n Let jaar 1810 lijfde N a p o l e o n N i jm e g e n , met alles wat fefc&k
1811 , ’ •* FrankriJk ' » 1 en vereerde haar den 29 October
gezelde ’ waarb'j zij ne Semalin Mai»e L o u i s e hem verv
a ^ W ? m ° lS^ ' a n u en , 8 J a n u a r i j 1 8 , 4 ’ ™S d ''e s t a d , d e n d a g
v a n h a r e v e r l o s s i n g a a n b r e k e n . D e M a a r s c h a l k M a c d o n a ld , H e r t o g van
J “ j ’ had deu ^ November 1815 zijn hoof'd k war tier daar gevestigd •
fA . T ? Mbte” eeds den 4 December naar Cleve verlegd. sfdert dien
tyd deden de Franschen metsanders, dan eenige verlooning maken van
m a g t, welke zy niet hadden , trekkende somtijds de eene poort uit
en de andere wederbmnen. De Pruissen , welke aan de overzijde van de
Waal Jagen , waren slechts weinig in getal. Niets merkwaardigs heeft dus
N ? , pU V° ° f geschiedenis der omwenteling van 1813 opgeleverd.
ila in®‘f voorafgaande bewegmgen , waaruit men kon opmaken dat de
Franschen zieh tot den .flogt gereed maaklen , en , nadat reeds den
vorigen avond een gedeelte der bezetting, gevolgd door den Prefekt
der Monden van den Rijn , enden Onder-Prefekt van N ijm e g e n , "aarKranenburg,
was opgebroken, gaf de Generaal E x c e i.mans , die daar toen het
bevel voerde savonds vöor den ö December, aan bet Gemeenle-ßestuur
> ennen i dot het krijgsvolk den volgenden nacht stond uittetrek-
3 * n T ’ "a de volkomene ontruiming der stad, volgen
oude. Den volgenden morgen ten half drieure, kwam een Regiment
Fransche Lansiers, hetwelk te Druten had g e l t e n , de Hezef-poort
binnen en reed m vollen ren de stad door en de Hertogsteeg-poort uit
nemende den weg naar Cleve, waarna het overige gedeelte der bezetting
, waarvan het getal niet wel te bepalen is , met twee stukken
Kanon , tegeD vier ur e , in alle stille de stad verliet en den weg
nnoLn t!° ,De ,burSeriJ - bierop de wacht betrokken en de
poorten bezet hebbende, begaven zieh twee leden van het oude stads-
bestuur Haar Druten, om den Pruissischen Bevelhebber aldaar, van
et gebeurde kennis te geven en bijsland te verzoeken ; twee andere
omgde °Ve?r T n 3,1- Mar den Pruissischen Generaal von Borsteli ,
om de noodige schikkingen te beramen, waarvan het gevolg was
dat na verloop van een mir, een klein aantal Pruissen de Waal
welke eVA gfjuich welke krygslieden vervolgens , Vopa" v edrez obeku rgvaern« h *u ndnee snt aBde vbeilnhnebenbe rt rogke fzamenlijk
met de burgerij de wacht hielden. Met deze verlossing’ van
vereenlgd 56 Gelderland weder onder het Nederlandsch bestuur
Nhjiegen heeft onderscheiden malen ten prooi gestaan aan geweldige
rs roommgen. Zoo steeg, om niet van vroegere te spreken , het
stad h" 1 j ,rUar'j 1784 °P de schaal 24 voeten , waardoor de läge
Se ldw e rd Pi de Lap p e n t o r e n door het ijs v e l
onD Me2Pl Ff r“ cjÄl? 7k ^liep het \ 3ter te N,J5,egen * ter boogte van 26 voet,
Z 'tJ °,° uUUen Va“ het laSe einde dar stad stonden ondei
bovenstaderJ ,J be.wonef zlc1'. genoodzaakt zagen de wijk naar de
allerzwnarsi KnT er . rivierka»t waren onderscheidene huizen
w izP ^ d i?nb? g<! / f" Yan zeven de ¡»ebterpuijen, gedeeltelijk stuks-
medp’ , " S ingestort, ook te Lent nam het eenige huizen
onflTkrnnii 1JV ' a? verschrikkelijk geweld tegen die huizen
aldaar nn 1 k r atl ’ 16 aan den waterkant Staat, had de huizen
bonwpn Te ,beschut ’ 7 ant z°nder dat zou de schade aan de ge-
bouwen nog vcel grooter zyn'geweest.
Den 9 November 1800 leed de stad veel door eenen zwaren storm,
waardoor de hoofdkerk groote schade bekwam en het St. Steventorentje,
dat op het koor der kerk stoud , verbrijzeld werd.
Van den 12 Januarij tot den 3 Eebruarij 1809 , is N i jm e g e n in twee
herhaalde keeren, met slechts zes dagen tusschenpozing , overstroomd
geworden , waardoor de St e en st raat , de G r o o t e -s t ra at , de
Lage -markt , de Pri em- s t raat , de Korte-B r ouwe r s tr aat ,
de 0 ud e -Ko nings tra a t , de Haven, de Boddel straat en
de H e z e ls t ra at , geheel of gedeeltelijk onder water gcraakten,
zoodat het meerendeel der huizen tot de aanmerkelijke hoogte van
g tot 6 voeten onder stond. Men was verpligt de noodlijdenden in het
genoemde onder water staande gedeelte der stad , door middel van
aken , zoo van brood, als andere behoeften te voorzien, en zulks ge-
durende den tijd van te zamen zeventien dagen. Door de hernieuwde
vorst werden deze omstandigheden niet weinig verergerd en de onge-
makken vermeerderd , terwijl de schade door het vreesselijk geweld
der ijskruijing , aan de huizen der ingezetenen en de stadswerken
toegebragt, van zeer groot belang was.
Bij den watervloed van Januarij 1820 brak de opgeworpen dam van
onder de Mei-poort door. Het water stroomde met geweld naar binnen ,
en toen nii een soortgelijke dam aan de Boddelstraat even zoo door-
brak , raakte het läge gedeelte der stad geheel onder water. Eene
jjsschol, längs den havenmuur afdrijvende , wierp een gedeelte van dien
muur aan de linkerzijde der brug omver. Eene verzakking , in den
wal outstaan , en de woeling van het water deden voor eene geheele
of althans gedeeltelijke verzinking vreezen; doch het oogenblikkelijk
nedervel-len der boomen en de mindere drang der ijsschollen scheuen
dit gevaar te verhoeden.
Het oude wapen van N ijm e g e n bestond in een veld van azuur (blaauw),
met eenen leeuw van goud. By de verheffing dier stad tot eene rijks- ■
stad werd dit schild geplaatst op eenen zwarten adelaar, het gewoon
wapen des Duitschen rijks en van den Keizer van Duitschland , zoodat
het thans is van goud , met eenen dubbelen arend van sabel (zwart), heb-
bende op de borst een schild van azuur, met eenen leeuw van goud.
Het is gedekt met eene keizerlijke kroon , en wordt vast gehouden
door twee leeuwen , regts van goud, links van sabel (zwart).
NIJMEGEN (HET KWARTIER-VAN-), een der driedeelen, waarin
vroeger de prov. Gcldwlaud verdeeld was, liggende tusschen den Rijn
en de Maas, wordende in de lengte van de Waal doorsneden. Het
grensde ten 0 . aan Cleefland en ten W. aan Zuid-Holland. Men be-
grootte de lengte van Dalem tot aan Schenkenschans, op omlrent
zestien uren gaäns. De grootste breedte van IJsseloord tot aan den
Maaskant, werd op ruim vijf uren gaans gerekend. Het bevatte 1°. de
drie stemhebbende steden Ni jmegen, 'f ie l en Bommel , 2°. de
zeven ambten des platten lands, te weten : het Rij k-va n-N ij me-
g en , de Ove r-Be tuwe, de Ned e r - B e t u w e , het Ambt - tus -
schen-Maas - en-Waal , de Ti el erwaard, de Bommeler-
waard, Beest -en-Renoi j , en behoort alzoo tegenwoordig gedeeltelijk
tot het distr. Nijmeyen, gedeeltelijk tot het Beneden-district-van-
Gelderland.
NIJMEGEN (RJJK-VAN-) voorm. ambt van het kw. Nijmegen, prov.
Gelderland; grenzende N. aan de Waal en het S e h e p e n d o m - van-Nij-
megen , 0. aan het hert. Cleve , Z. aan de Maas en W. aan het Land-
tusschen-Maas-en-Waal. Het bevatte zeven kerspelen en acht hooge
VIII. D e e l . 1 6