8 7 J-oanms
n i , quanta elle pöflet, fimum varieras inveni-
U Zclui. Noli tandem obfedrb AGermanaBenévo-
kntia, noli molclKim filentium tarn pertinaciter in-
diceVe ; periftitte 1:1e coiïtïibülâvi in amaritudine a-
nimæ mce , üne illud quod me premit evôme-
réj dôlor iridulus urit aci'ius: Ego iàltem literulis
ùnfodiam quæ fcntio, nùlluffl ibi difcrimèu formida-
tuv.
‘Vifcretn. Age erào Frater fi detinere non pôflu-
mus , permittimus interim fcriberè te omnia quæ in
dnïmum venèrint; tantummbdo ab injuriofa temeri-
tate, ab irfeverentia qualibet'àbltineto. Cavë ne
déferas germains tuas, Benevolentiam & Difcretio-
liera, quateniis benevolus lit 6t dilcretus fermo tuus,
nec accufans, nec excüGiils alios plus debito , fed
àureæ mediocritatis femper in te ornatui eSidgeatSc
placeat , tnordaei odiola dicaeitatc éjectai
Gerfonïi 88
neque vult quidquam agere j nihilominùs ip(à & agentes
Zclus Facfam quod hortavis , Soror Dilcretio..
Nam & tu Beliefdlentia'figmficas te hujus efle fen-
fentire: viscniniomniainteVpretari benevblê, fecun-
fiim, nomen tuent s lion tamen itabenevoie quod lie-
datur veritas fed üt clnrttas ntitriamr , & veniat
tlies, qua exultantes eaneré Ms fit Cantîcum illud ,
Mtlr-'icordu feu benevdlentari & veritas obviaveruntjï*
U j'ufiitia & pax ofculeta fint. P f LXXXIV. II.
’Benevolenùa. Âflentio Frater, nil aliud limb mams
e xpoKulbf i id ipfum agere fupermïs' Arbiter
Ueus conceflerit. Comïtabimür ergote, ta id quod
fiiggefiêriittus, this verbis exprimito : at veto iuper
omnia vide lie fis veins tabs qualcm Apollo his nomi-
navit, Rom. x a. non jimnditm feiimiam, quernprx-
têrerVdixit zelum; cpntentioms, i . Cor. hi. 3, quia
videlicet nec Difcretionetn riec Benevolentiam Ger-
manas tuas aurUebin. '/.oins ialls.
Zelu's Fiet utique, ne dübites, & quidquid in
utramque partem dicendum videbitur , illud delibe-
ratp, fed brevi libramine rationis'expbcabo ; nunc
ailoquensomnes in commune, nunc ad partictilariora
me defleSens ; quod C poft, finito verbo , depre-
hendentis me prævancatorem paéh hujus., veftra e-
rit correbtio, & meum ultró parcere corrigentibus.
Multa tamen (id advertite) locuturus fum notnina-
tim liib modo triplicis Epiftolæ, qualialoquivelpof-
fe vél debere perforas intr.niiici.as, non meam, licen-
tia oratoria conjecturât. Principio miferet me fee-
dm confcflîonis tux Sanbtiflima Mater Ecclcfia, vidc-
re filios tubs in utero tuo acerbiffima pugna confli-
gere , difcqrpere vifeera tua & nulla ratione pacem
quam omnés acclamant voce, poffe reipfa continge-
re. lit quo rui: is Viri Patres & Frafres ; non f it,
öbfecro jutgium inter yos, quoniam Kratres eltis u-
niusPatris D e i; tiiiius Matris Eçclefiæ, uterini eftis.
Si fenteritiæ diverfæ fint inter v o s , ut humana fert
fragilitas ( quoniam incerta; actimïdæ funt providential
no llrx , præfertim ubi variatur narratio in eis quæ
facta luntJ numquid proptereà eontentiones odiofæ
regnabunt inter vos? numquid exempta muliercula-
rum, res injuriis peragetur? Nonne lalùbriüs ell 6c
Chriftianb dignius vinei à bono quam m-alo vinccrc?
imô hocpefiimumcft, illudoptandum. Creditemi-
h i , pax male per fehifmata quæritur , non utiliterJ
injuria injuriis , fie neccalliditas calliditatc, nec morbus
morbo repcllitur aut fanatur. Si prætereà con-
tentiones & rixæ fuit inter vos, nonne carnales eftis?
ego quidem dico quod uniifquifquc veltrurh dicit :
Ego fum Benedicti, ego fubftraclionis, ego ncu'trius,
& quod venire folet inter oves, dum cæca noble præ-
dator lupus irmerit, fugiuiit, pars hxc fituecs lupi
nefeia incmfit, hx c in oppofitum parictem impingit,
h x c nullo certo vagatur attonita. Non aliter fpiri-
tu quodam vertigims agitatur toetus Ecclelix ; pars
palp.it velut in tenebris ignorans quæ parut, parsam-
bulat in circuitu, pars fiftit expebtans lucèm verita-
ris certain de tenebris fplcndefccrc, pais neque feit
utrinque riclenS diiudicat. Alios rapiunt ëctranP
verfos àgunt paffiones variæ, pefliraæ conliliatiices,
ira, odium, invidia, cupiditas, ambitio , timor &
fimiles > adeo ut pro perfonis periequendis , fin-
cerus amor pacis, & iereniüima veritatis amici-
tia deferantur aut impugnentur : quo fàcinore,
A qüale aliud execrabilius cogitari poflit, nequaquam
invemo. Per taies, fi non obviatum extiterit, ex-
ponetur FideS diferimini; fi fuis litteris fi dentes , ix
eas iriftrumentura liiarum paflionum efficere molien-
tes, determinaverint aut aflèruerint ( levius debito )
in hanc vel illam partem ea quæ mêlaisintradhita rna-
nerent : ut fi diceretur Papam non elfe caput univer-
fale Ecclefiæ Jure Divinoj Papam non expedire éfib
unicum pro F.cclefia 3 Papæ pafiim in facie reliltèn-
dum cflè, pafiim & ab eo appellendum : vel ex ad-
verfo, fi quis afier»ret quod in nullo calü Papæ dF
cere liceret, cur ita facis? & fimilia. Quofdamprætereà
videre efi; qui tanta animpfitate iius aut cceptis
aut confultis inhærent, üt nullis ad oppofitum ratio-*
g nibus, nulla incommodorùm experientia fiecti pofi>nt.
Malunt omnia fecum mere, omnia frangi, vel tur-
bari, quàm pedem retrofledlere a via lu a , et;am in
via, & ob hoc jam non via : quoniam progvefiiii ob-
ftare reperiuntur vel l'pinarum, hoc elt vitiorum, fe-
pes horrida 3 vel foflaiorum , hoc elt coi'dium pro-
liinditas incognita 3 vel latrunculorum malignitas, vel
comitum mutua impugnatio, velviarum diltriétushu-
miles, quos eervicoia turgidaque prælumptio nequit
prætergredij quia nequit humiliari. Iralcuntur de-
nique taies odio immortali contra omîtes, quos vide-
rint vel audierint, non dicam advei'lari fibi, fed non
plenis vocibus & totis afientire fent^ntiis. Alios ad
omnem ventum inltar arundinis videmus mutabiles,
quia pro buccella panis, juititiam defererent. Alios
tandem invenimus ( 8c utinam mult6s ) qui parati funt
obedire veritati cognitæ 3 fequi prætereà , quod fe-
qui licebit vel expediet , multa quidem licent quæ
non expediunt : hi nullos odiunt, nullos perle-
quuntur, quos abfque malignitatis admixtione cum
puro & fimplici oculo veritatem quærere Cogno-
; vei'int 3 etiam fi-non datum fuerit invenire. Remi-
mfeuntur quod Paulus 8c Barnabas ablque peccato
diflenferunt , ita ut difeederent ab invicem3 nullo
tamen odio feipfos perlecuti l’u n t , nullis malediébis
& injuriis fe invicem confedtati leguntur. Qua in re, vi-
dentur egifie non latis benevole , nec dilëcrete ( ne
loquamur acerbius) illi qui fub nomine Venerabilis
Univerfitatis Tholofanæ, quamdam nuper Epillolam
grandem , Serenifiimo Francorum Régi tranfmilb-
funt, plenam maledidtis, pungentem injuriis, cor-
ruptam opprobriis in illos omnes qui non fecum fen-
tiunt, qui fubltrahendo,non fecum in obedientia.(ut di-
cunt) débita perfeverant. Verumfepofitis intérim pro-
priis ad feipfos aflectionibus, & odiis ad alios (obnubilant
enim ilia verijudicium ) animadvertant, quid
ex oppofitis fubllraherites pofiimt referibere, nomi-
natim illi de aima Univerfitate Panfienfi, qui pro-
fundiori nota quæruntur inuri.
)
Exemplar Utter arum refponfivarum ex perjona
Univerfitatis Tarijienfis ad Epifiolam
Tholofanam.
PO s t u l a t a inprimis R ex C hristianissime
Majeftatis tuæ licentia , convertit fe humilis filia
tua, rëlpondere Thololànis quibufdam per Epilto-
lam, tali fobrietate qualem te decet audire, & nos
loqui, contextam non qualitcr meruerant hi qui ma-
lecfidtis improbis, qui execrandis ex ec ratio nibus, infa-
mare Regiam dignitatem, cumgeneraliConfiliofuo
conati funt 3 rupto de repente diutino filentio. Loqui
8q Tàlogus in materia Schifmatis. 90
quimur ergo fie ad eos R ex Serenissime T e audien- hil funt oipniâ 3 fed qui incrementi confummatjonem
t e , T e ju d ice . dat, Chriftus elt. Narrat JudicumLiber, filiosIf-
Eia Fratres, ' fuper quibus accufaraur ä vobis 3 fi ta- rael pugnantes Domini rnonitu, bis magna ltrage cor-
lia erant , qualia exaggerando declamat (imrno laty- ruifle 3 quis tamen dixerit eos de aggi eil u pugaic pro-
rica dicacitate mordet) charitativa illa Epiltola veltra pter hoc inculpandos ? At forte prolixus lermo Epi-
( nifi canina potius appellanda erat ) profedto, vt.-
Itrum vos accufat quadriennale filentium:, çur enim
tune confeftim, ut nunc ferö, neque arguiltis, neque
ftatuiltis contra freiem noltram, nos Fratres veitros,
qui tam manifelta 8c ficrilcgaimpietate veftris
judiciis errabamus, fed pertinaces nos, ac defperat-e
errantes linquebatis ? Quo paóto igjitur nunc fru-
lira nos impetitis, fi tales judicamur a vobis 3 aut fi
ad Regem veltrum & noitrum duntaxat fermo velter
'elt? Qua ratione ipfum & omnes de generofo Sanguine
luo, non protinùs ab errore revocaltis, quos
iuratis vos feire, vos firmiter credere nequaquam per-
tinaces elfe in iubltra&ione per eos effe6ta,& lie palam
effeóta, ut nulla'pofîit tergiverfitione negari.. Teltis es
o R e x eorum quæ dicimus. Qua igitur vel infide-
litate vel inertia, non monuiltis eos continuo, fitam
certó 8c probrofo fchifmaris anathematifque vinculo
( veftris judiciis ) nifi refipifcerent, ligabantur ? At-
A itohe veftra:, talem temporis tradtum ut elaborare-
tur exigebat, utque coacervaretur interim grand is
‘ congeries maledi,corum in nos verborum, ut interim
grandiloquam tragoediam contumeliarum, ut Tales af-
peros, fatyricje, improba:que reprobationis, expue-
ret in nos fraterna ilia veftra dilectio. Sed profccto.
fi fuiflet iniquitas noftra , ut talia audire meruiflet
( quod libera voce refellimus) certe tamen veftra a-
micitia ex fimilitudine quadam ftudiorum nobis ob-
noxia, veftraque prudentia & gravitas, qualis deceret
ftudiofos, digna appai ebat, qua: pulchriori, 6c non
llloto oblcoenoqiic lermone uteretur: dignum erat illud
fpeculum , quale vos effe gloriamini, quodradiis
purioribus rutiiaret 3 digna demque vinea veftra, quse
non in has malcdidtorum labrufeas degeneraret. Poe-
ticum eft inyolucrum, Mulas agreftes ideo in picas
converfas efie , 8c quofdam agreftes in ranas ,& alios
in fimias, Aracnen in araneam , Niobcm infilieem,
qui, ftupidos forte vos 8c elingues eftecerat timor 8C alios in alia3 quia linguis abufi funt, eas in maquis
timor.? .timor cadens in viros confiantes : unde ledidta laxantes. Præclare demum' ab Ariftotelc diortus
? inde ortus, quod ficut feribitis 3 vir quidam
btum eft , honorem ejfe in honorante 3 ita proculdu-
bio illibcralis 8c contumeliofa vitupmtio , fordidat
exprobrantem. Nam qualis unufquifque eft , talia
dicit, ficut qui de terra eft de terra loquitur. Sed
vituperate nos, ficut tamen Epiftolæ facies oftendit,
veftra nullatenùs erat intentio , qualis ergo nimium
laudare obedientiam, 8c inobedientiæ fcelus detefta-
r i , caulam prætereà defendere Papæ 8c Ecclefiæ,
denique à devio nos infaultæ fubftrabtionis avertere ?
Eftne igitur veftra, Fratres,prudentia tarn oblitalui,
ut arjoget fibi docendi nos. officium, in re præfertim
notiffima, quod obedientia bona e f t , inobedientia
mala, graviterqueplebtenda, quis hocignorarepræ-
fumi poteft? Maxime apud nos,quorumftudiuman-
tiquius, folemniulque, tam numéro , quàm meritö
& autöritate femper extitifle, nec ipfi.negaretis : nam
8c inimici noftri lunt judices , quod tantum ceteris
fupereminet Uiiiverfitas noftra, quantum inter vir-
gulta cupreffi. Ampliiis verb pro inobedientia ( fi ita
C necefi’e fuerit) nos edocenda erat, ne difpendiofiffi-
mus fermo trahendus per autoritäres emendicatas, in-
geltafque fine 0r.di.ne3 per pueriles periodos affidue
limiles, & plus æquo fonoras 3 per faltidiofam nuga-
cis repetitionis ejufdem fententiæ fterilitatem : denique
ir.ifcendo, dentibus frendendo, & tabelcendo in nos 5
quafi belluina feritate mox conculcandi, lacerandi ^
devorandique videremur. Poteratis Fratres j potera-
Legatus ex veftris, fere necatus eft in Concilio Pa-
rifienfi celebrato. O quam provide trepidaftis ! mm
, paries cum proximus ardet. Poterat unicuique
veltrum fi obmutire præfumpfiflet fimile con-
tigifle : nondum verb ita delipitis fratres, ut hæc di-
catis , & fi ita löquimur 3 alioquin quo animo certa-
re vos pollicemini ufque ad mortem pro juftitia, qui
nondum ufque ad fanguinem reftitiftis : fi vos quos
plus triennio pavor puerilis exercuiftet , trépidantes
timoré ubi non erat timor : nam qualis timori locus
fervabatur, ubi tarn promptes defenlbres & propui-
fores injuriæ, Epifcopus iile mox invenit, Dominos
Duces ty ficut teftamini ? Quid fi cerebrofus, fi capi-
tofus, fi præfumptuosè loquax, aut minax erat ille
vefter Epifcopus, non eft noftrum definire : fed neque
eft ufquequaque incredibile , cum fi talis erat j
dum in turbam alacrium, ingenioquevivacium juve-
num incautus impegit3 quod exagitatus ab eis fecun-
dùm meritum fuum, & exfibilatus extitit.
Sed ad filentium veltrum regredimur: Refpondere
poftulamus : ubi tunc erat dolor ille ingens, qui ( ficut
ex hiftoriis trahitis ) mutos etiam ex natura loqui
co g it, dum recentior erat injuria j dum plaga nova j
curationi proximior 3 dolor ifte vefter quo nunc æf-
tuare vos jabtatis, quorfum abjerat ? aut unde nunc
lubitus emergit 3 denique dolor ifte, dum ab initio
erat quafi muftum novum abfque fpiraculo, nonne in
llrepitus vaftos fortius erumpere, nonne clamoreshor-
ridiores extorquere debuerat ? A t verb fcandalum vo -
bis erat formidini : quale fcandalum, pafiivum an ac-
tivum, datum fcilicet an acceptum 3 8c refponfio-
nem qualemcunque para-veritis 3 damnat vos Gregorius
qui tradit, non ejfe defercndam propter fcandalum
Veritatem vita, doEinna, (Jr juftitia , qualem hie afle-
ritis. Sedexitum fubftrabtionis aut (ficut fermo vefter
loquitur) partum infelieem præltolabamini 3 quid ita
tis aliter veftram jabtare eloquentiam^ aliter veltrum
officium, vel docendivcl monendi, vel corrigen-
di ventilare. Nimis elapfum elle à memoria veftra
monftratis illud Giceronis documentum, cui Scri-
ptura fæpe concordat, fit monitio fine contumcha vel
exprobratione. Nam 8c Adichael difputans cam diabolo
de corpore Moyfi 8cc. Judæ.p. Rurs us Fratres elocution
nis veftræ accuratio, vel deforenda erat penitus,vel
accuratiùs incorruptiùfque fervanda. Quod dibtandi
vitium 3 non magnopereculparemus, fi non vitiofiffiquælumus,
numquid ab eventu negotiorum, menti- pj mo 8c prorlus intolerabili geilere confutationis utere-
jam abtorum bonitatem congruum vel neceflarium tur 3 illa elegans eloquentia veftra 3^ quæ enim viriojudicatis
3 videte ne fallamini. Quanta funt optimo
initiat principio, quanta in quibus nihil virtuofie 6c
moiulis prudentise defuit, quas tamen fucceflu prof-
pero vel intento caruerunt 5 ad quod poteft violate
traduci illud:
fareat fuccejfibus opto,
jQuifquis ab eventu fatta notanda put at:
Noftrum eft plantare , noftrum eft rigare fecun-
dum prudentiam a Deo nobis infeitam, harc/ero nifior
confutatio feu argumentatioadduci poterat, quàm
quæ ad utrumque flebti poteft ? Qiiem defebtum, fi
per totum hune termmum oculis videre nequivit veftra
folertia, tot litteris erudita 3 quo aufu nos in ob-
feurioribus commonerepræfumpleritconfideret. Hoc
itaque quod dicimus, monftrabimus digito, tantum-
modô oculos aperire non pudeat. Si obedientia lau-
danda elt 3 ut totiens ineulcatis, quafi non ita/enti-
remus 3 fi hæc fit.gladius vefter acutiffimus , quo
nos jugulare, immb cruentis vulneribus confbdere fà-
tagitis i attendite quàm facili retorfione gladium ve-
F 2 ftrum