duceutibns, 6ce. Auguftinus, prout recitatur in capite,
Habebat, fie inquit : Habebat Dominus loculos a fide-
libus obi at a confervans , fuorum neceffitatibuSy & aliis
indigent thus tribuebat. Tunc Primum, Ecclefiaftica pecunia
forma eft inftituta. E x his, ratione 6c authori-
tate Virorum Illuftrium, vides quod Ecclefia accepit
bona , täm mobilia , quam immobilia. Oppofitum
eft error Pauperum Lugdunenfium, & Bohemorum.
Inluper homines maxime peccant, res Ecclefiafticas
fiibtrahentes ab Ecclefiafticis viris. Ergo Ecclefia-
llici jufte eas poflident. Antecedens pater : 1 2 . ■
Qmftio. 2 . per varia capitula, ut in capitulo, Qui
Chrifti. In capite , Auguftino, & multis aliis. T h o mas
Cantuarenfis mortuus eft pro libertatibus Ecclefia:,
vide Libellum.
Tamen ex hac Conclufione probata, fequitur fecun-
da Conclufio , quoniam expediebat Ecclefiafticis viris
cultuidivinomancipatis, habere bona applicata, 6c
non poterant habere, nifi ä dantibus. Ergo licite
Principes eis dederunt bona.
Tertia Conclufio probatur ratione: ReformatiRe-
ligiofi Mendicantes , habent hortos prope Conven-
t um6 c alii Religiofi in communi viventes , habent
bona eorum ftatui convenientia. Sed Romanus Pontifex
Caput Ecclefia:, egebat pluribus bonis ; ergo. In-
foper, ut ipfe, & Cardinales quiete tra&arent negotia
Ecclefim, exped iebat ut aliquas Terras prope fe habe- .
rent s ne fuiflent infeftati a Principibus vicinis ; ecce
fuafionem. Proptercä Sy 1 vefter, & alii probi 6c canoni-
zati Pontifices, has Terras tenuerunt; fed nontenuif-
fent illasTerras, manendo in eorum bonitate, fi eis
non licuiflet. Igitur h x c tertia Conclufio per amplius
patebit, refpondendo rationibus in oppofitum. Hoc
patet, 96. Diftindt.Capite, Conftantinus Imperator Co-
ronam & omnem Regiam dignitatem in ZJrbe Romana &
in Italia , & in partibus Occidentalibus Apoftolico con-
cejjiti Sed illic eft fermo in capitulo fequenti, quod ei
totum Imperium contulerit. Ad utrumque capitulum
ponitur Palea. Oportet ergo aliter oftendere Con-
clufionem. Probatur per illud quod feribitur i z . Quas-
ftione. i. Capite, Futur am : ubi dicit Melchiades Papa
, ultra medium capitis , quöd Sedem Imperialem
Succefloribus B . Petri reliquerit ; hoc eft, Romam 6c
alias Terras adjacentes. Hoc patet 6 3. Diftindt. Capite,,
Ego Ludovicus. Hoc patet, De Eletlione. Capite, Fundament
a. Ubi Nicolaus III. fic inquit in §. Ne au-
tem ip fa Mater Ecclefia in congregatione & paftura fide
lium temporalibus careret auxiliis, quin potiusy ipfis ad-
jut a yfpiritualibusfemper proficeret increment is, non abf-
que miraculo faÜum ejje concipitur, ut occafionaliter Conftantini
Monarcha d Deo provifa & curata baptifmali-
bus fomentis infir mit as, quondam quafi adjiceret ipfi Ecclefia
firmitatem 5 qui quarto die fui Baptifinatis , und
cum omnibus Satrapis & univerfo Senatu, Optimatibus
etiam & cunllo populoy in perfona B. Sylveftriy fibi Roma-
nam concedenao Urbem relinquens , ab eo & fucceffori-
bus ejus per Pragmaticum Conftitutum difponendum ejfe
decernens, in ip fa Urbe^ utriufque Poteftatis Monarchiam
Romanis Pontificibus declararet: nonjuftum arbitrans, ut
ubi Sacerdotii Principatum, & Chriftiana Religionis Ca- \
put y Imperator coeleflis inftituit, illic Imperator terrenus-
habeat Poteftatem , 6c quae feqüuntur. Proptereä in
Terris Ecclefia: Pontifex difpenlat in temporalibus.
Amplius , quicquid fit , Reges alii rationabiliter
prafcripferunt contra Imperatorem, ut fuperiüs me-
moravimus. Ergo etiam Pontifex, in Terris illis Ecclefia;
, dato quodjhiftorias, 6c allegata inficiari vo-
lueris.
Contra duas primas Conclufiones fimul fumptas ar-
guiturfic: Ab omnibus recitatur, tempore quo Conftantinus
Magnus incoepit dotare Ecclefiam, audita eft
vox in aere, Hodie effufum venenum in Ecclefia: & vi-
demus Beneficatos viros multuminfblefcere: 6c caufa
eft, ifta immen lit as bonorum.
Infoper ab aliquibus putatur quod opes Ecclefia: ftmt
feminaria belli toti Italian , ita quod rariflime eft illic
pax. Paftores Abraha: 8c Loth non poterant mu-
tuö convenire, cum effedti eflent divites , Genefis.
xiii. Opes funt fpina:, ex fententia Chrifti , Luca.
VIII.
Ad primum relpondetur j quod opes Ecclefia fiint
malis Pralatis exitiale malum 5 bonis, materia exer-
cenda: virtutis : faliva jejuni hominis, eftferpenti venenum,
non autem homini. Et forte plures his bonis
abutuntur , quam bene utuntur , fecundüm regulam
topicam: homines, ut in pluribus, funt mali, 6c Stul-
torum infinitus eft numerus, Eccle. 1. 1 f . Et Hieronymus,
inEpiftola, De vita Monachi Malchiy dcfcri-
bens cam : Ecclefia , inquit, adulta perfequutionibus
crevit, Martyriis coronata fuit : fed poftqudm ad Principes
Chriftianos venit 5 potentia ex divitiis major eft fa-
fla, fid virtutibus minor. N e c fequitur quod bona
funt ab Ecclefia auferenda, ut putatWicleffus & fui
fequaces: coalefeente malitia populi, parüm daretur
miniftris D e i , &quse data funt Domino, extra manus
lai’corum font. In perpetuum bene meriti font de E c clefia,
qui ilia bona Domino dederunt 5 fialiiabutan-
tur, eis imputetur.
Tertio, arguitur: Pradatus poteft prxdia Ecclefia:
vendere& alia mobilia dare j quofadto, nihil manebit
apud Ecclefiam. Quod poteft ilia vendere, patet j eft:
illorum Dominus, cum nullus eft alius illorum Dominus.
Relpondetur, negando quod poteft ilia vendere
, nec eft Dominus illorum bonorum , fed cecono-
mus: hoc patet 12. Quaft. z. Capite, Monemus, &
tribus fequentibus. In capite , Non liceat, diciturä
Symmacho P apa : Non liceat Papa pradium Ecclefia
alienare aliquo modo, pro aliqua neceffitate. Sed dicis j
fic objicit Glofla: Quomodo Symmachus poterat hunc
PontificemLeonemdecimumligare , cum par in pa-
rem non habeat authoritatem ? Refpondet, congrüum
quöd hanc Legem fervet: illud non fofficit, quiaeflet
contra utilitatem communem Ecclefia , fi Pontifici
daretur Facultas res Ecclefiafticas pofle alienare : quia
ficut unus prodigus Pontifex carni & languini plus af-
fe&us quam par effet, poflet omnia dilapidare, quod
eft inconveniens. Ad alienandas res immobiles Eccle-
• fixCathedralis, requiritur confenfosCapituli, & re-
feriptio eorum. Extravag. De his quafiuntd Pralatis,
fine confenfu Capituli. Capit. 1. Si fit Ecclefia inferior,
fofficit confenfos Epifcopi. 1 z. Quaft. 2. Abbatibus. &
Cap. Placuit. & hoc , fi Epifcopus non eft author
alienationis: fieflet author alienationis, requiritur confenfos
Capituli Ecclefia: Cathedralis. Rarö in tali mul-
titudine poteft error contingere, tutius eft in omnibus
habere illius Capituli conlenfom : fed antequam fit
alienatio, aliqua requiruntur. V el erit Ecclefia: ne-
ceffitas, ut quia debita urgent Ecclefiam, & non poteft
de frudlibus fatisfaccre j vel quia eft utilius Ecclefia;.
Extravag. De rebus Ecclefia alienandisy vel non alienan-
dis. Cap. Super. Tertius, eft pietatis caula. 1 z. Qua:ft.2.
Cap. Aurum. & cap. Sanüorum. In cap. Aurum, &
font verba Ambrofii, inOfficiis. Aurum etiam habet,
non ut fervet , fed ut eroget , & fubveniat in neceffita-
1 tibus. , Alius cafus virtuaiiter coincidens cum fecundo;
quia res ilia eft magis damnofa Ecclefia:,quam utilis.Pa-
tet, 18. quaft. 2. Cap. Cellulas, tales parvas poteft Epifcopus
alienare, ficut illic dicitur, fine confenfu Capituli.
Apparatus credit quöd etiam requiritur confenfos
Capituli, cujus opinionis ego fom. Quiseft Dominus
bonorum Ecclefia: ? in 24. Dift. 4. jam loquutus fom.
Quarto, arguitur: Ifta bona foperflua, font caufii fa-
ftus & foperbiae Praelatis. Ergo non conducit has
opes coacervare. Refpondetur: fi Epifcopus habet,
vel Abbas, unde fofficienter provideatur foo ftatui,
melius eft ei, quam habere multa. Fateor fi haberet foperflua,
& ea in pios ufos erogaret, beneageret, 5c
pecunia ei effet materia exercend* virtutis: fed confidefiderata
qualitate hominum, magis prodeft habere me-
diocria, quam plura. Et ex illo fequitur, quöd fi Epifcopus
habet fofficienter pro fooEpifcopahftatu, im-
prudenter facit, aut Terras emendo, aut Beneficium
extollendo. Videtur ei quöd faciat in Ecclefia: glo-
riam, magnificando Epifcopatum: dicereaufimquöd
gloria Ecclefia: non eft in hoc nitore veftium, annulo-
rum, Sccopia equorum. Unde Hieronymus 5 6c recitatur
12. quaft. 2. Cap. Gloria: ubi fic dicitur, Gloria
Epifcopi, eft pauperum inopia providere : ignominia Sa-
cerdotisy éft propriis ftudere divitiis : Et paulö poft,
Multi adificant parietes , & column as Ecclefia fubftruunty
marmore nitent y aurö laquearia fplendent, gemmis Altäre
diftinguitur , & miniftrorum Chrifti nulla eft eleElio.
Sceleri nunquam defuit excufatio: fcio dicent j faciunt
in gloriam Ecclefia: , ut in honore habcantur. A t
apud prutlentes habentur contemptui 6c non in majori
honore. Quid conducit habere ha:c ffena deaurata,
6c incedere cum tanta multitudine ? Nunquid mille
fcuta fofficere poflunt Epifcopo, vel mille franci Abbati,
velfexcenti? Si itafieret, nobiles non intrarent
ad Epifcopatus, 6c Pradaturas j nec qua:rerent has
pingues Commendas.
Ulterius fequitur, quöd imprudens eft Pradatus qui
ä minuta plebe colligit hinc inde, ut elevet Beneficium,
quemadmodüm faciunt Epifcopi. Si Beneficia effent
parvi valoris, potentes & inutiles Beneficium non qua:*
rerent. Scimus Canonicos, contra Confeflorem Regi-
neum ipfum devotum murmurare, quöd nihil duceret
proventus Epifcopi citius per exaötiones augere, ar-
guentes eum, ita quöd faceret quöd Epifcopatus mag-
no viro non fofficeret : non eft hie fermo de magni-
tudine virtutis. Si pauca, ut mille fcuta, vel francos haberet
Epifcopus, non efiet tantum impeditusä multitudine
clientum. At dicis, in Lege Mofaïca multa in
Ecclefia erant ex auro. Ad hoc eleganter refpondet
Hieronymus , & recitatur in cap. pra:fato , Gloria
Epifcopi y irtquiens : Tufte hac ftrobabantur d Domino ,
quando Sacerdotes Hoftias immolabant, & fanguis pecU-
dum er at remiffio peccatorum: nunc veroy cüm pauperta-
tem domus fisa pauper Dominus dedicärity portemusCru-
cem & divitias lutum putabimus.
Sed dicis, in Fefto omnium Sanéfcorum légitür quomodo
ä Phoca Cadare Romanus Pontifex, 6tc.
Contra tertiam Conclufionem argumentor. Non licet
Regi Francorum dare foum Regnym alteri: non
habet ita pingue Jus in Regno foo, ficut ego incapitio
meo. Ergo nec licuit Conftantino Romam, Roman-
diolam , 6c iftas Terras , qua: reputantur Ecclefia:,
Sylveftro 6c foccefloribus ejus dare : fältem focceflör
poterat illud revocare. Imperator debet effe Augu-
ftus, 6c Rempublicam augere, 6c earn non diminue-
re., Confirmatur hsec ratio j Romanus Pontifex facit
Imperatorem jurare , quöd manutenebit dominatio-
nem Terrarum datarum Ecclefia: a Conftantino, Ca-
rolo , Henrico , Otthone IV . 6c aliis. Illud patet,
De jurej'urando , Cap. Romani Principes. in Clementi-
nis. Et hoc non eft, nifi quia donatio Conftantini re-
Vocari poteft ä focceflöre j quia in prsejudicium ejus
diminuere non poteft Imperium. Concedo de Rege
Francorum qui nunc eft j fed de Conftantino cum
iliis, nego , 6cnegationis ratio eft : Pontifex non habebat
aliquid de quo poterat vivere, fecundiim decen-
tiam fui ftatus, 6c non poterat vacare divinis, nulla tem-1
poraliahabendo, ita commode ficut oportuit. Licet
folus Rex Francorum non poffit alienare foum Reg-
num; tarnen ipfe 6c Regnum ejus , poflunt, pro ra-
tionabili caufa, conferre partem, vel totum, cui vo-
luerit. Populi voluntas nunquam proponebatur, deinde
modo Conftantinus, 6cfubditi, inillam donatio-
nem confenferunt. Scimus Acurfium , in Autenti-
ca , Quomodo oportet Epifcopum , poft principium,
Coilatione fecunda , tenere quöd ha:c Collatio non
valuit , 6c ita multi Legifta: , 6c Laurentius Valla
tenent: fed dico , Collationem licitam 6c robur habere.
Ad confirmationem , concedo quöd Pontifex fecit
Imperatorem ita jurare, 8c hoc fcciat, ne revocet T e r ras
Ecclefia datas a Pradeccfloribus : licet injufte fa-
cerct: modo non eft verofimile, quöd injufte tot R o mani
Pontifices tales Terras ä diebus Conftantini tenuif-
fent j inter quos tot San£ti extiterunt, 6c tot Sanbli
Dobtores 6c Sapientes approbarunt.
T ertiö, arguitur: Tribus Levi non habuit pofleffio-
nem in Terra Promiffionis , qua eratmancipatacultui
\ divino; ergo Romanus Pontifex, 6c Epifcopi, non de-
bent habere proprietatem ullam in Terris.
Quarto. Pontifex fufficientem provifionetn habet
aliunde in Annatis, 6c in alia pecunia colleöfca 5 ergo non
eft opus hac congerie pecuniarum.
Ad tertium dicitur. Illud eft unum ceremoniale.
Ad quartum dicitur. Multis non placent ifta Anna-
t a , nec quöd Pontifex tantum innititur colle&ioni pecuniarum
: vident eos dedifle ftribtas Leges, 6c de plu-
ralitate Beneficiorum, 6c gradibus confanguinatis, 6c
paffim in hisdifpenfent, quod indicium eft fieri ad col-
le&ionem pecuniarum. Non negandum eft j quoniam
Pontifex poteft male agere ficut unus alius: fedvolu-
mus dicere quöd licite tenet iftas Terras Ecclefia.
Circa ifta dubitatur, quomodo Imperium de G ra -
cis ad Latinos tranftulerit, 6caninhocfoamfelcemin
j meflem alienam pofoerit ?
Secundö, dubitatur, an Pontifex poteft obligare ad
omnia ilia qua non font contra Praceptum Legis natur
a , vel divina ?
Ad primum dicitur j Pontifex 6c confenfos populi, ä
Gracis meritö depofuerunt Imperium. Hoc poterat
Pontifex,fe folo, in Terris Ecclefia: fed quo ad alia, ipfe
cum confenfu populi poterat. Cum Carolus Magnus,
de Ecclefia,6c Romanis optime meritus,venit Romam,
acclamaverunt omnes eum Imperatorem , Gracifo-
vebant fchifmata 6c harefes , defides erant , non
poterant opitulari Ecclefia , ag re feipfos ab hofti-
dustueri poterant; juftum erat illos in illo cafu Im-
perio privare: 6c fecundüm fenfom triplicem inqua-
ftione pracedenti recitatum , eft probabile quöd in
ilia neceffitate erat Judex , licet non regulariter;
qualis Sacerdos qui quemcumqe abfblvit in quo-
, cumque cafo refervato , 6c tunc eft Summus
'Ju d e x , licet non, extra neceflltatem. Jam Reges,
pro majori parte, ablmperiodeceflerantj velfic ,Ita -
li Carolum Imperatorem acclamarunt, Galli6cGer-
mani confenferunt. Ergo magna pars populi eum Imperatorem
admifit. Jam ante Hifpani, Britanni, 6c
multi alii fe ablmperiofobtraxerant. Ergo confenfo
populi, apud aliquas Gentes manfit Imperator, 6c cum
hoc conceditur, quöd Conftantinopoli .manfit Imperator
apud G rx co s : nec inconvenit duos vel tres, in va-
riislocis, habere Imperatores, ficut eft de Regibus:
non requiritur confenfos Grxcorum in Carolum, licet
ex foperabundanti iftud eft clarius.
Adfecundum dicitur, quöd non; 6cpatuit jam ex
quaeftione pracedenti: quo ad aliqua non poteft dif-
penfare in temporalibus, ut aliquis habeat hereditatem
in terra aliena; nec poteft fecere Reges 6c alios ei fer-
vos , nec poteft tollere Leges civiles in Terra ei non
fobjeöta. Sed hie diceret aliquis, hoc eft contra li-
1 bertatem Evangelicam ; non poteft cogere aliquem
fervare continentiam fine culpa pracedenti, vel fine
caufepatenti , quia teftc Ambrofio , Sola eft enim
virginitas qua fuaderi poteft , imp erari non poteft. 32.
qua:ft. 2. Cap. Integritas. Non poteft aliquem obligare
fine culpa intrare Religionem, vel fecere hujuf-
modi opera fopererogationis: dixi, fine culpa, ratione
deli£ti. Patet iftud; non poteft difpenfere fine caufa in
V o to , ficut dicit Glofla, in cap. Non eft Voti. Non eft
fecurus quo ad Deum, cum quo Papa difpenfet; nifi fob
caufa difpenfandi. Sed hicdiceretur; fervare Votum,
D d d d 3 eft