Joannis Gerfonii 400
m
minus grave, quod poena utatur adhuc in confilio,
quam dum determinate fubjacet Judicio , deinde omnium
graviflimum, quod Judicii fiat executio. Et eft
Sententia fic accepta Decretum vel Di&amen vel Judicium
Superioris, per quod vult legitime fobditum
fuum per poenam ligari, vel a pcena liberari propter
Deum. De tali Sententia & Judicio jubet Dominus in
Exodo: Nec in judicio plurimo
in a vero devies , Exod. XXIII.
conceflio talis amplæ fâcultatis, quod ab omnibus Setf-
tentiis, tàm à Jure quam ab homine latis poftit Joannes
abfolvere Martinum ?
Magifier. Scifne quid in oppofitum poftit ex Juri-
bus introduci ?
Difcipulus. Accepi quofdam dicere, quod Irregula-
ritas non cadat fiib forma Abfolutionis, fed fub forma
accjuiefces fententia., Difpenfationis} quoniam Irregularitas non femper in-
E t in E c c le fia fte .d ig e t Abfolutione, cum abfque peccato contrahatur
Quia non profertur cito contra malos fententia, Filii ho-
mmam abfque ullo timoré perpétrant mala, Eccle. VIII. 11.
Et in Evangelio Joannis : Nolite judicare fecundùm
faciem , Jed jufiumjudicium judicate , Joan. VII. 24.
Difcipulus. De Judicio & Juftitia repletur ipfa Sacra
Scripcura, ac perinde poteft uberius agnofei quid iit
judicialis Sententia, Sc quemadmodùm Sententia idem
eft cum Judicio. Sententia autem duplex e f t , quædam
ligans vel obligans ,alia folvens vel abfolvens. Claret
infoperquomodo Sententiaferridebet legitime, id
eft confbrmitcr ad Legem , præfertim divinam , Sc
quod in oblcuris aut dubiis prævium fit confilium,
Sc ut præ oculis Deus femper habeatur tanquam finis
omnis finis. Sed oritur quæftio confequenter, fi
quilib'ec Judex qui poteft ferre Sententiam judicialem li-
gantem, poteft eâdem autoritate ferre folventem ?
Magifier. Poteftas, de qua loquimur, non eftpoteftas
fed tunc difpenfatio locum habet, fi gratia
tali fiat.
Magifier. Non eft ufquequaque abftirdum illud
quod ifti dicunt. Nihflominüs oportet Theologosfi-
mul cum Canoniftis convenire in acceptionibus iftorum
terminorum, ligare Sc folvere, Scfeire quid dicatur Sententia
ä Jure, quid ab homine lata , a qua datfacul-
tatem abfolvendi Dominus Papa in conceflione qua:
di&a eft. Cum verb (ficut praedixifti) Abfolutio refe-
ratur adligationem, conceflio loquens de Abfolutione
ä Sententiis Juris aut hominis, intelligi debet de Senten-
tiis pcenalibus atque ligantibus. Et hoc jam notavi-
mus, fed recepimus conftringendo Sermonem de Sententiis
ä Jure vel ab homine latis , quod font Sententia;
pcenales infli&se vel lata: propter culpam veram
vel prjefomptam, propriam vel alienam j propter Sen-
tentias pcenales, qua: quandoque feruntur fine culpa
folius Ordinis, quæ refpicit Corpus Chrifti v e -g illius in quern feruntur,Ved non fine caufa. Quoddialiquando,
rum, Sc quæ dicitur æqualis apud omnes qui per cha-
raéterem Sacerdotalem habent poteftatem confocrandi
venim Corpus Chrifti, non plus Papa quàm Sacerdos
infimus. Hæc verb poteftas judicialis feu jurifdiftio-
nis in Ecclefia refpicit Corpus Chrifti myfticum. Cujus
poteftatis plenitudo refidet penes Summum Pon-
tificem, & eft in ipfo tota poteftativè. Ceteris verb
per partes dcrivatur juxta determinationem legitimam
iftius fontalis Sc primæ poteftatis , Sc hoc ne con-
fufio fit in Ecclefiaftica Politia , fed fit figurata ad
exemplar Civitatis Jerufàlem, tanquam defeendens à
Deo, fecundùm Apocalip. foann. xxi. 2. Dicendum
eft igitur, quod datur aliquibus Poteftas ligandi ju-
dicialiterinmultis cafibus , Sc ipfis prohibetur abfol-
vendi facultas.
Difcipulus. Satis animadverto cafos multos. Sed
nunquid poteft Papa concedere fàcultatem alicui Sa-
cerdoti, fit ille Joannes, quod perfonam aliquam fin-
gularem, utputa Martinum abfolvere poffit ab omnibus
Sententiis, tam à ju re , quàm ab homine latis?
Magifier. Utique poteft.
Difcipulus. Confequenter quæritur , fi per concefcitur
, patet in excommunicatis propter obedientiam
Deo Sc propriæ Confcicntiæ faciendum, ubi latet Ec-
clefiam veritas.
Difcipulus. Apparet quod in hac deforiptione Sen-
tentiarum confontire debeat Canonifta. Taliblis enini
Sententiis ligati indigent Abfolutione , quæfolvat feu
tollat vinculum. Nam quid eft Abfolutio nifi à vinculo
liberatio, five talis Abfolutio fiat per nomen D if penfationis
Sententiæ, five per aliud nomen æquiva-
lens, ut per Habilitatemfeuperreftitutionemadprio-
rem ftatuin.
Magifier. Dieet fortaflis Canonifta quod inter libe-
rationem à vinculo Irregularitatis per Difpenfationem,
& inter liberationem per Abfolutionem hoc intereft,
quia Abfolutio reponit folummodo hominem in ftatu
fàlutis ætemæ, quicquid obeft confecutioni falutis æ-
ternæ, quemadmodum fit in articulo mortis, dum
pcenitet homo, etiam fi nullum poflèt habere Sacer-
dotem. Difpenfatio autem reftituit ad eaquæ font di-
vinitatis ad bene eftfeinvitamorali, velcivili, velme-
ritoria.
fcipulus. Sequeretur ex hac interpretatione quod
fionem hanc generalem poffit Martinus abfolvi gene- ^ Martinus Abfolutus ab omnibus Sententiis, tamabho-
raliter ab omni vinculo Sententia: pcenalis lsetse tarn a
Jure quam ab homine ? E t ut compendiofius inqui-
ram, poteritne Martinus abfolvi ab Irregularitate quam
contraxit, quia celebravit excommunicatus ?
Magifier. Videtur prima facie quod fic, nificerti-
tudinem aliquis oftenderit repugnantem , cun) Bene-
ficium Principis fit latiflime interpretandum , pcena:
verb reftringenda. Et ut manifeftius fiat iftud quod
dicimus: loquamur interim de Sententia Judiciali lata
ab homine. Et ponamus, quod Martinus delatusfue-
rit foojudici celebrafle Miflam ipfo ftante excommunicato
, ac perinde ferat in eum Sententiam, quod
eft Irregularis, Sc ad celebrandum deinceps inhabilis,
Difcipulus. Cafos ifte quotidianus efie poteft.
Magifier. Vicem nunc interrogantis accipio. Poteritne
Martinus , taliter ab hominis Sententia ligatus,
abfolvi per Joannem Sacerdotem ?
Difcipulus. Cum ligare Sc folvere fintcorrelativa ad
invieem , fi Martinus potuit ab hominis Sententia ligari
vinculo Irregularitatis, quomodo non poterit ab
hominis Sententia per Papam folvi vel abfolvi, quemadmodum
poflet de Excommunicationis Sententia ab
homine lata taliter liberari 3 alioquin quid importarct
mine quàm à Jure , non abfolveretur in cafo præno-
minato ab Irregularitate fententialiter infli&a per ho-
minem, immb à Sententia Interdi&i vel qualilcunque
Excommunicationis, fic quod non poflet liberefofci-
pere poftmodùm Corpus Chrifti, cùm non fit dene-
ceffitate falutis ; immb nec uti Sacramento Un&ionis
extremæ, nectenereBeneficiumEcclefiafticum, nec
audire Miflàs in Ecclefia, nec poft mortem habere
fepulturam Sacram. Patet hæc fequela, quoniam ta-
lia non font de neceffitate falutis abfolutèfacienda. Eft
tamen ufos Ecclefiafticus in oppofitum , maxime de
ligatis per Sententias Excommunicationis 5 dum
enim abfolvuntur, libéré poflùnt poftmodùm , ne-
dum Corpus Chrifti fofciperc, fed Miflam celebrare
D ut priùs, Sc Beneficiis gaudere Ecclefiafticis. Cur non
ita fieret fi à Sententiis Irregularitatis à Jure vel ab homine
latis abfolvantur cafo noftro ?
Magifier. Fortiter inftas, attento quod in Abfolutione
Juridica non eft neceflaria certa forma verbo-
rum, quemadmodùm dicimus de Abfolutione Sacra-
mentali à peccatis. Hue accedit quod Abfolutio Judicialis
à vinculo pcenarum poteft fieri circa abfen-
tem vel circa non petentem -, immoininvitum, focun-
dùm multos feretur feu relaxabitur , dùm Sententia
poeffialogus
de pot eft ate ligandi 401 & folvendi. 402
pcenalis plus invenitur nocere fibi & Rcipublicx,
quam prodefle. t ^ ‘ . ‘
1 Difcipulus. Sed occurrit ad hoc diblum abforditas altera
quod melioris eflet conditionis Sententia pcenalis ä
Jure vel ab homine lata propter peccatum illius qui liga-
tur quam fi abfque peccato proprio vinculum aliquod
qualibet alia Juris pcena, fob poenali Sententia à Jure lata
vel ab homine.
Difcipulus. Supereflc nihil video circa conceffionem
in Martino fiibtam, quod abfolvi poffit ab omnibus Sententiis,
tàmà Juré quàm ab homine latis, autoritate
fommi Pontificis, quin Sententia Irregularitatis cadat
utputa Irregularitatis, contraheret. Quid enim eft Irre- fub hac conceflione, qua: conceflio veraciter eft qua>
oularitas nifiquoddam impeditivumvinculum, nefit dam Abfolutio. Martinus enim prius ligabatiir nc
aliquis idoneus ad aliquod opus legitimum, utputa ad poflet ab alio quamaSummoPontifice abfolvi nunc
‘ —un«,. P' v^mrwiin^oi-ir« liffot- fir A yero poteft abfolvi i quocunqiie Sacerdote quern elegerit
, Sc ita folutumeft vinculum abeoSententiarum,
ubi refervantur tales cafos foli Papa:. Dialogi finis.
Accipe lub Compendio
P ROPOS I T IONE S O C T O
S E Q U E N T E S
ad elucidationem prsmiflorum.
Propofitio Prima.
o
officiandum Eceleliæ : licut Excommiinicatio ligat &
religatàSacramentorumperceptione, fifitminor; &
à civili communicatione a fi fit major : ac ita in caiii
præmiflb Martinus culpâ propria excommunicatus ab-
folvitur, & abfolutus poterit exercere licut priùs
tales aftus legitimos qui non font omnes de neceffitate
falutis} non fic autem poterit abfolvi obligatus vinculo
Irregularitatis abfque culpa foa.
Magifier. Vide fiquædamtaliapoteris invenire, in
quibus fàvorabÙiùs agitur quoad aliquacumpeccanti-
bus, quatenusubifoperabundavitdeliaum, ibifoper-
abundet & gratia. Exemplum fumitur foffliliare propo-
fito noftro". Itaquefivirinfidelis, priùs homicida ba-
ptizetur; folvitur nedum àculpahomicidii, fedab Irregularitatis
etiam vinculo confequente-homicidium : ubi
fi duas habuiffetuxores légitimas fuceeffivè, yel.unam
non virginem, Baptifmus nontolleirethoc Irregularitatis
ligamentum. Forte fic in propofito, fi Martinus
M k i s Sententia, tarn à Jure quàm ab homine
lata, dcrivatur à Sentehtia primi Judicis Dei,
dc hoc mediate vel immediate , approbated
abfolvitur ab r omnibus peccatis confefiis. &c:im hocB Y^PP™®™- Roperitur indediaumdeDeo, quod
quex
ab omnibus Sententiis Sententiis tàm à _Jure quàm .
ab homine latis, fententia ejus foit hæc vel ilia. Dixit exprefsè Grego^
yeniret quafi per fequelam Abfolutio Irregularitatis
ficut Excommunicationis,ex qua fumpfit occafionaliter
vinculum Irregularitatis , dum ligatus fedivinis immi-
icuit. Non autem eft combinatio vel confecutio talis
in Irregularitate, qusé non tàm contrââa eft eX Sententia
poenali quàm ex Conftitutione Legis aut Statuti.
Dijcipultts. Habent ifta .probabilitatem, fed non e-
vacuant totam difEcultatemboftræ dubitationis, fpe-
cialiter quoad inveftigationem deferiptionis, feu quid
nominis Sententiæ, præfertim ajure latæ. Ecce re-
cipiamus duas Conftitutiones Juris quæ dicuntur Décréta
v d Decretales ; una dicit fic , jm -
dente diabolo, menus tnifirit violentas iti Clericum , fit
excommunicatus i]>Jb fallow Altera Conftitutio dicit :
Si quit celebraverit excommunicatus j fit Irregularis i[fi
faElo. :
rius, quod Deus mutât Sententiam ^ non conjilium. cu-
jus verbi intelledtus alibi quærendus eft.
Propofitio Secunda. _
A Mnis fententia, tàm à Jure quàm ab homine lata,
continetur fob duplici differentia -, quia quædam
eft folius D e i, quædam creaturæ rationalis fob Deo :
Sc hoc vel à Beatis ficut font Angeli ; vel de viatoribus,
ficut font Principes Sc Prælati. Undè dicitur de Na-
buchodonofor , quod egreffa efl Sententia ab eo, ut
interficerentur omnes Principes Eabylonis. Dan. II. 12.13.
Sunt infoper concordantiæ tales multæ.
Propofitio Tertia.
Omnis Sententia, tàmà Jure quàm ab homine laterminos
Magifier. Refoondijam,quodquælibetfcientiater- , . - - . . .
minosfooshabet; fed inferior feieritia debet refolverecta> diei poteft judicialis, & hocvel inForo confcien-
fuos terminos, præfertim quando forgit ambiguitas ad tiæ intenoris, vel in Foro coercentiæjuftitiæ extenons.
fcientia: foperioris, qui font fimpliciores. 5ic
enim Metaphyfica refolvit terminos omnium feientia-
rum, jundtis Logicä, Grammaticä Sc Rhetorical Cum
igitur Theologia fit foperior ad omnes feientias, etiam
adMetaphyficam naturalem Sc ad Jus omne Canonicum
& Civile, debet refolutio vel interpretatio fumi per
Theologiam, prsefertim in his qux falutem refpi-
ciunt.
Difcipulus. Perfpicuum eft etiam mihi in exemplis
indudtis modo per te.
Magifier. Privilegiatus itaque per Papam, de cujus
poteftate principaliter eft fermo praefens,jure dicitur ab-
folutus ab aliqua Lege generaliter prius ipfom ligante ,
fimiliter Sc difpenlatus: Sc hoc five difpenfatio fit Legis
moderatio, five fit ipfius totalis ablatio. Rursus ille
qui habilitatur, abfolvitur ab inhabilitationis vel Irre-
Dicitur enim Sententia judicialis, quafi conclufio feu
determinatio Judicii.
Propoßtio Quarta.
Omnis Sententia judicialis humana, dici poteft Civilis
vel Ecclefiaftica, Sc hoc fecundùm diverfos fines
proximos Sc principaliter intentos, quia Sententia Civilis
refpicit vitam præfentem pro foo convfetu tran-
quillo> Ecclefiaftica veio vitam futuram.
Propofitio Quinta.
Omnis Sententia judicialis Ecclefiaftica fundatur in
verbo Chrifti, dicentis ad Petrum Sc Apoftolos : Qjff-
cuncjue ligaveritis fuperterram, Matth, xvi. ip. ubi prius
gularitatis vinculo. Rursùs dùm infàmis reftituitur ad D immediate fùndaverat poteftatem Excommunicationis
fàmam, abfolvitur. Hoc vidit ilia junior Sara, dùm
oravit. Obfecro Domine, a vinculo improperii hujus abfol-
vasmeT ob.in.if .Quid prætereà de fervitute?Numquid
non eft vinculum magnum? Numquid eft liberatio grandis
abfolutio vinculi fervitutis ? Servitutis, inquam,
vel quæpenfat, vel quæ effet, fi non effet Judex concedes
libertatem. Unde Papa difpenfans cum inægu-
lari, poflèt ita diceré : Solvo te, vel .abfolvo te à vinculo
Irregularitatis vel ab Irregularitate, Et ita de
Tomill. Pars III.
judiciaria:, dicens quod f i Ecclefiam non audierit, fit
ficut Ethnicus & public anus. Ibid. xvin .17*
Propofitio Sexta.
Omnis Sententia judicialis Ecclefiaftica fufficienter
explicatur per htec duo verba, ligare & folvere, u-
. tendo terminis iftis non ad literam, ficut ligantur bo-
-yes & afrni, fed fecundum tranUumptionemcorpora-
C c liura