4 U Joannis Gerfonii 416
joANNI S GERSO N i l
DoBoris dr Cancellarii Parifienfis
p I S T o L I
ad quemdam
E P I S C O P U M
S U P E R
pifcopalem idcirco quia nocuiffet Epifcopo aut Eccle-
fiæ fuæ , quomodo ifte induceretur ad confitendum
Epifcopo aut fiio cognito Vicario ? Aüt forte quis con-
fiderans quæftum pecuniàlem fore apud Confeflores
tales , ut fit communiter , unde fcandalizatus fe à
Confeflîone retrahit, 6c mille talia, quæ innumeros
retrahunt à Confeflîone. Et hoc intelligendum de
peccatis occultis. Secus eft in peccatis publicis qui-
A bufcunque. Talia fola fecundiim quofdam Dodores
Olim Jura condita fefervabant. Ad quid ? Nimirùm
uttaxaretur poena gravis 6c publica per Superiores talibus
in excmplum 6c terrorem aliorum. Sed in occultis
ceflàt hæc ratio -, quoniam prb talibus nulla pcenitentia
injungenda eft, quam nolit cbnfitens recipere. Qùo-
niam juxta memorabile didtum Guillielmi Parifienfis,
falubrius eft confefliim cum pauca leviflima pcenitentia
acceptata relinquete in manu Dei puniendum in Purga-
torib , quàm cum magna non adimplenda detrudere
ipfiim in Infernum. Provideat igitur deinceps folli-
citudo tua pia 6c Pontificalis Dignitas. Noli claudere
regnum Dei gregi Chrifti* cave onera gravia cervici-
MODERATIONE
C A S U U M R E S E R V A N D O R U M
I N F O R O.
A d Codd. MSS. ViSl.qjS^. Colbert, pp.
& Navarrïcùm mum.
P O n t i f i c a l i dignitati, fuus qualifcunquê busdebilibus6ccafurisalligare. Quamobremàtaliùm
zelator, clavibus bene uti. Paftoi*alis autbritas cafoum occultorum refervatione, qui pro dolor ! vix
in cafibus refervandis quoad Forum confcienti«^ veniunt ad Confeflores quofcunque, licet celeb'errimi
ficut 6c alia quælibet poteftas, data eft Prælatis in «difi- fint, conqüiefeâs. Poftremo fi non placet cafus omnes
cationemEcclefiæ, non indeftru&ionem, ficut dicit A - occultes (quia de publicis non loquimur) felinquere
poftolus, 2. Cor.xm. 1 o. 6c in favorem populi Chriftiani paflim cuilibet Confeflbri, ut pfo omni ætate confi-
profâlutefoa. Conftat autem certiflimè per plures ex- tentium&c. faltem hoc expedite videtur, primo quod
pertosin Confeflionibusaudiendis tempore ifto, quodjB nu^us cafos judicaretur efle refervatus quoad confiten-
refervatio ftriéta quorumdam calîium , præfertim in tes minores , feilicet qui non compleverunt decimum-
gravioribus 6c occultis fpeciebus peccati camalis,
trahit innumeros a Confefllone taliumpeccatorum, ficut
font pueri 6c puell«, 6c mulieres verecundiflim«,
6cturales idiot«, a quibus vix poteft extrahiConfeffio
talium peccatorum, quantumcunque Confeflor fit fol-
licitus, humilis, morofos 6c dileretus. Quod fi re-
mittantur ad Pr«latum vel Poenitentiarium de longin-
quovel in publico, refugiunt 6c horrent 5 expertuna-
que eft millies quod non vadunt: fed nec ducenti, nec
trecenti, immo nec mille Poenitentiarii fufficerent ali-
quando in una Dioecefiad tales cafos plene audiendos
abfolvendofque. Denique quid prodeft, 6c certe ob-
eft plurimum , addere verecundiam foper verecun-
diam, onera gravia foper onera, 6c difficultatem con-
fitendi talia peccata foper difficultatem, qu« tanta eft
ut vix credi poflet ? Et hoc pnecipue quando peccaquartum
Annum, quia non habent perfectum ufom ra-
tionis, nec faciliter refiftunt tentationibus fois vel mà-
litiis alienis, nec leviteraudent coram perfonis authen-
ticis 6c extraneis comparere, quanto minus audent de
tarn pudendis confiteri. Confulendumeftinfoper ve-
recundiæ 6c famæ mulierum velparéntum, ficrebrb,
vel publicè, vel de longinquo adPoenitentiarios mit-
terentur.
E t expedit denique faciliter 6c cito relinquere pote-
ftatem foper occultis cafibus Curatis 8cOrdinariis, 6c
generaliter omnibus qui bona fide voluerint 6cfcive-
rint proficere animabus, non ad quæftum vel fobverfio-
nem, immo tales diligenter inquirendi eflcnt, 6c indu-
cendi, 6c rogandi ad laudem Dei 6c falutem populi,
Confeffores 6c Prædicatoresper condefcenfioriém bo-
nitatis in hoc tempore peffimo quando nimis experimur,
turn fecretum eft, 6c tale quod autof pefpetuo cela-^heu ! illud Genefis Corruperat omnis caro vi'am fu
bit ipfum fi velit, ut necEpifcbpus nec alius inde pu- Gen. vi. 12. Hinc horrendum eft ubique flagitiorum
nitionem vel notitiam inveniat. naufragium, à quo falvat Area Poenitentiæ, cujus Arc«
Sed dices: talisfinonrevelaverit, damnabitur. Fa- introitum ideo plus expedit anipliarequam nithiaardi-
temur quidem , fod obviandum effet huic damnationi tudofoaprohibeat eos qui ad ingrediendum allici , im-
modis omnibus potius quàm addenda fit occafio. Ex- m o , juxta Parabolam Evangelicam , quafi compelli
pertum eft itaque quod hie terror refêrvationis nullos debüerunt. Expediret infoper in fpeciali, diim pax
aut pauciffimos cohibet ficpeccare: innumeros autem univerfalis habebitur Domino propitio, quod quilibet
fie retrahit confiteri propter diéhs caufas 6c etiam de quacunqueObedientia fuerit, habeat licentiam ge-
alias -, quoniam mulieres præcipuè tali modo retra- neralem 6c expreflàm quod poflit abfolvi nedumiuri-
huntur. ; dice, fed facramentaliter à quocunque difereto Sacer-
Primo timentes notari à maritis cum tales Confeflb- dote foper omnibus in omni eventu qui peccavit cir-
resadirent i qui, cumzelotypi fint, ftatim finiftram ca materiam hanccontendentiumdePapatu. Dirigat
contra uxoresfoas fumerentoccafionem, undè forge- ômniaD eus, qui eft benedi&us in fieculorumfæcula.
rent jurgia , lites, difcordiæ6camoris interruptib, 6c Amen,
cetera quæ pejora procurarent mala, utinam non fæpius
mortem. . ^ E x iifdem Codd. MSS.
Secundo, quia fæpîus à talibus Confefloribus exaftionantur
in dando pecuniam, ceram aut fimilia, vel D Cafos aliqui'fpeciales font mo Hides fecum, item pol-
injunguntur poenitentiæ publicæ , unde iterum à fois lutio in fimili fexu. Item in alio fexu extra vas ordi-
maritis notarentur , undè quoque inciderent peri- natum, tarn in Matrimonio quàm extra Matrimonium.
cu^a- ,s Item corruptio talis in omni gradu cognationis 6c in
T e r t io , quod verecundæ non auderent confiteri omni fperie peccati carnalis, fine reverentia generis aut
magno Prælato aut fiimofo Doétori, ficut benè aliis, ætatis, aut Religionis , aut Saçfæ Dignitatis aut par-
falvo illo quod fit bonus 6cidoneus. Etplures caufas tium honeftarum. Et hoc præfèrtimubifont innimia
retrahentes q uis ab experientia Colligere poteft. famiharit.ate parenturrt cum puellis 8c pueris 6c in otio
Similiter & in viriscaufæ tales aliqualiter æftimandæ 6c deficii^,' ’inter qdàs ^éftiâlës efficiuntur 6c tales de
funt'6c limites, præcipuè fialiquis incidifletc^fom E - quibus loquitur Satyricus :
417 Refolutio fuper Cafu Irregnlaritatis. 41B
Ouid enim Venus ebria curat ?
Inguinis capitis qua yJtt dijlantia nefeit.
Item fiicrilegia in parvis 6Cfortilegia in levibus -, 6c per-
cuffiones puerorum Clericorum ad invieem j 6c reftitu-
tiones incertæde modicis 6c fi qua font fimilia.
J O A N N I S GERSONI I
Doctor is & Cmcelhr ii Vnrifienfis ; l
R E S O L U T IO
S U P E R
CiASU S U B S E Q U E N T !
C I R C A
IRREGULARITATEM.
A d MSS. Codd. V ik 8pp.
QU m a m habens ,cu 1 ttllum pamim in vagina
alteHuS majoris repontuiri,' e'duxit ëüni non
► dolose, neque ad ufom iliicitun) M quem cul-
tellum dùm ünüs fociorum véllet accipérè , ' 6c ipfè
reniteretur , contigit ut illà horâ,6c loco quidam re-
trorsùm appropinqUatet, 6c impingëret in ilium par- j
vum -cultellum ut oculus fous configeijetur.; taliter
quodcæcatus fuifîè dicitür tandem ô'cûluÿilfe. Quæ-
ritur, fi dicenda eft indè contraèta Irregularitas in te-
nente cultellum ? ■
Refponderetur per aliquas Gonfiderationes.
Confideratio Prima.
Gonfiderandum eft primé pro diflbîutioné cafûs,
qubd in talibus fæpè aliter judicat Juriftâ aliter Theo-
logus j quia primus magis infpicit Forum contentiofom
6c extrinfecumj fed.Theologus magis attendit Forum
confcientiæ 6c extrinfecum quoad Deum.
Confideratio Secunda.
Confiderandum eft confequenter, qubd hoc duplex
Forum accipit foam diftinétionem, fècündùm quod a-
â:us moral is habet confiderari duplicitef, hoc eft di-
cere fêcundiim materiâm vel fecundùm formam a61ûs
moralis. Materia abtûs moralis dicitur ipfe aèfcus de
genere Cum circunftantiisfuisgeneralibus, nonhabito
refpebtu ad finemvelintentionemagentis, forma verb
eft ipfa intentio finis.
Confideratio Quinta.
Confiderandum eft confequenter ex iftis, quomodb
poflit efle varium judicium fuper eodem cafu inter Ju-
riftam 6c Theologum j quia Jurifta confideratfadtum
in fe 6c circumftantias exteriores dc quibus poteft ju-
dicialiter apparere , 6c apud eum tenet ifta regula,
quod idem efh de his. qua non fuht dr qua hon apparent.
Conftat autem , qubd intentio facientis quam
habet interius incOrde, noncogn6fciturinfe,nififorte
per qua^dam fignafeu conjecturas cixtrinfecas. Th'eb-
logus autem intuetur cor in Foro confcientia:, in quo
creditur copfitenti, tarn pro fe, quam contra fe coram
Deo.
Confideratio Sexta.
Confiderandum deinceps, applicando ad propofituni
noftrum etiam omnia fimilia, quodjurifta confiderans
a£tum.moralem cum circumftantiis extrmfecis de quibus
poteft judicialiter conftare, fert conformiter judicium
ad illas juxt^. dibta. Contingit atitem frequenter,
quod talis abtus fic confideratus eft de fecundo vel tertib
gqiere, qui feilicet poteft ex intentione fieri vel bonus
vel malm. Exemplum in propofito: tenere ciiltelluni
, de fe non eft itnalum fimiliter quod aliquis velit cultel-
1 lum tecipere non eft defe maliim., rursus quod a-liquis
acceflerit retro vel prope non eft de fe malum. Et ex iftis
feqiiitur, quod lasfiooculi queefecuta eft, non eft de
fe mortalitbr mala, immo ftaret quod ficut prieceden?
nbtus feu circumftantia-,, ita 6c ifte refultans fa£ti fue-
runt cum magna charitate 6c bcnovolentia,ex intentione
boni finis apud Deum, quamvis de ilia intentione non
appareat apud mundum, immo forth magis de oppofito*
Confideratio Septima.
Confiderandum - infoper pro majori.elucidatione ^
qubd ficutapudPhilofbphos NatUraleS diftinguitur duplex
genus caufarum * ita 6c apud Morales: nam quas-
dam font caufas per fe, alise pet aeddens. Caufas per
fe dicuntur, ad quas natuseft fequinaturaliter 6c com-
muiiiter talis effebhis. Sed cauias dicuntur per acci-
dens, ad quas non eft ordinatus vel natus fequi talis ef-
' fedtus 5 aut fi fequatur, hoc eft extra femper 6c frequenter,
6c praster intentionem agentis, ficut dicitur
z. Phyficorum 6C ihducitur a Boetio De confolatione
Philojophia, deferibendo cafom 6c fbrtunam.
Confideratio Oclava.
Confideratio ¥ ertia.
Confiderandum ulterius, qubd materia a&uum mO-
ralium attendittlt in triplici differentia; Nam quidam
funt a&us de generc fuo fimpliciter mali, qui feilicet
confeftim nominati includunt fecum malitiam , ficut
dicit Philofophusj ut funtfortum, fornicatio , homi-
cidium. Alii funt a£tus de genere fimpliciter boni j ut
dare eleemofynam , honorare parentes. Tertii font
indifferentes de foo genere j utlevarefeftucam, frica-
re barbam, 6c fimilcs.
Confideratio Quarta.
Confiderandum rursus, qubd iftorum triplicitim a-
btuiim primi fiele habent, quod non font fofeeptibiles
bon« form« moralis, ficut materia indifpofita in na-
turalibus non eft fofeeptiva form« naturalis 6c v it« ,'
ita quod propter nullam bonam intetttionem poflünt
tales aélus boni effici, fècundiverb aétus poflünt fieri
mali, quamvis funt in genere foo boni, düm accedit
intentio perverfa, fimiliter 8c tertii.
Tomi I I . Pars I I I .
Confiderandum juxta hoc in cafo noftro, qubd tails
kefio vel exc«catio oculi non eft de per fenata fequi
6c,utin pluribus, a talibus caufis: ideo dicitur foifle
mere cafoalis feu fortuita, 6c pr«ter intentionem agentis,
6c dd per fe aeddens* ideo defe non eft imputan-
dus talis effebtus agenti quoad Deum 6c confcienti«
Forum: faltem quantum ad peccatum, quod non eft
nifi voluntarium.
Confideratio Nona.
D Confiderandum nihilominbs, qubd Jurifta conten-
.tiose agens nec credens intentioni, arguet ex cireuin-
ftantiis, qubd intentio fuit.perverfa 6c damnanda per
aliquas conjebturas. Una eft -, fi talis dabat operamrei
illicit«. Altera, .fi hoftiserat perfon« l«f«. Altera,
fi non appofoit fofficientem cautelam, ne perfbnailla
l«deretur, fed poterat fatis advertefe quod ex adu
foo fequeretur talis effebtus. Sed fi omnes ift« con-
jeftur« 6c fimiles ceflent in veritate , nec fuemnt in
intentione nec efle debuerunt* Theologus ftabit judi-
cio confcienti« apud Deum.
D d Con