wonen, worden tot de ringsynagoge van Miildelharnis gerekcnd'. —.
Men heeft in deze gem. eene sehool, welke in den zomer gcniiddcld door
een getal van 100, in den winter door 450 leerlingen wordt bezocht,
Het dorp O bde-T okge ligt 5 u. Z. 0 . van Brielle, 2 u. Z. 0 . van.
Sommelsdijk , in het zuidelijk gedeelte van de hooge beerlijkheid Grijs-
oord , 20 min. gaans van het Krammer, waarmede het gemeensehap
hceft door eene haven, die door de uilgestrekte btiitengronden soms bij
het inkomen en nitvaren moeijelijk te bevaren is. Men heeft in het
d. eene haven- of spuikom.
De oorsprongvan den naam dezes dorps is onbekend; sommigen heb-
ben gegist of de benaining T onge welligt afkomstig wäre van de ge-
daante der platen van O ode-T onge en Nieuwe-T okge , vöor de bedijking,
Ook wil men den oorsprong vinden in het woord landtong. Onder dea
naam van T ohge was deze grond reeds bekend in het jaar 1420. Bij
het begin der stichting werd het dorp de Nieuwe-T onge genoemd, doch
het verkreeg dien van O bde-T ongr bij latere bedijking van het tegen-
woordige N ie u w e -T onge.
Het is luchtig en regelmatig bebouwd, met onderscheidene, wel
aangelegde straten en wegen , zoo in de vlakte als längs den dijt
gaande, doorsneden , en kan als een der volkrijkste en schoonste dor-
pen van den omlrek beschouwd worden : teilende men er in de kom
van het d. 262 h. en 1770 inw. De meest aanzienlijkste gebouweii
vindt men op de Voorstraat en op de Käai.
Uit onde geschriften en overgeleverde beriglen blijkt, dat men
al zeer vroeg fcezorgd is geweest voor de stichting eener kerk. "Wij
vinden in de confirmatie-brieven der koop en verkoop van Grijsoord
en Diederiksland, dat W illem IV, Graaf van Holland, bij eene tweede
confirraatie , welke door hem op Vrouwendag van het jaar 1339 werd
gedaan , de stichting eener kerk binnen Grijsoord wel uitdrukkelijk aanbe-
val, en duidelijk in de voorwaarden liet stellen : » en dat men in hetzelve
» Land zoude bouwen eene Kercke , ter eere Godts en zyne gebene-
» dyde Moeder Maria , en zonderling den H. Apostel J acobds de mecr-
» dere en den Heiligen Confessor S i. Antomiis. Op welken tijd cf
wanneer men met het opbouwen van het tegenwoordige kerkgebouw
van de Obde-T okge begonnen is , kan men niet juist bepalen , maar wel,
dat het in 1492 was voltooid en de openbare godsdienst door de in-
gezetenen , onder het opzigt van bijzondere Parochie-priesters , in dien
tijd reeds werd verrigt. Men vond vroeger in het koor der tegenwoordige
kerk eene grafzerk, waarop het jaartal 1492 was uitgebeiteld; doch
deze is denkelijk bij de hierna te melden vernieuwing der kerk, ne-
vens andere gebroken zerken, weggeruimd en wordt dus niet mecr
gevohden. De ondste, die men er aantreft,* is van 1502. Of dit
kerkgebouw het eerste geweest zij , dat in de heerl. Grijsoord bestaan
heeft, dan of hier vroeger eene kapel is gebouwd, valt met geen zeker-
heid te bepalen, hoewel het laalste niet onwaarschijnlijk is , daar men
onder Obde-T okge nog eenen weg vindt, de K a p e l-w e g geheeten,
welke, naar men vindt opgeteekend, zijnen naam zoude onlleend hebben
van den gedurigen doortogt van menschen, welke deze kapel bezochteflj
terwijl de boerenplaats, aan het einde van dezen weg gelegen, nogvroon
en vrij van alle gewone lasten en omslagen is , waarom men verondef'
stelt, dat te dier plaatse de gezegde kapel moet gestaan hebben.
tegenwoordige kerkgebouw, aan het einde der Voorstraat, dat voor I*
Hervorming aan de H. Maagd Maria was toegewijd, is zeer groot, rui®
cn luchtig, Het koor, hetwelk van de kerk is afgezonderd, is zoo gröot,
dat het gemakkelijk voor eene gewone dorpskerk zoude kunnen dienen,
ln de kerk vindt men drie aanzienlijke koperen kaarskroonen, alle
van de zelfde groolte en oudheid, waarvan de middelsle ten jare
1679, door de gemeente zelve is bekostigd, edn der beide anderen
is, ten zelfden jare , uit de aan de kerk afgestane goederen van het voor-
malig St.-Joris Gilde, de derde ten jare 1680 uit de afgestane goederen
van het St. Sebastiaansgilde geschonken ; op welke beide laatst-
genoemde kroonen , onderscheidene schildjes gevonden worden , waarop
versjes slaan ter gedachtenis van gemelde schenking en afstand,
welke versjes nu en dan dreigende door langdurigheid van tijd onlees-
baar te worden, van tijd tot tijd zelfs nog onlaugs , vernieuwd zijn
volgens een afsebrift daarvan in de Nolulen des kerkeraads te vinden.
Ook vindt men er een heurig bewerkt portaal, dat in het jaar 1742 vol-
bouwd is. De toren der kerk heeft een zeer trotsch aanzien en rijst van
onderen tot boven een gedeelte van het dak vierkant op , waar een ruime
trans o£ omloop wordt gevonden , 0p welke vroeger een zeer fraaije en
meerendeels. open koepel slond, met een schoon uurwerk en twee klok-
ken, welke de doopnamen van S t . S alvator en Maria d ragen ; doch in
1812 is die koepel, door feit» Frausch bestuur, afgebroken, om er een
telegraaf op te plaatsen en , hoewel deze er later is afgenomen, is de
toren tot op heden in dien geknotten toestand gebleven , zoodat hij thans
slechts ruim 24 eil. hoog is. De kerk heeft echter geen orgel. In 1831
hebben de gezamenlijke leden dezer gemeente , door vrijwillige intee-
kening, de benoodigde gelden tot gebeele vernieuwing en verfraaijing
van het inwendige harer kerk bijeengebragt; terwijl onderscheidene
land- en arbeidslieden kosteloos hunne dienst en hunnen arbeid ter
uilgraving en vervoering van aarde enz. aan dit gebouw besteed hebben.
Te gelijkertijd is het ruime kerkhof, dat de kerk omgeeft, en met
opgaande boomen beplant is , afgeslolen door een zeer fraai hekwerk ,
aan de torenzijde van hout en aan de Voorstraat van ijzer , en de loe-
gang verbeterd door eene nette brug over degracht, die het omgeeft.
Dit kerkhof wordt echter niet gebezigd tot het begraven van lijken ,
want tot dat einde is in het jaar 1809 eene zeer doelmatige begraaf--
plaats buiten het dorp aangelegd.
De R. K. kerk, aan de II. Maagd Maria toegewijd , Staat achter de
pastorij , die aan de Voorstraat staal. De kerk heeft echter hären
ingang in de Nieimstraat of Achlerweg , welker toegang in- 1839 zeer
verfraaid is , door het wegbreken van eenige huizen en het plaatsen van
een sierlijk ijzeren hekwerk. De kerk, die in het jaar 1759 gesticht
is, heeft een klein kloktorentje met spits en luiklok. Voor dien tijd
werd de zoldering van de tegenwoordige pastorie tot kerk gebezigd , zijnde
deze, in het jaar 1694, door de Heeren van Grijsoord , daartoe afge-
staan. De tegenwoordige kerk is een ruim en luchtig gebouw , met twee
galerijen , een fraai altaar en een klein orgel. In de R. K. kerk te O bbe-
Tokge zijn nog eenige kleederen aanwezig , welke Paus Aduiaak V I , te
Goedereede Pastoor zijnde, bij de uitoefening van zijn dienstwerk heeft
gedragen , a ls: een rood fluweel easuifel, benevens stool en manupel
van de zelfde kleur.
Er wordt hier een Zie ken-gas t h u i s , onder den naam van
H. Geest -gasthui s gevonden, dat aan de Kerhgracht staat, en door
Gasthuismeesteren van de Hervormde belijdenis bestuurd wordt.
Nog vindt men hier in de JVieuutslraat een gesticht, bekend onder
den naam van het Oude-Vrouwenhui s. Het moet reeds voör het
jaar 1616 gesticht zijn , en bestaat uit vier vertrekken , waarin vier