OOSTWAARD, voorm. koffijplant, in Nederlands-Guiana, kol. Suriname
, aan de Motkreek, ter linkerhand in het afvaren ; palende bo-
venwaarts aan de verl. plant. Misgunst, henedenwaarts aan de verl.
koffijplant de Toevlugt, 500 akk.groot. De Negers noemen haarMooBOE.
OOSTWATERING (DE) of Beoosten-Yebseke , voorm. dijkaadje in
het eil. Zuid-Beveland, prov. Zeeland; palende N. en 0 . aan de Oos-
ter-Schelde, Z. aan de Hinkelinge, W. aan de West-watering. Zij
omvatte het noordelijke gedeelte van het zoogenoemde Verdronken-land-
van-Zuid-Beveland.
Deze dijkaadje , welke dus thans in het geheel niet meer bestaat, brak
in 1830 door. Zij werd spoedig gedeeltelijk herdijkt, doch liep’anderwerf
onder, en is sederl geheel door de zee verzwolgen, tot in lateren
lijd weder een klein gedeelte daarvan herwonnen is.
OOSTWOLD of Oostwoide , b. in Fivelgo, prov. Groningen , arr.
en 8 n. 0 . N. 0 . van Groningen, kant. en 2-J u. N. N. 0 . van
Iloogezand, gem. en 1J u. N. 0 . van Slochteren, 10 min. N. 0 . van
Siddeburen , waartoe zij behoort ; met 6 h. en 40 inw.
Deze buurt levert in de menigte van ledige heemsteden en de veelvul-
dige brokken van grondslagen van muren in den grond vele bewijzen
van grootere bevolking op. De bodem is hier donkerder en zwartach-
tig , doch vruchtbaarder, dan in het dorp Siddeburen zelf. Onder den
bovengrond zit hier doorgaans veen , hetwelk echter, dobr het droogma-
len , zeer in elkander is gezakt; nog dieper treft men leem of zand en
vele wortels van boomen aan. Het obde kerkhof, dat er nog zeer
bekend is , bewijst, dat hier eertijds eene kerk heeft gestaan zelfs bleek
het bij het uitbreken van de fondamenten dier kerk in 1831, dat zij eene
lengte had van negentig en eene breedle van vijf en veertig voeten.
Aan de westzijde was zij doorsneden met eenen muur van drie en
een kwart voet dikte, scbuins afhellende naar het zuiden. In het
kerkhof zijn zeer vele menschenbeenderen en een blaauw, zeskantig
kruisje van vier oude dünnen gevonden. Tot deze kerk heeft Eilshuis,
nog oostelijker naar het Klei-Öldambt gelegen, eertijds mcde behoord,
want van daar ging een steenen pad, ja, zoo als de overlevering wil,
een gewelfde gang herwaarts.
Het is opmerkelijk , dat Oostwoi» een eigen afzonderlijk zijlvest uit-
maakt. Deze landen wateren uit door het Eelwerder brandzijltje aan de
Delf, een half uur oostwaarts van Appingcdam gelegen.
OOSTWOLD of Oostwoi.de , in het Lat. Astowolda , d., in het
Oldambl, prov. Groningen, arr., kant. en l j u. N. van W inschoten,
kant. en 3 u. 0 . ten N. van Zuidbroek, gem. en u. 0 . ten N.
van Midwolde, ten Z. van het Koe-diep.
De inw. van dit lange , hol gebouwd dorp vinden , even als die van
het daartoe behoorende geh. de Aekamp, meest hun bestaan in
den landbouw. Ten Noorden van Oostwolde is zware klei, ten Zuiden
meestal gemengde grond. Men bouwt er tarwe, gerst, raapzaad, boo-
nen, erwten , rogge en haver , en heeft er ook best groenland.
Dit dorp lag voorheen op den uithoek des Dollarts, en was daarom,
even als Finsterwold , eene wijkplaats voor de garnalen-visschers. Het
levert nog veel bot en garnalen op. Sedert de indijking van den
noorder inham , vooral sedert de laatste van 1769, is het cen tref-
felijk zeer bloeijend en wclvarend dorp geworden. p>
De Herv., die er 770 in getal zijn, onder welke 160 Ledematen ,
maken eene gem. uit, welke tot de klass. van W inschoten, ring
van Midwolde, behoort. De eerste, die hier het leeraarambt heeft
j i . ¿ -n p d ¿ r r ■> -n - / jfr .S
¿i’"/' '/mir r ¿ n
waargenbmcn, is geweest J ohannes Egbebti , die er, in 1600 stond ,
en reeds in het jaar 1605 naar Leermens was vertrokken. Onder de
later hier gestaan hebbende Predikanlen verdient melding de Neder-
duitsche Taalkundige L ambebtds van Bolhois , die in het jaar 1772
herwaarts kwam , en in het jaar 1783 naar Leeuwarden vertrok Het
beroep geschiedt door Stemgeregtigden en den Kerkeraad. De kerk,
•welke hier vöör de Herv. gestaan heeft, was een klein gebouw , hetwelk
in het jaar 1778 is afgebroken, en vervangen door eene sier-
lijke kruiskerk, in den smaak van de Nieuwe kerk te Groningen (1).
Deze kerk, welke op haar midden eenen dubbelen lantaarntoren heeft,
is versierd met een zeer goed orgel. Een der torenklokken is van het
jaar 1200 (2). De pastorij is een fraai en net gebouw, zijnde, als
het wäre, een klein buitengoed, dat dit dorp tot sieraad verstrekt.
Ook de kosterswoning en het schoolgebouw zijn nette wel onderhoudene
en ruime gebouwen. — De R. K., die er wonen, worden tot de stat.
van Winschoten gerekend. — Men heeft er eene dorpsohool, ^'.' /
Het adellijk geslacht der Hdnin6a’s is uit dit dorp afkomstig. Ook
is hier geboren J ohannes E pinds Honinga , die in 1614 te Groningen Hoogleeraar
in de regten , en in 1619 ook Rector Magnificus is geweest,
doch in 1620 bevorderd werd iQt Raadsheer en vervolgens tot Burge-
mecster der stad.
De Dollart plagt eertijds Oostwold te bespoelen. Het leggen van den
eersten , onmiddellijk achter het kerkhof beginnenden , dijk is aangevan-
gen in 1819 en vollooid in 1545. Hij dekte Midwolde en Scheemda , en
liep , buitcn Schecmder-Zwaag en Scheemder-Hamrik om, naar het Waar
en zoo verder. Beckebing heeft ook nog eenen dijk van 1897 , die van
hier, buiten Midwolde en Scheemda om, naar het oude Zijl'-diep of
de Oude-Ee loopt, zieh aldaar wendt en voortgaat tot aan den Dollart.
De in 1668 gelegde dijk , welke men, op de kaart van Beckebing
, kan nagaan van Oostwold , laDgs het oude kerkhof van Midwolde
en Midwolder- en Oostwolder-Hamrik, tot aan de oude Ee , diende
ter indijking van eenen aangewonnen polder. In 1701 maakte men weder
eene inpoldering, waarvan Beckebing den dijk zeer geleidelijk opgeeft, en
daarin de ligging der oude Zwaag-zijl in de zoogenoemde Olde-Geute ,
welke nog- tot een uitwateringskanaal verstrekt. De laatste indijking
is geschied in 1769. Men ziet dezen polder aangewezen op de kaarten
der provincie Groningen van Beckebing en Gboss , bij wien wij tevens
aldaar de nieuwe zijl enz. vinden , nabij het voormalige1 eilandje
Munnekeveen. Op de kaart van Stabkenbobch ziet men , in een dier
oude dijken , de Oostwolder-zijl, in de rigting van de Finsterwolder-zijl.
Dit dorp telt alzoo drie belancrriike inpolderinsen , te weten : die van
1665, 1701 en 1769.
OOSTWOLD , Oostwolde of Oostwodd , d. in het Weslerkwartier, prov.
Groningen, arr. en 1J u. W. ten Z. van Groningen, kant. en 1£ u.
Z. ten 0 . van Zuidhorn, gem. en 1£ u. N. 0 . van de Leek; omringd door
vlakke , moerassige , läge landen, welke door eenen watermolen droog 1
genialen worden, en boven zomerwater 2 eil. 8 palm zijn. Men telt er
in de koni van het d. 12 h. en 60 inw., en met de daartoe behoo-
rende geh. Lu t j e -Oo s two ld en Wes terdi jk, 20 h. en 80 inw.,
die meest in den landbouw hun bestaan vinden. Bij "het graven van
(1) Zij w e rd ingewijd d o o r Ds. van Bo lh o is den 12 October 1777. De to en gchouden k e rk e lijk e
rcdevoering i s , met b e langrijke oudheidkuudigc aanteekeningen , (eG ro n in g en in 1778 uitgegeven.
(2} De k lo k m e t h a a r om s c h rift v in d t men b $ van Bo l h d is .