l o o ? J a c o b i
fasere, li poflit, fimiliter fe defeiidere apiorte: &
jftae funt tres difficultates prareipu® circa Poteftatem
punitivam, quantum ad punitionem mortis.
An liceat Principi f untre maleficos.
Uanturn ad Primam difficultatem arguitur quod
v^ n o n : Deus enim vult eos vivere. Ezechielis.
xxxili. II. ft[olo mortem peccntoris , &c. Ergo cum
Imperator debeat fe conformare voluntati divinas,nön
debet aliquem morte punire. Oppofitum arguitur,
Exod. xxii. 18. Maleficos non patientvivere ,& c . Pro
folutione hujus difficultatis advertendum eft, duplices
ordine ad totam Communitatem, eft membrum: ergo
ficut licet gerenti curam totius corporis, abfein-
dere membrum, pro fanitate totius corporis j limiliter
licebit gerenti curam Communitatis, pro utilitate
ipfius Reipublicas , aliquam perfonam interimere:
ideö licet Principi, R e g i , 8c habentibus curam
Communitatis , maleficos interficere. Et ad Pra>
ceptum divinum, 2S[pn occides, Exod. xx. 15. di-
citur quod prohibetur occidere, authoritate prira-
ta , fed non publica. *
Circa Primam Propofitionem, eft difficultas, &
ponitur talis cafus: Sortes cognofcit quod Plato vult &
póteft totam Rempublicam deftruere, 8c incendio da-
IOIULIOUC nujuo --- - J — r--- re j niniiomirms anicquanj iiuu racial r ia iu , nun quelle
nihilominüs antequam hoe fheiat Plato,non polum
homines malos in Politia: quidam funt mail fo- A cefi ipfe Sortes aliter providere Reipublicæ, quia eft:
fibi, ut mali maliti& cordis, 8c cogitationis, 8c
^i.^Ä fis /'nmi-orionic privata perfona, nifi Platonem interficiat : an, in tali
non operis exterioris , qui non progrediuntur ad
opus exterius ; tamen illud opus, 8c malitia eorum
non eft nota. Similiter quamvis aliquando pro-
cafu, teneatur Sortes, qui eft privata perfona, Platonem
occidere ? Etvidetur quod fic j quia magis
__ — ------ , - - teneturtueritotam Communitatem, quamvitampro-^
grediuntur ad opus exterius > tamen illud opus non pnam, five perfonam propriam : fed in cafu.quo Plato
eft perturbativum Reipublicæ, neque damnum pro- jnvaderet fortem, volendo eum interficere, nifi aliter
ximo inferens, ut prodige exponens fua bona. A- p0(pet evadere , quàm occidendo Platonem , non
lii verb funt mali, 8c fibi, 8c aliis, utfures 8c homi- r •»
cidæj qui damnum proximo inferunt. Supponen-
dum ulteriiis , quod quælibet perfona fe habet in
ordine ad Communitatem, ficut membrum in ordine
ad corpus. Nam ficut corpus hominis conftitui-
tur ex pluribus membris 5 fic corpus humanum po-
.liticum conftituitur ex pluribus perfonis, 8c quæmalè
faceret, ilium occidendo, quia vim vi repellere
lic e t , ut clamant Jura. Ergo ubi non poteft aliter
fubvenire Reipublicæ, nifiinterficiendo Platonem,
videtur quod teneatur ilium occidere } quia tenetur
fe morti exponere pro falute Communitatis : ergo
licet in cafu perlonæprivatæmaleficum occidere.
Circa fecundam Propofitionem poteft efle difficullibet
particulars perfona, in ordine ad totam P o li-ß tas? arguitur fic: Perfona publica non habet autiam,
fe habet ficut membrum unum, in ordine ad -> • - - < * - o------- ----------- j -
fuum* corpus. Tertio , fupponitur , quod Princi-
pes imperantes debent intendere bonum commune
8c non proprium j 8c hoc habetur ex Ariftotele,po-
nente difFerentiam inter Defpqtem 8c Regem, five
Principem > quia Defpotes intendit bonum proprium,
8c Princeps bonum commune. Nam Def-
potes principatur aliquibus tamquam fervis, inten-
dendo folum bonum particular. His fuppofitis, fit
prima Propofitio.
thoritatem,nifi à perfonis privatis, 8c præcipuê quando
fit per eledtionem j ergoperfonæ privatæ habentau-
thoritatem quam dant ifti : ergo licet privatis perfonis
maleficum interficere. Unde certum eft quod
ubi R e x’ifit per eledtionem, non habet Poteftatem,
nifi à fubditis eligentibus 5 ergo illi habent talem
Poteftatem, 8c per confequens, licet eis\exequi a-
dtum illius Poteftatis : ergo licet perfonæ privatæ, fi-
cut publicæ, maleficos occidere.
Quantum ad primum 5 dicunt aliqui, præcipuê
Buridanus, quod, in tali cafu,, poteft occidere Platonem
, 8c hoc non facit ut perfona privata , fed publica,
gerente vices Communitatis. V erumtamen Dominus
de Gerfonio, in Tradlatu quem fecit fuper ifto
On licet alicui privatæ perlbnæ maleficum o c-C Præcepto, Non occides, dicit quod quamvis Plato fit
cidere quantumcümque nocivum Communi- tyrannus, volens totam Rempublicam deftruere, 8c
- 5 n jj ' r,_-_------------ fit Sortes perfona privata,nullam habens authoritatem
fuper Platonem, neque commiffionem ordina-
riam, non licet illi occidere Platonem j 8c ratio fua
eft, quia Tijon funt facienda mala ^ ut inde eveniant bona.
Licet ergo teneatur Sortes deftrudtionem Reipublicæ
impedire, pro pofte fuo , hoc tamen eft per media
licita. Sed argumentum eft forte in oppofitum,
8c multùm apparens, fi Sortes cognofcat Platonem
veile ipfum interficere, nifi poflit aliter evadere, quàm
eum occidendo, non peccat ilium occidendo. Ergo,
à fortiori, cum plùs.teneatur Reipublicæ , quam
propriæ faluti, fimpheiter videtur pofte, 8cc. quantum
ad hoc argumentum: licet Sorti occidere Platonem
ipfum impetentem, ubi non poteft aliter eva-
1ioYfiiYii fv v v d to Ytoti licet maleficum oc-
cidere.
N H R j d H
tati, 8c h o c , capiendo privatam perfonam quse non
habet Poteftatem, neque commiflariam,neque ordina-
riam in Republica. Ifta Propofitio eft Auguftini, 1.
de Civitate Dei, dicentis. Qui fine authoritate publica
maleficum occidit, ab homicidio immunis effi non poteft. Et
ifta Propofitio deducitur etiam ad longum 23. q. f .
per totum, videlicet quod non licet cuique, privates
perfona: quemque maleficum occidere. Unde ratio-
nem affignat S. Thomas 2. 2. quaft. 64. Artie. 3 >
Non eft licitum quemquam interficere , nifi ejus
vita fuerit Communitati nociva, ficut non eft licitum
membrum abfeindere , nifi propter utilitatem
totius corporis j ita nec eft licitum membrum Communitatis
removere , nifi propter utilitatem totius
Communitatis. Ergo , folum ad ilium fpedtat in-D dere j fed eft diverfitas inter Do&ores. Nam tenet de
terimere maleficum , qui habet curam totius Communitatis,
nec amore vindi&ae, nec odio perfona
fed folum propter bonum publicum , 8c amorem
juftitiae 8c aequitatis ; ideö folum qui habet intendere
bonum Communitatis, habet hoc facere: fed hu-
jufmodi non eft perfona privata > alias non eflet privata,
fed publica. Igitur, 8cc.
Secunda Propofitio refponfiva ad quarilionem j
Licet perfonte publics maleficum occidere Communitati
nocivum j haec patet manifefte , 8c funt
mult® authoritates Auguftini, in Libro, De civitate, ad
hocfacientes, ScExodixxn. 18. Nonpatierismaleficos
vivere. I mo eft Pr®ceptum. V erumtamen ratio poteft
haben ex fupra dictis;: quilibet homo particularis, in
Anchona, quod non licet occidere invaforem, etiam
quamvis non pateat evafio, nifi per occifionem -, imo
djeit quod occidendo peccat. Unde dicit quod tri-
pliciter poteft homo occidi : uno modo , odio perfonæ
, vel amore vindiétæ, 8c probatur per illud, Non
occides: alio modo, occiditur amorejuftitiæ, 8choc
per illud præcipitur Maleficos ne patiare vivere : tertio
modo, occiditur neceffitate inevitabili, 8c hoc per-
mittitur, Exodi xxn. ubi permittitur quod fur noéfcur-
nus occidatur. Unde dicit, quôd permiflio eftdemi-
nori maloj 8c ideo dicit quod non debemus ,-vim
vi repellendo,occidere, quamvis non poflimus aliter e-
vadere,8c ratio ejus eft; plus teneor deligere animam
proximi, quàm corpus meumi fed occidendo iftum
qui
qui me injuftè 8c malo animo aggreditur, perdo a-
nimam ejus , quia ipfe peccat mortaliter, cum fit
in adfcu peccati, me nitendo occidere : fed fi permit-
tam me occidere , folum perdo corpus meum , 8c
non animam. Ergo Lege Charitatis, plus obligor
permittere quod interficiat me , quàm ilium occiderein
An alicjuando liceat Principi,ml Judici
occidere innocentes.
a Uantùm ad fecundam Quæftionem, quâ quæ-
talia&u peccati, cum Lege Charitatis,plus _
rebae ” ........................
tenear diligere animam proximi, quàm corpus meum j v^rebaour an liceat Principi occidere innocentes,
•nam corpus meum eft ultimum in ordine Charitatis ^ nam vifum eft quomodo licet Principi occidere ,
quod teneor diligere. Adducit ipfe de Anchona au
thoritates Auguftini, quæ videntur hoc exprefsèfo-
nare > nam dicit, Lib. 1 .De libero arbit. Homo qui
inculpata Lege alium aggreditur 8c occidit, quali-
ter immunis fit à peccato videre nequeo. Ergo ex
authoritate Auguftini, talis realiter occidens aggref-
forem peccat.
Tamen ifta opinio videtur multum dura 8c diffi-
cilis, cùm communis omnium Doftorum opinio fit
in oppofitum : nam fecundùm illam opiiftonem fe-
quitur quod nullus poflet licite in bello jufto alte-
rum occidere ; nam fi eft juftum ex parte mea, tunc
ex parte partis adverfæ eft injuftum , 8c ideo fcio
adverfarium efle in peccato , cum injuftè pugnat
contra me : 8c propter hoc argumentum , dicit de
Anchona, quod non licet unquam gerenti bellum ex
parte fui juftum, adverfarios occidere, quod tamen
videtur abfurdum. Proptereà ab aliis aliter dicitur.
Unde Sanâus Thomas 2. 2. q. 84. dicit quod Inva- g
fu s , f i intendat invaforem occidere , ita quod ex inten-
tione occidat; de fado peccat : fed f i intendat fe folum defendere
, & vitam confervare, & fe defendtndo occidat,
nullo modo peccat. Ita quôd nullo modo intendit occifionem
, fed ei difplicet talis occifio j imo alius
feipfum occidit, in quantum non refiftit ei qui impetit}
8c dicere oppofitum, effet multum durum, 8c
videtur contra æquitatem naturalem , permittere fe
interficere, ubi poteft evitare.
Ad Argumentum quod eft fortiffimum : Licet Sorti
occidere Platonem, pro defenfione fuævitæpropriæ
; dico quod verum eft, fed non licet intendere
voluntariè. Unde dico duo : primum, fum certus
quôd Plato aggredietur me, 8c non adhuc aggreditur
, quare non licet mihi ilium tunc occidere : fed
quando eft in a6tu aggrediendi, licet occidere , fi
non poflim aliter evadere. . Similiter dico, fi Plato
eflet in a6tu oppugnandi civitatem, licet cuilibet de
non tamen omnes maleficos , putà maleficos malitia
interiore 8c exteriore , quando talis malitia non
perturbât Rempublicam , 8cc. quæritur an liceat
Principi occidere innocentem. Et apparet quôd
fic: nam licet Principi exponere urbem igni'Sc gla-
dio, pro rebellione. Sed in ilia funt aliqui innocentes,
ut parvulij ergo licet Principi occidere innocentem:
confequentia eft certa; 8c antecedens, quo ad
primam partem, videtur praâicaH fæpè. Oppofitum
tamen arguitur, Exodixxm.7. Infontem & juftum non
occides.
Pro folutione, dupliciter poteft intelligi Quæftio :
uno modo fic j an liceat Principi occidere ilium qui
realiter eft innocens, eft tamen probatus nocens 8c
malefàâor, 8c Princeps, vel Judex non habet certi-
tudinem de oppofito, putà de ejus innoccntia.
Quantum ad hoc , nulli Doélori eft dubium , quin
poffit Princeps, vel Judex talem damnare ad mortem.
Sed tota difficultas eft inter Doâores , utrùm liceat
Principi, vel Judici,qui, ut perfona privata, habet
certitudinem de innocentia iftius , led non poteft
illam probare , quia convincitur nocens per te-
ftes omni exceptione majores, an liceat ilium innocentem
damnare ad mortem ? Circa hoc eft-multiplex
modus dicendi. D c Lyra dicit duo fuper illud
Exodi. Infontem & juftum non occides. Primum
eft, fi Judex, vel Princeps eft certus de male-
ficio Platonis , putà quôd eft homicidä j nihilomi-
niis Plato probatur innocens coram Judice ab illo
faâo cujus Sortes Judex habet certitudinem de oppofito
, non licet Sorti occidere Platonem. Hoc
probatur : nam fi liceat tunc Sorti occidere Platonem
j vel licitum eft ei ut privatæ , vel ut publicæ
perfonæ : non primum , quia nulli, ut privatæ perlbnæ
, licet quemquam interficere : nec poteft dici
fecundum , quia non habet viam convenientem ut
civitate ilium occidere , quia funt defenfores : fed £ occidat, ut publica perfona, quia non eft e i, ordine
quando folùm confiât de propofito, dico quôd non
licet mihi privatæ perfonæ ilium occidere nuhe ,
quamvis conftet mihi certitudinaliter quôd cras ever-
tet civitatem.
Refolutio eft : licet privatæ perfonæ invaforem
occidere, modo non habeat intentionem occidendi.
Secundo , licet civiliter cuilibet de civitate occidere
oppugnantem civitatem , quando eft in aôtu de-
ftruendi, fed non licet quando eft folùm in propofito
deftruendi.
Quantum ad argumentum contra fecundam Propofitionem
: Rex nullam habet Poteftatem , nifi à
populo i ergo tota Gommunitas habet authoritatem
occidendi. Dico quôd fi nullus effet Rex , ficut
quilibet poteft abfcindere membrum putridum à corpore
fuo , quando non eft alius qui abfcindat ; ita
Juris,probatus nocens , ut publicæ perfonæ: ergo
in tali cafu non licet Sorti occidere Platonem , 8c
hoc de neceffitate efifàtendum. Habetur, De confier
at. diftind. 2. quôd non licet Sacerdoti Curato
expellere à menfa Chrifti ilium quem feit peccato-
rem,ut privata perfona5 ergo eodem modo hîc di-
cendum eft. Secundum diétum ipfius De Lyra eft,
fi Sortes Princeps , vel Judex feiat Platonem innocentem
, nihilominùs per telles omni exceptione
majores eft probatus nocens , ut putà homicida,
non licet etiam , dicit De L y r a , ipfi Sorti damnare
Platonem ad mortem , vel occidere ; 8c hujus
fententiæ eft Gullielmus Odonis , fuper L ibres
Ethicorum , 8c ratio præcipua eft ex textu
jam allegato Exodi xxiii. Nam fi eft innocens, er-
eft indignus morte j ergo occidens 8c feiens ,
fimiliter tota Gommunitas poteft, 8cc. fed ifta per- ^ peccat contra jurtitiam : 8c fie, refolutio De Lyra
fona fingularis, vel illa,non poteft:: unde, ficut Rex
poteft, ita Communitas, ä qua Rex habet authoritatem
j fed particularis perlbna non poteft. Ideo
quantum ad primam Poteftatem corredtionis, quilibet
Imperator 8c Dominus temporalis habet authoritatem
auferendi vitam.
eft, quôd Judex non tenetur judicare fecundùm allegata
8c probata, quando habet feientiam particu-
larem de oppofito, quamvis non poffit repellere telles
, neque probare innocentiam accufati, imo tenetur
hon judicare fecundùm allegata 8c probata :
8c ifta duo didla differunt 5 quia in primo cafu non
habet viam occidendi, 8c in fecundo habet viam
non occidendi, fed cedendi Officio. Primum patet
> quia quamvis feiat ilium dighum morte : non
habet viam occidendi j nam non habet viam occidendi
tune , nifi ut privata perfona > fed non licet
Z 2 z 3 ei