3&7 J o am is
•jevereri, quos diligere , flatus fiius & foeietas ef-
flagitat.
Monicus. Debuerant circumljpiçi priùs talia diljgen-
ter , ne in re tanta quæreretur poll exitum turpis
ilia, nec admittenda penitûs excùlàtio, Non putavi.
Eft enim circumfpe&io pars maxima prudentiæ,quæ
luæ conlidcrationis oculos circumgyrat, nedum in il-
la quæ de fe licita funt, fed quæ, circumftantiis omnibus
atteptis, ut tempore, loco, 6c perfonis, expedient.
Supt enim quædamlicita, quæ circumftan-,
tiis obflantibus ideo non expediunt -, quoniam expe-
diri non poffimt, 8c ad debitum confummatiönis fi-
neminduei.
Vofficer. Agis, ô Monice, juxtg vulgi proverbium :
Poß redit urn a fudiçio, vel à Fora, fapiénter confulis :
quippe II de generali Concilio, II de hominibus iplum
çonllituentibus, fî de Studiis, ac Univerlîtatibus pe-
nè totius Chriftianitatis habentibus ibiLegatos luos,
Il de Coadjutoribus ad profequendum, fi de Com-
miftàriis ad examinandum cauflàs omnes Fidei, fî de
facro Dominorum Cardinalium Collegid, feuRoma-
na Curia fufpicandum male fuerat > de miniftrationé
Jullitiæ curreret impugnatio vel acculàtiotua, præ-
fertim quia generale Concilium fuerat Ipecialiter cele-
bratum ad hune finem extirpationis hærefeum, 8c
errorum: & hoc ab initio fie attentatum eft fieri, ut
detinerentur etiam errantes in carcere, quorum ali-
qui poftmodùm ignibus traditi Huit. Primitùs enimj
Bohemij dehi ne Anglici detulerant errores WiclefF:
Bohemi circiter quadraginta quinque, Anglici plus
quam ducentos j pro quorum reprobatione zelavit
publicè advena, 8c quantum alter aliorum. Videat
autem prudçqtia tua, fi non exiftimare juftum erat,
nec temerariu'm, non minori diligentia, zelo , vel
conftantia procedi dçbere ad damnationem do&rinæ,
magis in moribus 8c Republica peftiferæ , 8c hoc
omni tergiverlàtione, vel perlbnarum acceptione re-
jeéèis? Adde , quod fereniffimus Rex Romanorum
præcipuus ab initio promotor extitit, ut hæceadem
doélrina tanquam Principibus plane adverlà damna-
retiir, ficut oftendit in aflècutione damnationis unius
Articuli, vel aifertionis continents totam in effe&u
dodlrinam hanc omni publicæ rei capitah'ter inimi-
çam, cujus damnationis tenor eft: Prscipua fellicitu-
dine, volens hac facro faniïa Synodus, ad extirpationem
harefeum, & errorum in diverfi.s mundi partibus invaL i
Ififcentium procéder e^ ficut tenetur, & ad hoc colleâa
aß: nuper açcepit, quod nonnulU ajfertiones erronea in
Fide, ac bonis, maribus, ac multipliciter fcandalofs., to-
tififijup. ReipuJjhfCdj fiatum ordinem fitbvertere mo*
hemes| dogmatiz.au fitm 5 inter quashac ajfertio delata
eß: „Quilibet tyrannus poteft, ac debet licite, ac
r> meritoriè occidi per quemeunque vaflàllum fuum, vel
5ô fubditum, etiam per infidias, 8c blanditias, vel adulai
m tiones, non obflante quocunque juramento, feu con-.
„ foederatione cum eo, non expe&atâ Sententiâ, vel
3) Mandato Judicis cujufcunque. „ Adverssts hunc erro-
nempuagens haefantta Synodus infmgerefifr fßmftenditüs
tolkoxe, prehabita delikeraxione. matura-, decernit^ de-,
dar a t definit .kÿufinodi doUrinam èwoneam effein
Fide & moràbm.^ ipßimque tanquam baretiçam^ fean*
dalofam , feditiofam, & adfraudes, deceptiohes.^ men•»
dacia^ pr.editiQnes, perjuria vias dantemreprobat
& condamnai. B e dar at infuper^ decernit, & définir]
quod pertinaciter doftrinam, hancpernicpofiffimawfiffèxenX
tes i funtHar.eticf. & tanquam. taies , juxta légitimas,
& canonictu Safidfon.es puniendi. • V ' ■ ■.
Adonic us. Du m etiam atque etianairecogitO'j'Vo-,
lucer, vcrba;&ci:æ Synodi , q uemattenodùm fatetur
fe.præcipua foilieiludme Jdiruâioaiim, looerefcum, &
errorum <teber£-F ° fa p L 5 qucmadiiodùm. pratereà
feveri çenfurâ «JuditHY. daroiavitirfanf dïèniipnein
(quæ. toram ferè cqmpleâitw dpSâËf&m. nenqs;- aß!
fertionum denimtiatarum , cuiu propofitioae'undè
Gerfonii 388
fideliter exceptse funt) non invenio rationabilem fu-
fp.ifionis Cituläm fuill'e fingendam quin Se Concilium
damnans, & res permanens, & Doctorum ccetus
confulêjis, debuiffent ad ulteriora procedere: fi autem
aliter, vel cur accident,, omittó quterere. Hoc
ad prasfèns inquiro, cur advena nofter prte ceteris in
hac proiecutionc notatus eil.
Volxcer. N o ft i, Mpnice, quid ad Officium Can-
cellariseParifienfis, cui defervit, fpeöat in Fidei ma-
Atcriis; noffi profeffionem fuam; expertus es qualem-
cunque zelum fuum ad ea qua: Religionem noftram
reipiciunt: fejs quam liber eft ab omnibus vinculis
mundaiite neceffitatis, quatenns poffit ampliüs, pr:e-
paratoanimo, proveritate Certamen habere. Talis eft
infuper, dp quo juftitia (fi non re£tè ambulaverit ad
veritatern Evangelii) valeat fieri abfque perturbatio-
ne aliorum, feu Reipublica:, via &£li, prout aüäs
cqram inctyta nationeFranciae uni militiim palam dixit,
Seis nihilominüs, quod a Chriftianiffimo R e ge
Francornm, & a préclariffima filia fua Univer-
fitate Parifienfi, imo & ab Ecclefia Gallicana, pro
Prpvincia Senonenfi delegatus extitit ad generale
Concilium, fub certis inftfudtionibus&Literis; qum
profecutionem materiarum Fidei, hujus nominatim,
nec non unionis Ecclefiafticm, fedrefonnationismo1-
rum in capite, & in membris multipliciter impone-
bant. r
5 Mantcus. Éfto , fie fuerit: a'ceepi nihilominiis
emanaflè pofterius Mandatum ä R e g e , diim detra-
ftaw pacis in Francia fuiflet agitatum,quodhsecmateria
non expöneretur coram Sero Concilio , ita tarnen
, fi pars adverfa vellet defiliere.
Volmer. Monice, jam effe res integra cefläverat,
jam commiffio tribus Dominis Cardinalibt» etiam ante
adventum Ambaffiatorum Regis ab adveriä parte
petita fiierat, &obtenta. SereniffimuspratereaRo-
tnanorum R e x hanc materiam, ut feiretur veritas
voluit in medium deduci, ficut ex Litteris figillofno
fignatis, ac perilla qu» palam operatuseft coram
Judidbus Fidd perlbnaüter comparans peripieuum
e ft, & ex pnedi&a condemnatione, Qmlibtt tyran-
ym, &c. redditur manifeftum.
Monicutr. Attende, Volucer, ne dum profecutio-
pem primo feftam juftificare v is , eulpes earn qute
pofttnodum fiióla eft, profecutionisomiffionem; ma-
-xitne poft elcólionem canonicam, StlegitimamSum-
ptiPontificis.
Volmer. Recordare quid antea dixeris , quod in
omnibus eircumfpedtio tenenda eft, ut penfetur, ne-
diitn quid verum, vel juftum fit; fed quidexpediens:
nam variata circunftantiarum qualitate, verè, vei
teftimativè , non erit vitiofum fi mutetur in diverfa,
vel adveriä confilium , quemadmodtim Terentianus
fenex ex fe refert.
Mwicm. Undè cognitum, ó Volucer, plusquam
antea, quod nop erat expediens. profecutionis conti-
nuatio..*: .
Volmer. Ah Monicc, qnatlb, ne tale aliquid Icru-
pnlosc niinjs qu^fieris, quod, ut prtenotatum eft,
nullis verbis exequï poteft , nec cum modellia qua;
neminem, larderc vult , nude tradi: oro patere germa-
num mum, patere pptius., morfibus aliorum, quam
alios ipfe mordere videatur.
1 AionicHi. ^ Expoftulatiotua rationabilisvideretur, 1 fi
tantummpdo deperfonse latfione, vel jadcuianuttc age-
retur ; veritatis verb , & talis . veritatis aequo animo
quis fiaftinuerit detrimentum fieri, ut perfianarum qua-
rumdam.operiamr,jvelignominil,' velculpä?
Volucer. blomie lätis videtur pro triumplio veritatis,
quod nullfuidyersroeam,i poft tot agitationes Sc per-
trabtiones ■ lata eft Senténtia-quae praefertlm in rem
tränfierit judicatami; quaeiprasterea diCerot ea quae
veritatis- erant hxfa. eflb, proteftantibushoc ipfiim pet
l.ittenisfiM^ad Chriftianiffimum Francia: Regem, tri-
\ I'A ". - V bus
380 Dialomspro Condemn. Tropofit. J . T a rv t. 39er
I ___ nrarrenlam tule- neiliçeutiam in re tantu , atom oreeipua bus Cardinalibus qui circumventi, prætenfam tule- fillmtudme trarant
S-ntentiam, fuper nulUtate Sententiæ Epifcopi Pa-
rifienfis- dequarelatiiisalibi. Manetlgimnnrobore
fuo detéftatio felfitatis, Schæreticæpravitatis : manet
approbatio tam felemnis facræ TheologicæFacultatis in
TJniverfitate Parifienfi , cui centum & quadraginta
unus Theologi fubferipferunt
negligent iam in retanta, atquepreeipua fbllicitudine tra *
ttanda , prout fatetur Concilium in damnatione hujus,
Quilibet tyrannus. A lii ad ignorantiam, quoddepaucis
propoftionibus, qua. non funt de apicibus Fidei, non de-
creverunt quid fecundum dodrinam facra Scriptura te-*
nendum fit\ an videlicet vera fint, 'Uelfalfr, fana, vel
nnm Theolosi fe manibus propriis iubicripierunt : nfana, approbanda, vel reprob-a-n-d--a->y —A lii ad perfonamanetffinüis
m)probatiopræclaræFacultatis Decreto-A rum accepiouem & bumauumumrem, fi»form,dmem
rZuin" iell umvivuPiU--n--iy- ev.r. fita--t-e ,.q u « fi.militer in fe;totaA W Ê Morum (cmra ^ hcfrocefum efl.n FuU, mopondu
§ approbationis ftias dedit mb Litteris patentibus:
manet authenticum valde Parlamenti Regii Decretum,
vel Areftum hujufinodi dodlrin«, cumtotapropon-
tione Joarinis Parvi capitaliter damnativum : manent
Deliberationes folemniftlmorum Theologorumde diverfis
Studiis, quos perverfa non fubvertit afteCtio:
manet denique Judicium facrae Synodi generalis integrum
, quas fiib filentio, damnationem prtcdiclarum af-
fertionum non reprobans , approbavit •, jundlo quod
in damnatione tarn fevera hujus after tionis, Quilibet tyrannus
, &c. voluit fatis intelligi alias hujufinodi,
velut in Ilia radice, damnaftej quae radix e f t , ut neminem
alter occidat autoritatepropria, quantumeun-
que fceleratum, neque jusjurandum propter incommo-
dum temporale fiii, vel luorum, violetur.
Monicus. Sedquid!deDeliberationibus quonimdam
Mendicantium cum magno numero reipondebis, quos
~ ....... r ■ - jj ■>
qqemadmedumfunt Bohemi) remurmurationem:
A lii ad apertam jufiitia denegationem in materia Fidei
O' morum, Jeu culpabilem dijjimulationem: A lii ad Pra-
latorum, O aliorum avaritiam quarentium in Ecclefa-
Jlica reformat ion e quae fiia flinty vel ut ilia, non quae
JeluChrifti,Philip.iI.2,1. vel Jpiritmlia: A lii ad Regum,
Princimm, & Vniverfitatum qui promoverunt pradidas
materias vilipenfionem & indignationcm, ut fuerunt Rex
Francorum, Rex Polonorum, & Vniverjitas Studii Pa*
rifienfis, & plures alia | A lii ad autoritatis Pralatica
{fuper harejibus extirpandis in fuis Dioecefibus) enerva-
tionem , & ad Curia Romana in eifdem erroribus extirpandis
notoriam omiffeonem: A lii ad for didam multorum
tn hoc Concilio, #»0, vel alio modo corruptionem: A lii
ad omnium qua fada funt in Concilio, feandalizatio-
nem, vel infirmationem: A lii ad Legatorum^ Regum,
Mendicantium cum maeno numero reiponacois, quoi &^ 'Vniverfitatum qui -e-x- inyundioney, vel iƒnf•t rud,ionc
diaîm^Eéla^nunum conventione, fecuidamfchedu- ß foäa H H ^ S Ï
læ iùblèripfiflè quam figillaverunt figillis Generalium materuu, mgltgemtam culfabilem A in a g
jæ îuDlcnpmic , qudi 6 & , . .rt;hmnr rum & vernam F,de, venculum & dedequatuorOrdmibus,
utpriEtendunt: ubi deliberant
(fed in lacco &tenebris) allertiones iftas non eile judicio
Fidei reprobandas, imo fentiendum elfe quod ad Fidei
judicium non pertinent. Neque enim in hanc in-
läniamaufi funt profilire, ut aperte dicerent, quod veras
fiin t: gloriatur tarnen adveriä pars, tanquam eas
rum & Pradicantium veritatis Fidei fericulum & de-
prejjionem , ubilibet per Chriftianitatem , maxime dùm
errantes fuerim poternes , & Principes : A lii ad homi-
cidiorum , p f odisiorsum , perjuriorum ^ fedisionum im-
srisionem , feu juflificasionem ; maxime dimt bellaftm-
dansstr in fujlinendis erroribus : A lii ad haresicansium
tfr erransium non emersdastonem, fed obfiinasionem , nec
ad frasernam , feu judicialem , vel pasernam correElio-
nem fid violensiorem effrenasionem : A lii ad obedien-
sia generalis prejlari debtsa rnodo firntmo Fonsifici ( for-.
sajjts quod abjit) periculpfttm dilasionem , apud smlsos
Cbriftiunitatis Principes, aut populos : A lii ad Clerical
rum apud laicos, imo & apud fideles, & pqgams , &
precious Pesrtm de Lund , f fuos fausores , fubfimna-
sionem , vel irrijionem ; quod in maseriis vstlgo nosifft~
misj qua fisns ipfis precepsa moralia , aliser pasiunsur er~
rare , & diverfa Jibi invicem persinaciter afferere , in
deliberaverint veras eile.
Volucer. Ofifciresomnia, Monice, quas circa pro-
ceflum talem emerferunt, nunc iftis, nuncaliis viisj
imbinviis&exorbitantiis, ebiberet Ipiritum tuum ve-
hemens indignatio, qualia non profequor, ne fatyram,
vel tragoediam aggreflus eile videar. Hocunumfci-
repotuifti, quod pr^didla deliberatio conlpirata, fuit
tandem oblata coram toto Concilio, tanquam hasreti-
calis, aut de hasyetica pravitate vehementer lufpeóta,
lub proteftatione lolemni fadla peradvenam noftrum,
quam tune nomine Regis 6c Ambaffiatorum fuorum ^ /•■
propofuit, de fubferibendo fe ad peenam talionis, f ic prafentta general» Concdii
" " t sansitm , us fub Ssamsus
— ____ rnntr'iriiim vpI- Pontifice . quem omnes pro
aliqui quantumeunque multiplicati, contrarium vel-
lent luftinere. Quinetiam lacræ Theologiæ Facilitas
Parifienfis, dùm ad iplâm fchedula talis delata eft, pro
parte diéti Chriftianifllmi Francorum Regis, fliaque deliberatio
quæfita, reprobavit eam multiplici ac effi-
caciffima ratione , flib patentibus Litteris figillo fiio
munitis. Non igitur poteft adverlà pars gloriari de plu--
ralitate majori Theologorum, neque numero.
Monicus. Scire velim fi poll alîùmptionem Summi
Pontificis aliqua làltem eorum, quæ modo commémoras,
in favorem caufæ Fidei Regis, ac Univerfitatis,
fuerintintimata, vel fiiggefta.
Volucer. N o lo , Monice, de San&iffimo Domino
noftro, 8c Chrifto Domini, velut os in coelum ponen-
do, loquiy collaterales nihilominùs habuit, quos in
hac, 6c fîmiliter materia tangente Dominos Polonos,
proceffifle in làvorem
Wntifice quern omnes pro extirpatione errorum prafiola-
bantur, major dijjimulatio fuboriri videatur: A lii denique
{quod omnium graviffimum efi) ad offenfam Dei, irt
defertione defenjionis Catholica veritatis, imo & fauto-
riam haretica pravitatis , diim feilicet error , cm non re-
Jiftitur, approbatur.
Teftes autem invocant hujus fehedulas compofitores
ccelum 6c terram, quod non ad diffamationem cu jul-
cumque , vel irritationem j fed ad propriarum ani-
marum liberationem, & ad obviandum praetaftis 6c
confimilibus fcandalis (fi non hoc durante Concilio oc-
curlum fuerit) eventuris, ilia feribunt, atquenotifi-
canti parati voce publica latiushxc omnia deducere,
II ita placitum fuerit Domino noftro Papas.
Monicus. Quali's data eft ad inconvenientia provifiva
relponfio. . x
proceffilfe dicunt aliqui minus diligenter m tavorem KVolucer. Nulla prorsus , fed in deteriora continue
Cathoücæ,veritatis , qui nequeveibis, nequeferiptis reslapfaeft, ufqueadeo, quod
exhortatoriis, ad proLutionem,
potuerunt accendiF Teftis tibi ’ fit fchedula multis Conaüum: eut appeUation. c u m r e f p c i « ,
oftenfa , quam hîc place! inferere fie habentem: leftaeft, ut dictur, .n C rnM
Conjiderent Zelasores Chrifliane Religionis , & honoris blico , quod ultimo !»■ ’ M
Domini noJlriPapeyachuLsacriCo«cilii, f i Arsiculns- nuta quædam fub forma Bullæ, £ e t o ( u t
ficundus principL\onvocasionis hujus Concilii, qui ejl qui legerunt e ^ ) fondament^e pmtu
m h l f i u i & errorum exsirpLne, non sraaesur, H , fed Conftantienfo “ , 8^ <»rum
vel expédia,ur ; prefirsim in maLriis filemniser denun- omnmm quæm e ^
‘q■ualimter hf o cm varn ™varie potuerunt imputai e. yyuaam au uuivt iuuv. -i aDDei,