quenmoniam filiali devotione 6c Chnitiano altoque
animo fofcipiens , jubcas carceralem circa me confe-
ftim ceflàre cuftodiam , quæ promis indigna eft 3 et-
li non forte dcmeritis propriis erga Deum , Eccle-
fiarticæ tamen dignitati, ilii proinde qui Pater nomi-
natur 6c eft talis Regis, qui demum Ghriftianus eft 6c
Chriftus Domini > in quern Chriftianos immo filios
re quale quantumve- eft pads bonum quod omnes in
communi appetunt, conclamitantes, Pax,Pax, adeo
fine pacis pulchritudine omnia font deformia, anxia,
moleftaque. Omnia quoque pacem foam quamdam
non minus quam vitam defiderant, abhorrentes divi-
fionem: quanto magis ignofcere, immo verb dignam
pro meritis laudem rependere te convenit P a t e r
proprios abuti fævitia tyrannorum quantum qualeque S a n o t e , omnibus 6c fingulis quos pacem appiaculum
fit animadvertis. Audent quidam lkcrilega
impietate (ficut accepi) impurum 6c procaxos laxa-
re , ad notandum me pro hæretico aut fchifmatico,
qui utinam tarn tenacis dient Fidei aut Religionis,
quàm longe fum ab hac blafphemia. Errare, ut cum
Auguftino fiitear, potero 3 fed hæreticus non ero, ne-
que eft alia indigniiis à me vel impat-ientiùs ferenda
injuria. Ideoque obmtens talibus cum uno Sanétorum
Patrum libéré pronuncio , mentiuntur. T e rursùs
ifivoco Filii, ut feras mihi fie afflido velodter auxi-
lium, quemadmodùm in tali neceflitate ( qualis nec
tibi unquam nec fanguini contingat tuoj nequaquam
dilfimulare 3 fed totis conatuum viribus obviare lata-
gerem. Pone quæfo ante providentiæ tuæ oculos
qualis futura effet Ecclefiæ faciès, 6c quam foeda negotiorum
turbatio , perplexitas 6c involutio featuri-
rent, fi nunc migraremus à cariie, non habito priùs
alio rerum ftabilimento, vel ordinis ierenitate, ficut
haberi poteft dum vivo, fi non vel nequiter vel prapetere,
quterere, profequiqüecognoveris, quos au-
dieris perfequentes ex adverfo, exitiale fchifma
prsefens quaquaverfum via 3 pra:fertim quam con-
pendiofiorem eis vel ratio vel neceffitas cognata ra-
tionis oftenderit. Talern de te fpem tui mores, tua
vita ä puero bené inftituta mundö pnebuerunt, hanc
infoper exfpebtationem, tua gefta refponfaque in ne-
gotio prsefentis fchifmatis apud omnes genuerunt ut tu
prxcipuusjudicatus fis , cui paftoralis baculus pro
conterendo nequiflimum maligni fchifmatis caput do-
naretur, quem prreterea Papalis Sedes fufeiperet or-
nanda feflione tua fi prxfideres in ea. Nihilominus
ultronea ccfiio fi ita res exigeret, locum liberum ad
paftoris uniti collationem apparet. Videbantur hcec
liifficere tali omni exfpe&ationi 5 attamen ipfam valla-
vit jusjiu'andum quo controverfia omnis finem capit.
Sed ó dolorplufquamdolor, ó San&iSanéhequeom-
nes, unde malum iftud irrupit quod confunderet nos
ab exfpedtatione noftra ? Heu quantum mortalia peóto-
viter abjicior. Poftremofihucufque, ut humana e lt.ß ra c x c x noctis habent, quam terribiliter nullos exignorantia
vel infirmitas, quidam irrationabiliùs pro-
ceflerint > non pudeat vel fero vinci ratione 6c fope-
rariveritate , nec in cafu jaceant, fed indè reforgen-
do cogitent : neque enim poterit aliter efficacius
oftendi fimplex confcientiæ puritas in proceflu , 6c
non præceps ira , non tumens ambitio , non cæcus
odii rancor, vel edax vindiétæfuror, fed pacis amor
unicus dominabitur tra&antibus ipfum hoc tantæ fo-
brietatis 6c reverentiæ negotium. Et tu Pater mife-
ricordiarum 6c Deus totius confolationis 6c pacis, qui
promififti mifericordiam mifericôrdibus , qui dimit-
tere præcipis fi nobis dimitti volumus , da clemen-
ter veniam deliétis propriis 6c alienis , fis mihi pro-
pitius ut hac una vindiéta contentus fim quod errata
corrigas, foppleas defeétus, 6c deinceps omnium pedes
in viam falutiferæ pacis dirigere , denique cor
Regis quod in manu tua eft, ad hoc inclina 6c inclinât
«»! corrobora 3 cui des gloriam 6c honorem nunc
6c in perpetuum.
cipiens enunciavit Propheticus fermo : Pravum cor
hominis & imperferutabile, quis cognofcet illnd ? Jerem.
xvii. p. Da veniam P a t e r S a n 'c t e fideli mex
interrogationi: fi animis noftris hanc in veritate fpem
tui ipfius ingenueras: fi cor in ore 6c fronte gerebas,
quid caufse quidve fafeinationis irrepfit, quod nos vel
falleret vel confunderet ab exfpebtatione, ab ilia in-
quam exfpedtatione, quee polhcebatur nobis te agen-
te reverfuram pacem Ecclefix , rediturum feculum
aureum in terris. In cujus pnetereä affomptione ad
Papatum nova lux oriri vifa eft , in hoc quoque di-
luculo matutino fydus quoddam benevolum fereno nobis
fiilgore micare putabamus. A t heu exfpedtavimus
pacem6c ecce turbatio, indeterius quippeverfacon-
fofaque font omnia. Meruit hoc, inquies, fobdito-
rum improbitas, volens me ipfom Patrem eorum ad il-
lud compellere quod ultroneus agere debueram. Pri-
miim (Pa t e r S a n c t e ) non violentia,- fedc01atio
plurima præmifla eft, petis à quo? à me filio tuo,
cum tota Ecclefia Regni mei, per tales quales nofti,
Hi s ita fe habentibus 6c allegatis , fentio quid Q tales quibus alii fopplicant, 6c quorum fide ac pru-
poftulatis, ôSorores chariffimæ, poftulatis ita- dentia gubernamur , frater germanus 6c duo patrui:
" ’ quod fi fofpiciofom forfan erat orare illud ducum quafi
foret fpecies violenta jubendi, facilis plane pate-
bat exitus 3 præoccupaflès eorum preces , offerens
abfque ulla procraftinatione illam quæ petebatur ju-
ramenti impletionem 3 oftendiflès præparationem ani-
mi ad cedendum, fi 6c dum ceflio tua pacem allatu-
ra eflet Ecclefiæ : itaque via ceffionis nonne ab omnibus
qnamtumeunque tibi vel tuæ eftimationi faventi-
bus efle fànôfciflima 6c compendiofiflima judicata eft?
quanquam non eflè te cogendum ad ipfam fuerit quo-
'randam fententia 3 fed te voluntarium, te fpontèoffe-
rente earn quæ communi aflenfo probabatur viam
quis oro coëgiffet ? Si qua igitur fuerit coaétio ex re-
nifo tuo venit. Affirmant viri fapientes 6c litterati
qui mecum font, te pro falute gregis aftridtum efle
fecundùm præparationem animi, non folijm ad ceflio-
nem fed ad martyrium, 6c hoc modo cedere non eft
relinquere gregem fed falvare: qiiidquod ultra comque
ne tegam filentii velo unam ex Epiftolis, quales
miflfo videri poflunt ab inclytiflimo Francise Rege pri-
dem, velut poft reditum ab Ambafiata fadta Summo
Pontifici, fubftra&ione nondum fadla: parebo libens,
Vos afliftite.
p A t e r e obfocro, S a n c t e P a t e r perpaucis
I- alloqui Paftoralem Celfitudinis tutE Prsefidentiam,
patere rogare ea quse ad pacem funt Jerufalem 3 qua-
tenüs benigne facias in bona voluntate tua Sion ut £e-
dificentur muri Jerufalem, Pfal. l . Nihil hie expro-
brando dicturus fum, fed te obfecraturus fum ut Patrem,
mm hortando , turn commonefaciendo cum
inftrudtione filii mei ut ea ante oculos tuos ftatuan-
tur, quorum attentionem adlualemobhterare potue-
runt, feu curie varice turbantes rationis oculum foo
pulvere , feu blanda quorumdam aflentatio commune
Magnatibus malum, nihil ad veritatem, omnia ad
gratiam dicentium 3 aut proinde naturalis quidam ^ munem Legis divinas obligationem, juramentum fo
^ a.: •‘•"lljp4-“ - •• lemne foperadditum te hgavit. Dices forte te nec juramento
nec officio conftridtum ut confeftim Papatui
renunties, prasfertim non expeflato frudlu pacis. Pro-
fedto, P a t e r S a n c t e , neque hocqu^rebatur:
quod fi de me meorumque finceritate quasdam male-
volie fufpiciones aliens ab hac veritate gratis aflumpta:
font 3
amor fu i, quo fui cognitio nonnunquam impeditur,
dut denique fob dolo machinamenta eorum qui fob
ovina pelle vulpe tegunt. Quæ enim ex fublimiori-
bus perfonis fe ab his peftibus fecuram fatis eflejadta-
verit. V id e o P a t e r S a n c t e , 6c fi vides non
pigeât profundius itemm atque itcrum circumfpiceflint
3 audi quoniam multos fopplantavitfufpicio illo- tua generalis, ne eadem facta in particular!, cornua darum,
qualibus utique fufpicionibus præbere levem ret adverfæ parti, tanquam diffideres.de jure tuo, qui
auditum, nihil magno viro indignius j nihil pro foo 6c tarn leviter cedere fpopondifles : fed non faljitur,
iuæReipublicæ ftatu incommodius reperitur.’hoc quip- non irridetur infpector eordium Deus , fapieru < ut
pe agit fofpicio talis apud Rempublicam, quod zelö- quidam ait) vitam fuam non populari rumorc , fed con-
typia apud domefticam 3 zelotypia autem quales non A fcienti* veritate metuur. Quid fi quidam-imperiti aut
domos inquiétât 6c turbat, easaliquando funditùs ever- fuperbi aut malevoli tuam hanc humilitatcm fancliflitens!
Efto fuerint qui ltillarent auribus tuis, quod
aliqui magis ad perfbnae tux dejedbionem quam Ecclefia:
reformationem anhelabant, quod Papatum
ambiebant al ii, quod pars una Papam optabat de
cognatione 6c patria , quod pars altera pro ambi-
tionft aut vindicta , aut aliis caufis reprobis incede-
bat in via pacis. Examinandum fane erat\ non quid
tales dicerent, non quid garrirent incerto audtore fu-
forri 3 fed quid veritas a Domino dirigenda poftula-
bat: neque enim llaret omnis politia, fi pro adulan-
tium aut male fufpicantium confidtione 6c non pro
agendorum veritate regeretur. Et memineris P ater ,
fi fefelht te talis malevolorum fufpicio 5 dum te pro-
teftationem publicare fualit, quam poftmodum libens
retradbafti. Protefbationis autem hx c erat Sen-
tentia : quod vifis modis procedendi qui erga te 6c
tuos tenebantur ( notabas violentiam) tu omne inde
fecuturum 6c per te concefllimm invalidum reputacharitatem
Chrifti imitatricem , zelum
tuum ferventiflimum in oblatione fpontanea viæ ceffionis
finiftrè detorfiflent ut formidas : alii fuper nu-
merumplures, graviores infoper turn fide, turn ami-
citia tua , turn pietate Catholica te hæc agente col-
laudaflent utentes Salomonis judicio , quod veram
habuiffes maternam charitatem, qui infantem Chrif-
tum vivum in Ecclefiaftica fede fua alteri cedere ma-
luifles quam dividi. Ceterum verb non parum ur-
gebat te præftitum juramentum, nifi gloffis corrup-
tis aliquisillud-feedare voluerit,aut dicere quod quia
in deteriorem exitum vergebat, non erat obfervan*-
dum : abfit, P a t e r , ut nos omnes tuæ Obedien-
tiæ filii judicaverimus unanimiter, ut qui difoors fit
nefcio, quod via ceffionis ceteris eminebat, eratque
fandba 6c Deo accepta, fi ipfa fob juramento promif-
fa nequiret falubriter, vel offerri vel exequi 3 quid
-—$— — r - —. ------ ---- ------ n ----------v-e-r-i-f-i-m--il-i-u-s- -e-wfte gdmescssiopmi vel u--n-u-m* vel univerfbs ? Quid
bas 6c inane : quafi videlicet te pertinacem facere 13 probabilius falli paucomm confcientias, vel omnium?
contenderet, aut blanda adulatio , aut fubdola ini- Addo quod fi erraflet univerfitas Obedientix tux i 11
micantium conftdbio , nifi fagaci retraébatione pro-
vidiffes. Quinetiam fi quæfiflët aliquorum (ut tibi
videtur ) vel arrogantia vel impietas cogere te ad illud
quod fponte agere volueras 3 nonne fatius erat te
vincere in bono malum, quàm à malo Vinci 3 fapien-
tiam enim non vincit malitia. Peflima certè viébo-
ria, vincere vult aliquis homines fi ab ira , ab odio,
ab impatientia 6c vindiébæ zelo fuperatur , 6c adeb
foperatur aliquando ut omiffis omnibus quæ alioquin
agenda fore cognofceret, ipfe fe in aperta peccata
6c in magna mortis hujus 6c æternæ diferimina tru-
dit dum frendens dentibus ait : Ergo ne invitus
compellar ad hoc vel ad illud ? Ergo ne malis gra-
tibus meis hæc 6c ilia fum aéburus ? Itane ego Do-
minus obtemperabo fubditis tanquam eorum Vilis fer-
H q u o d 1
hac fententia, nihilominus paftoralis pietas aftring
bat te potiüs condefcendere nobis pie errantibus
quam omnia tarn certx turbationi exponere : quip-
pe ad hunc intellectum vere enunciatum eft quod
communis error facit jus: non enim pixfumere debue-
ras omnes ad tuam fententiam citius attrahendos fore 3
quam ad aliorum judicium te1 unicum vel admodum
paucos tecum pofle converti 3' nam hoc ultimum liberum
tibi erat non alterum, obfiftentibus tot capi-
tibiis , quot tamen conveniffe in unam vise ceffionis
oblationem, nonne miraculum eft 6c pene divinum ?
Opponet demum aliquis patere fatis nunc quam inu-
tilis 6c cafla fuerit hsec via^eflionis, qua: nihil hadte-
nus pro pace valuit operan. Hoc argumento viam
conventionis, aut illius quam nominas juftitix liceret
vus? quis contemptum hunc3 quis meæ hujus dig- inculpare, quas nihil adhuc profecifle cognofcimus;
nitatis vituperium ferre poflet, mori fatius eft quàm Sed non acceptas font refpondebis | hæviæ, ideoque
talia perpeti, frabli prorsiis animi 6c abjeéti eflet non tentatæ : ita certè , nec viam ceffionis acceptaf-
talibus aflèntire. Has voces P a t e r S a n c t e , t itu , cujusintererateamdemprimitùs offeiTe3 eam-
feis non effe modeftiæ Chriftianæ , neque de fchola dem dico , totiens ante Papatum per te P a t e r *
ilia prodire ad quam invitans Chriftus, difeite , in - ç ventilatam, laudatam 6c fere pro unica commenda-
quit, a me, cjuia, mitisfum &humilis corde, Matth. xi. tarn : quod fi præfomitur pro via conventionis aut
29. cjui cum malediceretur non maledecebat, cum patere- altera fi fuiflènt acceptatæ, quod dediflent pacem Ecclefiæ,
multo ampliiis hoc exiftimare convenit deacceptione
libera viæ ceffionis : quod fi poft oblationem
tuam charitativam altera pars contumaciter renu-
ifle.t peragere , ipfà. de fe fuaque falute vidiflet, tu
liberatus nobifeum, tu gloriofus, tu ab omnibus re
6c nomine Benediblus evalîflès. ‘ Verum ignofoe P a-
t e r S a n c t e , fi nimis iirget Celfitudinem tuam
multiloquium zelimei, talia ego non ad damnandum,
fed hortandum pronuncio , quatenùs eos qui pacem
Ecclefiæ profequuntur non inculpés finiftris interpre-
tationibus, quafi depravato animo erga te vel dignitatem
tuam moveantur,quatenùs prætereà, condefi-
cendente te capite noftro, àdhümilem membrorum
voluntatem, inftar Chrifti ambulemus omnes uno animo
, uno paflii, una via 3 donee oçcurrat nobis pax
veca in eo qui fecit utraque unum , Domino liollro
Jefo Chrifto qui eft Deus benedichis in fccula.
nabatur. 1 Pet. it. 23. Quid fi quis
ex æmulis tuæ DignitatiSj cognofcens magnitudinem
cordis tui,aut fofpicans forte pronitatem ad lufpiciones,
fparferit rumufculos tales pro exagitatione turbidi
fofeitanda , per quem omnia fibi fufpeéta fierent,
«ic proinde certum diferimen intrares : fic aprum
vani catulorum latratus à tuto cubili removent 6c ef-
ferunt enecandum, fie qui timet pruinam, irruet fuper
eum nix, Job. vi. 16. fic poftremo trépidantes avi-
culæ in veros laqueos cadunt ob inanem motarum
plumarum formidinem. A t vero fofpicionibus his
rejeclis, ne ab eis dum reprobamus capi videamur,
audire te videor 6c dicere, quôd viam æquiffimam
obtulifti 3 viam conventionis in quam totus etiam
.coetus Cardinalium primitùs condefcendit j Viam
prætereà quam appelias juftitiæ. Viâm primam P a -
t e r S a n c t e , nondumquemquamrepudiaflecog-
novi, nifi quod per fe infofficiens apparebat, propter
quod ulterior oblatio viæ ceffionis quæreba* d U 1 d fopereft agere ô Sorores? dum pars inve-
tur, ad quid ita? nimirùm ut tantus apparatus con\
nit utraque caufas , tùm excufationis propriæ,
ventionis nequaquam fine congruo fraudaretur, qui
finis ex omnium quos confulimus 6c aliorum penè
omnium judicio non aliter commode quàm per
utriufque contendentium ccffionem haberi fperaba-
tur. Sufficiebat autem (ut tibi vifom eft) oblatio
Toms II, Pars I,
turn accufationis alienæ? qua ratione polfet hoc fieri,
etiam fi tu benevolentia tanto nifo conareris ut pars
quælibet excufmda ccnferetur 3 fed neque in tarn con-
trariisjudiciis videri poflunt accufandi.Et b Sanôliffima
Mater Ecclefia cui fententiæ interim ceflùra es? Quara
G 2 am