinam, aut fimiles induftrias proferret teiTa
cordis noftri fluenta aqu^ viva:, ne eflet, vel fit, ficut
terra fine aqua, deferta, inanis 6c vacua, terra invia 6c in-
aquofa, terra montofa Gelboe, ubi nec ros, nec pluvia,
cadit. 2. Reg. 1.2.1. Jtaque fine hac aqua incurritur ilia
maledi&io Chrifti: Si nonlavero te, non habebis partem
mecum. Joan.xm.8. ProhibeathancAltifllmus.
quina pueris, puellis, 6clai'cis, 6c idiotis qui non ha-
bent reflexionem fuper adlus fuos, vix haberetur aliqua
pura Confeflio. Sciunt experti. Ha?c eftutilitas principalis
Confeffionis. Animadverte tamen, quod fi
oblita redeunt ad memoriam, ilia confitenda dint ei-
dem Sacerdoti, vel alteri, quamquam eflent dimifla,
ficut de peccatis diximus in Contritione deletis.
Quieritur de dubiis. Dubia funt in triplicidifferentia,
ficut poteft homo asftimarefe deliquifle in hoc,vel in illo.
Autenim credit magis quodpeccavitmortaliterinhoc
fa&o, vel in illo, 6c fic tenetur confiteri, vel deponere
confcientiam. Aut dubitat ex aequo, 6c fic fimiliter
obligatur. Aut credit magis quod non peccavit, cum
dubio tamen dc oppofito, 6c hoc dicitur fcrupulus, 6c
pro hoc dubio non tenetur, nifi aliunde tenereturj quan-
doque expedit dicere, quandoque, 6c fiepius contem-
j-j nere, 6c contra agere, praefertim habito confilio pe-
ritorum. Item in dubiis fub conditione confitendum
eft, 6c poteft certa Abfblutio dari. Item in dubiis con-
furgentibus ex juribus, 6c ex fententiispofitivis, poteft
non confitentibus exprefse Abfblutio adminiftrari4
Quaeritur de circumftantiis.
Refpondetur, quod quaedam funt peccata mortalia,
quae fcilicet mutant fpeciem, ut fiirari in templo, illae
funt dc neceflitate confitenda:. Quaedam aggravant
peccatum notabiliter , ut rapere centum, plus eft
quam