i °5 5 time maleradtori dare veniam. Ex didhs relinquitur
prima Propofitio manifefta.
Secunda Propofitio. Papa audbritate ä Chrifto
fibi immediate collata, poteft obligatum, obligatione
purchumana, folvere, etiam quamvis non habeat
ortum a iuo confenfu. Patet per illud commune :
Cuius eft Legem condere , ijlius eft revocare. Sed
Summi Pontificis eft condei;$ Legem obligantem
Chnftianos (habet enimä Chrifto authoritatem con-
ftituendi Canones 8c Praecepta) eigqipfe habet au-
thoritaiem folvendi ab illo ligamine obligationis :
unde Papa non. eft fub Jure., led fupra Jus , fupple
' Canonicum. Nam Iliad quod eft inftitutum pro Chart-
täte .& commaru militate, non debet contra Charitatem
mil'uare: led Leges humanai funt tales } ergofiinali-
quo caui obförvatio illarum eflet in detrimentum Cha-
ritatis, aut communis utiliratis, in tali cafu apud Le-
giflatorem eft authoritas removendi talem Legem.
Difficultas prima , utriim fine caufa quacumque,
fed ex Tola voiuntate ftia, Papa poflit Legem Cano-
nicam revocare vel difpenfare.: Exempli gratia: nulla
eft caula, neque utilitas magna, quod Sortes capiat
confanguineam in tertiogradu, an Papa, profuobc-
ncplacito, poflit difpeniare quod illam ducat, 8c quod
uterque, tarn Papa, quam ceteri cumquibus difpen-
favit, fint lecuri in iua confcientia: Occam inDia-
logis ponit deccm 8c novem cal us, in quibus Papa non
pouelt, 8c ejufdem eft iententise Durandus, De ori-
gine far is. E t Bonaventura affert rationemj quia
non poteft licite 8c fine c
vata revoeari vel caflari, _
vel fuccefiore ejus , 8c priedpue quando adfert detrimentum
Reipublicx ejus revocatio, vel caflatio.
Ergo non poteft revoeari, vel cafiari , nili tantiim
utiiicatis , vel plus afteratur Reipublicie , 'quantum
ex revocatione , vel caffatione ejus auferatur. Patet
Antecedens : confuetudo mukum valet ad obferva-
tionem Legis humanas ; 8c quas contra conlüetudi-
nem fiunt, quamvis minus mala Tint, graviora tarnen
aeftimantur. Nam confuetado mala pervertit in-
telleclum, (ft facit judicare illud cjuod eft peccdtum, non
ejfe peccatam , ldeo Le x quie dill oblervata fuit 8c
coniueta obfervari in aliquo populo, li revocetur, vel
auferatur , aliquid detrimenti Reipublica; illiqs reeflet
Presbyter 8c Epifcopus: 8c apparet quod Papa
non poteft in tali caiu , quia poftquam illud eft in
Sacro Canone, eft de jure divino , 8c quidquid in
illo continetur. Ergo Papa non poteft fuper illo
difpenfare. Sed in oppofitum arguituf} nam quantum
ad ea quas funt Jurifdidtionis , Paulus erat inferior
Petro j ergo Papa in illis Statutis Pauli, 8c Con-
ftitutionibus Apoftolicis poteft difpeniare, imo etiam
in Conftitutionibus Petri. %
Juriftie dicunt quod poteft difpenfare, in can. Au-
thontatem, y. quaft. 6. ln Glofla habetur quod poteft
difpenfare, contra Apoftolum: fimiliter 8c plerique
^ T h e o lo g i, in 4. dift. 2.7. Durandus, fandtus T h o mas
, de Palude, qui multas rationes adducunt. R a tio
Durandi: In omnibus pcenis quas non funt de
Jure divino, vel naturali, poteft difpenfare j quia eft
lupra omne Jus pofitivum non divinum: fed Ifregu-
laritas , quae fequitur ad bigamiam , eft una poena
quae non eft de Jure divino, nec naturali. Patet: N ihil
eft de Jure divino poficivo, nifi quod eft de ve-
ritate F id e i, vel neceflitate Sacramentorum.: fed
quodSaccrdos non fit bigamus, non eft de veritate
Articulorum Fidei, nec de neceflitate«Sacramentorum:
ergo non eft de Jure divino. Quantum ad hoc
dicit quod Apoftoli fuerunt revelatores multarum
Conftitutionum , quae fuerunt’ ftatutas a Ch rifto ,
quamvis non fint feriptas in Evangelio, fed in Apo-
ftolo : 8c verifimile eft quod numquam retulit Paulus
aliquid fub Praecepto, quin illud habucrit a Chri-
la rationabiii Lexobfer-B fto. De bigamia apparet mihi quod Papa non po-
quocumque Legiflatore, teft confequenter difpenfare 3 quia Paulus pofuit per
modum Praecepti, 8c habuit authoritatem praecipien-
di tori Ecclefias , ideo referebat Prasceptum illud
tamquam acceptum ä Chrifto. Contra: Lucius Papa
difpenfavit cum Panormitano qui erat bigamus.
Dico quod li difpenfaverit cum vero bigamo, qui de
fadto habuerit duaS uxores, non fuit vera Difpenfa-
tio, fed diffi patio} quia eadem authoritate qua Paulus
dicit , Epifcopos oportere ejfe pudicos , non viyolen-
tos, (ftc. eadem audboritate dicit, & unius uxor is vi-
rum: 1. Thim. 111.z. Sed ilia concedunt omnesdixif-'
fe tamquam tradita ä Chrifto, igitur illud eft de Jure
divino.
Habetur igitur ex relolutione, quod Papa poteft
vocatio afferet : conluetudo enim multiim confert adC in Statutis à puro homine difpenfare, fed non fine cauóbfervationem
Legis.
'Ijtrùm Papa poffit difpenfare de Cano-
nibus Çonciliornm.
là rationabiii. Item, non poteft folvere aliquem obligatum,
obligatione ortum ßabente à Jure divino, vel
naturali. De obligatione autem quæ oritur ex Jure
pofitivo, etiam fine confenfu obligati, poteft dilpen-
lare, 8c folvere ab ilia obligatione.
ALia difficultas eft , an Papa poflit folvere ab o-
bligatione ortum habente a Statuo Concilii Ge-
neralis : nam communiter dicitur quod Concilium
Generale eft fupra Papam. Gerfon x. Confider. De
Poteftate Eccleftaftica, dicit refolutorie, quodfioccur-
rateafus in quo fervando fiat aliquid contra inten-
tionem Concilii, ita quod fi Concilium eflet con-
gregatum (nam rariffime congregatur) difpenfaret
in tali Statuto j Concilium in tali cafu reliquifle authoritatem
Papa; difpenfandi ideo poteft difpenfare
, non tamen regulariter , quoniam Concilium eftD
fupra ipfum.
C A P. X I I I .
y4n centra /Spojtolorum Statutapoff.t Papa
difpenfare.
COnfequenter quæritur, utrùm Papa difpeniare
poflit contra Statuta alicujus Apoftoli, 8c quas-
v ritur hoc 27. ejHtft. 4. an poflit difpenfare de
bigamia: nam ftatuit Paulus, quod nullus bigamus
y4n Pafta ft os fît di[ft en fare in Voto.
T> Eftat difficultas de ilk. obligatione quæ oritur
- ^ e x confenfu obligati, qua Icilicet non poteft o-
bligari invitus , ut obligatione quæ oritur ex Jura-
mento, Voto,Promiffione,Matrimonio, 8cc. Nam
nullus obligatur ad caftitatem antequam confenfe-
r i t , neque ad aliquid quod juravit fe faéburum ,
priufquam libéré confentiat 8c juraverit , 8c ilia eft
duplex difficultas. Prima , utiùm Papa poflit difpenfare
in obligatione quæ oritur ex Voto finqdici.
Secunda, an in obligatione quæ oritur ex Voto 1b-
lemni. Quantum ad primum, conveniunt Doébo-
res omnes in hoc , quod P^pa poteft difpenfare ,
feu folvere hominem ab obligatione quæ oritur ex
confenfu proprio perVotum fimplex. Sanftus T h o mas
z. z. q,. 7 8 . articul. 10,. dicit quod. „ Difpen-
„ fatio V o t i , intelligenda eft ad modum Difpenla-
„ tionis quæ fit in oblervantia alicujus Legis. Nam
,, Lex fertur, vel ponitur à Legiflaronbus , re-
,, fpiciendo ad id quod eft , ut in pluribus , bo-
„ num: led cum contingit in aliquo cafu non efiè
,, bonuni, oportuit per aliquem determinari,, in
• ,, illo
Aliter dicunt fanftus Thom, in 4. 8c Richard us,
quod Papa poteft iplam obligationcm folvere 8c non
folum declarare, fed etiam J us relaxare. Ratio fan&i
Thomas quas apparens e ft, fic ponitur: Votum non
poteft efle de illicito > ergo per Votum non poteft au-
rerfi ab aliquo illud quod fuum eft} quia illud eflet
illicitum, incautum 8c perniciofum: 8c cum quilibet
Chriftianus reneturad obedientiam, refpe<ftu Summi
Pontificis, fequitur quod per Votum non poteft fieri
quin fuperveniente caufa rationabiii, teneatur vovens
2057
„ illo particulari cafu, Legem non efle fervandam}
,, 8c hoc proprid eft difpenfare in Lege. Similiter,
,, qui vovet, quodammodo ftatuit fibiLegem, obli-
„ gans fe ad aliquid quod fecundum fe eft bonum,
„ l'altem ut in pluribus: poteft tamen contingere
„ quod in aliquo cafu fit vel fimpliciter malum , vel
„ inutile, vel majoris boni impedimentum , quod
eft contra rationem ejus quod caditfub Voto} 8c
ideo needle eft quod determinetur in tali cafu Vo-
tum non efle fervandum : 8c fiquidem abfolutede-
„ terminetur Votum aliquod non elle fervandum, A obedire Summo Pontifici præcipienti oppofitum ildicitur
efle difpenlatio Voti. Si autem pro hoc
„ quod fervandum e ra t , aliquid aliud imponatur,
,, tunc dicitur commutatio voti. Unde minus eft
,, Votum commutate, quam in Voto difpenfare :
„ utrumque tamen in Poteftate Ecclefia; confiftit.
Hasc Thomas.
Contra hoc, eft difficultas totius materias} nam ex
dedu6tione fan£bi Thomas, fequitur quod Papa non
poteft difpenfare in Voto,capiendo,difpenfare, pro relaxare
Jus, id e ft, folvere ab obligatione} fed folum
videtur quod poteft difpenfare, id e ft , Jus declarare.
Patet confequcnria ex illo difeurfu : Papa non dif-
penfat, nifi pro cafu in quo illud de quo Votum, eft
malum , vel majoris boni impedimentum •, fed in tali
cafu, Votum prius emiffum nonobligatamplius: ergo
in tali cafu non difpenfat, id eft, non relaxat, fed
Jus declarat tantiim. Patet Minor: nullum Votum
lius de quo emiflum eft Votum. Obedientia enim
pertinet ad Summum Pontificem, 8c in cafu poteft
aliquid mihi præcipere 8c teneor illud adimplere : ergo
, quamvis prius emififlem Votum de tali r e, tamen
ipfi Pontifici teneor obedire præcipienti oppofitum}
alias auferrem Pontifici quod fuum eft : nam in tali
cafu, fi alteri prascepiflet, fuiflet alter obligatus parère,
ergo 8c eg o , qui Votum emifi. Ergo Summus
Pontifex non tantiim Jus declarat} fed etiam relaxat,
id eft, per fuam Operationen) facit quod non fum am-
pliiis obligatus, 8c feclula. fua operatione manerem
obligatus. Ratio autem Richardi eft taliS} Papa habet
Poteftatem cantam, velmajorem fuper fideles, fi-
cut Prælatus Religiofus fuper Religiofos fibi fubje-
81'os : fed Prælatus Religioius difpenfat in Votis ex-
trinfecis, hoc eft, quæ non funt deeflentia Religio-
nis} ergo Papa in Voto extrinfeco poteft difpeniare
periculofum , eft obligatorum ( 8c hoc conceditur ab g (dicuntur enimVota extrinfeca,refpe8tu Votorum qu£e
-----\ r .j - - c.- emittuntur in Baptifmate,) 8c ilia opinio videtur fescurior,
quod Papa noil folum poteft Jus declarare, fed
etiam relaxare. Nam poftquam Votum emiflum eft’,
quamvis illud obfervareefletvoventibonum, 8cnon
impedimentum majoris boni ( 8c fic nondum caflata
eflet obligatio V o ti}) fi tamen fit vehemens probabi-
litas 8c fulpicio, quod talis infringet Votum propter
caufam apparentem, 8c quod eft valde difficile eum
obfervare, 8c quod franget illud, nifi Papa difpenfet-:
certe cum tali, 8c in tali cafu Papa, non folum poteft
Jus declarare, fed etiam relaxare. Illud enim quod eft
inftitutum pro Char it ate, non debet militare contra Charitatem
, Unde re£ba ratio natural'is didat unicuique,
quod in Ecclefia debet efle aliquis loco D e i, qui in-
fpedispericulis, 8cperfonis, 8ccommoditatibusea-
rum, poflitprovidereutilitatibus, infirmitatibus,8c
damnis} 8c fic adveniente cafu, quo obfervatio Voti
vergeret in malum 8c detrimentum- voventis, poteft
Papa cum tali difpenfare, ut evitetur malum quod
omnibus) fed in cafu , illud eft perniciofum, quia
vovere aliquid malum , eft perniciofum: fimiliter vo-
vere aliquid non malum,fed majoris boni impedimentum,
elt etiam perniciofum. Tunc bene fequitur:
iftud eft nunc maluiO, vel faltem majoris boni impedimentum}
ergo Votum de illo eft incautum, vel
perniciofum , 8c per confequens non obligatorium.
D ic e s : fi nunc emitteretur Votum de illo, verum eft
quod eflet malum 8c incautum} fed pro tempore quo
fuit emiflum, non erat malum, nec majoris boni impedimentum}
ergo. Contra eft Maxima Dodoris, 8c
hanc ponit Bonaventura, in 3. circa finem. Quando-
cumejue eft Votum de aliquo, (ft in cafu, illud obfervare
, vergit in pejorem exitutx, velimpeditprofeclum majoris
boni, (ft in cafu non vergit, fuperveniente cafu in
quo vergit, »0« obligat pro tunc. Proptereä dicit fandus
Thomas, in 4. Illud quod f i prafens ejfet impediret Votum
fie fieret , f i poft Votum fuperveniat aufert obligationcm.
Ergo quamvis in cafu in quo emittebatür Voium tale
non fuiflet incautum} fi tamen fuperveniat cafus in C alias magnum accideret Communitati, fine tali dif
1 •.. - r r_ ■ . HH o. ■___ ' ... __ _____ r T.,quo de novo emittere eflet incautum, 8c incaute vo
j „ à:cC— _____ c j_
vere} Votum prius emiflum non obligat: 8c fic videtur
quod Papa non difpenfat, id eft j relaxat, fed tan-
tüm declarat. Dicit Bonaventura quod in nullo Voto
poteft Papa difpenfare, id eft, Jus relaxare, fedtan-
tummodo declarare. Ratio ejus eft} poftquam V o tum
eft emiflum, non ä Jure pofitivo oritur obligatio,
led eft ä Jure naturali vel divino, quod remanet talis
obligatio: fed Papa nihil poteft fuper difpofitione Juris
naturalisautdivini, quia inferior nihil poteft fuper
difpofitione J uris Superioris: ergo, quamvis emittere
Votum fit quid liberum, 8c fupererogationis} poftquam
tamen emiflum eft, oritur obligatioä Jure divino
8c naturali, de obfervatione illius qui vovit. Nam
Unde differentia eft inter opinionem Sdn-
8ti Thomæ 8c Bonaventursé} quia Bonaventura dice-
ret, quod Papa non poteft difpenfare de Voto fimpli-
c i , nifi in cafu in quo de fa8to Votum efficitur perniciofum,
Scnonampliusobligans, 8c hoc eft tantum-
modo declarare Jus, hoc eft, declarare qtiod tunc
Votum non obligat. San£fcus Thomas ultra hoc dice-
ret, quod non folum in illo cafu, led adveniente caufa
rationabiii, cum qua tamen de faéfco adhuc Votum
tenet 8c obligat, Papa poteft difpenfare pro ilia caufa
rationabiii, 8c hoc eft, Jus relaxare, quia ibi non declarat
, fed eaflat obligationem.
Solutio ObjeBiomtft.
obligatio V o ti, ex duobus quas funt de Jure naturali
coniurgit. Primum, quod homo fit verax in prö-D A D rationes alteriusopinionis, quod poftquam Vo-
milTio . niinH nnn nnffir imnpdiri DPr fiinm T*- tum, emiflum eft , oritur obligatio , nonjurepopenfatione.
miffis. Secundum, quod non poflit impediri per fuam
obligationem liberam ä profe8bu majoris boni, vel ab
aliquo quod cedit in divine Majeftatis honorem : ideo
poftquam emiflum eft, 8c non aceidit cafus in quo votum
eft perniciolum, nec majoris boni impeditivum,
a Jure naturali oritur8ccontinuatur obligatio, 8c fic
nullomodö poteft Papa pro tunc difpenfare. Sed fi ac-
cidat cafus in quo obfervare fit malum , vel majoris
boni impedimentum, ad Pontificem fpe8Iat declara-
re talem non efle obligatum in tali cafu.
1\Appendix ad Tom. / / ,
fitivo, fed divino 8c naturali, quia de Jure naturali eft ,
quod homo fit verax in promiffis, 8c fuper Jus divinum
aut naturale nihil poteft Papa} dicunt aliqui quod in
omni voto, intelligitur conditio explicite , vel implicite
, putà fi Superiori placeat: fed ut dicit Sandtus
Thomas, talis folutio nihilvalét} quià fipofteàPa-
pæ non placeret quod obfervarem, non effem ampliiis
obligatus, quod eft falfum. Et ratio Sandbi Thomæ
eft : funt aliqua in quibus fumus liberi} 8c dato quod
X -xx Papa