Het d. Nif.uwveen , ook wel eens Nieuweveen gespeld , ligt 4|' tr.
N. N. 0 . van Leyden, 2 u. 0 . N. 0 . van Wotibrugge. Het is eene
zeer vermakelijke plaats, cn wordt Niecwveen genoemd, omdat de-
veenderij of het ontgronden der turflanden alhier later , dan op Zeven-
lioven en andere hieromstrecks liggende ambachten , begonnen is , zoo dat
de naam niet anders dan eene aanwijzing van de nieuwe veenderijen is.
De kerk, welke vöör de Reformatio aan den H. N ic o la a s was toe-
gewljd , werd door den Graaf van Holland begeven ; de instelling of
inlijving in de pastorij kwam den Aartsdiaken van Utrecht toe ; het
kosterschap , hetwelk geen vast inkomen had , werd ook door de Gra-
ven begeven. De Pastoor had ook geene vaste goederen , dan eene
kleine huizing; maar de huislieden gaven hem jaarlijks uit de ker-
kelijke goederen 20 goudguldens (30 guld.}. Het was eene zeer fraaije
ruime kerk, welke met vier bijzondere gevels opgetrokken was, als:
aan de achterzijde twee en aan iedere zijde van den toren een , waar-
door het een bijzonder aanzien had en zieh bijna als eene kruiskerk
vertoonde. Aan deze kerk was eenen fraaijen achtkanten toren, welke
tot eene aanzienlijke hoogte opgetrokken en met eene dergelijke stompe
spits gedekt was; terwijl daar binnen een goed uurwerk entwee klok-
ken gevonden werden. Deze kerk is in het jaar 1832 door eene ge-
heel nieuwe vervangen , waartoc eenige godsdienstvrienden vrijwillige
bijdragen hebben geschonken , en uit het fonds voor de noodlijdende
kerken vijftien honderd gülden is gegeven. Het is een langwerpig
gebouw, met eenen Vierkanten toren, doch zonder orgel.
Het blijkt uit twee verklaringen, gegeven in het jaar 1364, dat
die van N ie u w v e e n met K al s l ag en, aanmerkelijken tijd te voren ,
eenen vrijen watergang gehad hebben , door den Amstel, te Amsterdam
ui t , welke zij gekocht hadden van W il l e m v a n A m s t e l , Proost van
St. Jan en zijnen broeder G u s b r e c h t v an A m s t e l . Dit voorregt is
hun , in het zelfde jaar 1364, op nieuw vergund of bekrachtigd door
Hertog Ä l b r e c h t v an B e i j e r e n , dijkvrij en sluisvrij , gelijk zij het te
voren gehad hadden. ln het jaar 1629, op den 1 Mei, werd er, bij
de Schouten van N ie d w v b e n , Uiterbuurt en Kalslagen, benevens de
Molenmeesters van deOost- en Westeindsche-polders aldaar, eene'keur
beraamd op het visseben, waarin vastgesteld werd , dat niemand, van
den 12 April af tot St. Jacob of St. Pieter, met schakels zou mögen
visschen, terwijl ook , in dien tusscbentijd het water aan eenige buiten-
lieden geheel verboden , en aan de ingezetenen ook niet toegelaten werd,
dan op bijzonder verlof en in ieders eigene wateren , om eens anders
koren, lurf, hooi en ander gewas niet te beschädigen. Nog werd in
deze keure den ingezetenen gelast, in den tijd, als het koren gezaaid
of naderhand , als het rijp was, hunne eenden te hokken, alles op
onderscheidene boeten. Dit bevel werd, in het zelfde jaar, op den
11 December, door Baljuw en welgeborene mannen , tot eene keure
gemaakt.
Den 4 September 1638, gaven Dijkgraaf en Hoogheemraden van Rijn-
land eene keure, waarbij zij, ten verzoeke van de Schouten van N i e o w -
v e e n en de Ui t e r b u u r t , met den Molenmeester van den Oosteind-
sche-polder, wel scherpelijk verbieden, dat niemand, ingezetenen noch
vrecmdeling, devaart, van den Nieuweveensche-dijk af, noordwaarts op,
tot aan den Drecht toe , met schepen, schuilen of schouwen mögt
bczcilen op eene bocte van drie gülden.* Gelijk mede vroeger en later
meer andere keuren en ordonnantien door het dijkscollegie, ten behoeve
van N ie u w v e e n cn de U i t e r b u u r t , gemaakt zijn.
De kermis valt in den laatslen Zondag in Julij. — Het wapen de-
zer heerl. bestaat in een veld van keel (rood), Van boven met eenen
djrarsbalk, waaraan zijn hangende drie bellen, alles van goud , van
olderen met eene achtpuntige ster van zilver.
NIEUWVEEN (GASSELTER-), d. in Oostermoerder-dmgspil, prov.
l l r e n l h e . Zie G a s s e l t e r - N y e v e e n .
I NIEUWVEEN-MET-UITERBUURT, gem. in Rijnland, prov. Zuid-
t t o l l a n d , arr. Leyden, kant. Woubrugge (6 k. d., 20 m. k., 3 s. d.
2 afd.); palende N. aan de Noordhollandsehe gem. Uithoorn , 0 . aan
Ilijdrecht en Zevenhoven , Z. aan de gem. Zeve.nhoven en Ter-Aar, W.
iian de Noordhollandsehe gem. Kalslagen-en-Bilderdam.
Deze gem. bestaat uit de heerl. Nieuwve en en de U i t e r b u u r t ,
cn beslaat volgens het kadaster , eene oppervlakle van 852 bund.
47 v. r. 4 v. eil. en daaronder 846 bund. 10 v. r. belastbaar land.
Men telt er 118 b., bewoond door 182 huisgez., uitmakende eene be-
volking van 800 inw., die meest in de veenderijen en den landbouw
hun bestaan vinden. Ook heeft men er eenen korenmolen.
De Herv., die er 450 in getal zijn, onder welke 180 Ledematen ,
maken de gem. van Nieuwveen uit. — De R. K., van welke men er
350 aantreft, maken, met de R. K. van Ze v en h o v en , eene stat.
uit', waarvan de kerk in, het Noordeinde-van-Zevenhoven is geplaatst.—
Men heeft in deze gem. eene school.
Het wapen dezer gem. is het zelfde als dat van de heerl. Nieuwveen,
NIEUWVLIET , gem. in Staats-Vlaanderen, in het Vrije van Sluis,
prov. Zeeland, arr. Middelburg , kant. en distr. Sluis (4 k. d., 11 m. k.,
4 s. d.); palende N. aan de Noordzee, 0 . aan Groede en Oostburg ,
Z. aan Zuidzande , W. aan Zuidzande en Kadzand.
Aan de- zee tusschen Groede en Kadzand, is het grondgebied ruim
i u. breed , maar ten Zuiden van het d., daar Groede en Oostburg
aan de eene, cn Zuidzande aan de andere zijde ligt , is dit zoo smal,
dat men op de meeste plaatsen' daarover eenen pijl zoude kunnen
Schieten, zijnde het op vele punten naauwelijks 200 eil. breed. Het
is eene lang gebogene strook gronds, loopende van de zee eerst Z. 0 .,
dan Z., voorts Z. W.; op den bollen kant liggen Groede en Oostburg en
in de holle zijde Zuidzande en Kadzand.
Deze gem. bestaat uit de volgende pold.: het noordelijke deel van
den S in t - J a n s -p o ld e r , het grootste gedeelte van M e t t em j e ,
voorts uit den Adorne-p old er , den Baen s-p old er , den Lamp-
s ins -polde r , den Nie uw e nho ve-pol de r , den Groo t en -S in t-
Anna-pold er, den Kl e in en -S in t -An n a -p o ld e r , en een gedeelte
van den Crane-polder , eindelijk een deel-Van den bedijkten
Zwar te -polder (1). Behalve het d. en eenige verstrooid liggende h.,
ziet men in St. Jans-polder, aan den Kapelleweg drie bij elkander
staande woningen met hunne schuurtjes , zijnde het overblijfsel van
het oude d., hetwelk ongeveer § u. N. W. van het tegenwoordige ge-
legen heeft. Deze gem. beslaat, volgens het kadaster, eene oppervlakle
van 630 bund., waaronder 627 bund. belastbaar land; telt 128 h. en
ruim 800 inw., die meest in den landbouw hun bestaan ymden.
De inw., die bier op 6 na allen Herv. zijn , |onder welke 445 Ledematen
, maken eene gem. uit , welke tot de klass. en ring van
Uzendijlce behoOrt. De eerste Predikant, na de hereemging met de
(1) Te voren behoorden tot deze gem. ook het grootste deol van den Z w a r t o n - p o 1 d e r , het
C o p p e n i j e s - s c i i o r r e , eu een deel van W u lp e n *