de Broerenkerk bewoond worden; hot Klooster cn Kapel Bethl
e h em, uitkomende in de Hezelstraat, bewoond geweest zijnde door
Geestehjken van den regel van St. Augustinus , ihans tot Mi l i taire
gebouwen en in bet jaar 1852 tot Hospi taal voorde Cholera
gebruikt, en het F r a t e r h n i s , met kerkje, waarschijnlijk
. • Jori s kape l , eene kweekschool voor Fraterheeren, waaruit
. geieerde mannen zijn voortgekomen , nu de Loo i h a v e n en Blee-
e n , aan de Boddelstraat. Mede was er nog een Kl oos te rh of
aan de Boddelstraat, dat een gedeelte van het hof en kerkhof van
het klooster der Minderbroeders-Observanlen was en thans tot Mi litaire
gebouwen dient. Voorts trof men er de volgende vrouwcnkloos-
. tersaan: het Z war te zu s t e r-kloo s t e r , in de Hezelstraat, waarin
later eene Glasblaz er ij is opgerigt, waarom men het nog wel het
1 a s h u 1 s ooemt > doch dat tegenwoordig tot partikuliere woninpen
dient; het Klooster der Peni t ent iar i s s en, op den Hessenberg,
in het jaar 1591 tot een Armenki n de r hu i s ingerigt, sedert 1817
Ro oms c h -Kat h o l i j k Wee s h ui s ; het Konvent en de kerk
der Wonnen van de Premons t rei torde, uitkomende tusschen
de iVonnestraat en de Lagemarkt, waartoe ook zoude behoord hebben
het P r a i t s h o f , bij de Rozegasse, alles verdwenen na 1580; het
Zus t e r h m s aan St. An t h o n i s k e r k h o f , gesticht voor vier
usters van het gemeene leven, na 1580 in gewo'ne burgerhuizen her-
Jbouwd, en het Konvent van St. Agne s , op Marienburg, voor
. sters v^n de orde van den H. Augüsukus , na de Hervorming ver-
nietigd; het Konvent de Goudewagen of het Magazi jnerf
van het Nonn enkl o ö s t e r ’sGr a v e n d a l , waarvan het een
retuge seheen te zijn, stond bij de Papengasse. Het Konvent de
Eenighe id, tusschen de Houtstraat en de Markt, behoorde tot geen
geeslelijke orde, maar was alleen voor Zusters, die vrije woning ge-
noten , doch zieh zelven moesten onderhouden. Na de Hervorming is
dit door de stad aanvaard en tot woning van den Rector der Latiinsche
school bestemd , thans is het de Bank van l eening. Nog schiint er
een Beggi j nhof te hebben bestaan, ter plaatse, waar nu het Bur-
gerwee shui s gevonden wordt; zijnde in 1562 door de bestuurders
van het burgerweeshuis van het kapittel van St. Servaäskerk aangekocht.
Voor de Hervorming bestonden er de volgende groote en kl e ine
Broederschappen , als : van den H e i l i g e - g e es t , het Hei l ige-
krui s , het Hei l ige Sac rament , St. Michiels- of El lendige-
broedersehap St. Jacobs-, St. Barbara-, St. Olofs, Lieve-
Vrouwe-, St. Peters-, St. Geertruids- , St. Anthoni s - en
der ü om ei nen-b r öe der sc h a p.
De Synagoge der Nederdui tsche I s rae l i ten, in de Nonnen-
straat, een klein , doch doelmatig ingerigt gebouw, is in 1754 gesticht.
Ile Jiurgerlijk e begraa fp la a ts te N i jm e g e n is buiten de IJer-
togsteegs-poort, nabij het fort Kijk-in-de-Pot. Dit werd in 1811 aange-
legd en afgedeeld voor Rooinsch-Katholijken , Protestanten en Israelieten.
ln het jaar 1814 begonnen de Protestanten echter weder ten deele in
de bt. btevenskerk te begraven, hetgeen met 1828 een einde nam, zoo
dat nu alle de lijken, uitgezonderd die der Israelieten, naar buiten worden
gevoerd; zijnde het algemeene kerkhof, binnen de stad, om de Groote
n ’ n6 de maand Mei 1811 niet meer tot begraafplaats gebezigd.
De Begra.afplaats der I s rae l i e t en is binnen de stad, nabij
de Hertogsteeg-poört, terwijl zij nog een ongebruikt hebben , schietende
aan de begraafplaats der Protestanten , buiten die zelfde poort.
Onder de liefdadige Inrigtlngen verdient vooral genoemd te worden
het Bu r ge rwee shui s , een hecht en sterk gebouw, boven welks
ingang twee weeskinderen , levensgrootte, zijn afgebeeld. Het schijnt
eertijds een Beggijnen-klooster te zijn geweest; immers de straat, daar
het Staat, wordt nog Beggijnengasse genoemd. In het jaar 1560
werd het tot een weeshuis ingerigt. Er zijn daarin een getal van
50 kinderen opgenomen, vroeger half zwart en half rood gekleed. Boven-
de poort van het Burgerweeshuis staat:
Godt is des armen Weezen goet,
Hie ook vergelt in overvloet
Wat gij aan arme Weezen doet.
. Het Oude Mannen- en Vrou wenhui s , dat aan de zuidzflde der
stad, in de Molenstraat, Staat, was vroeger het Regulieren-klooster.
Men gaat er in over eene ruime plaats, en het is achter van eenen
grooten tuin voorzien. In 1592 werd het tot een gasthuis geschikt,
en is thans bekend onder den naam van Oud - B u r g e r - G a s t h u i s ,
werdende daarin opgenomen 158 mannen en vrouwen , welke den ou-
derdom van zestig jaren bereikt en daarop een verkregen regt hebben.
Die genen, voor welke geen plaats is, worden buiten het gesticht onder-
sleund: het getal beloopt thans 259. Boven den ingang leest men :
inet het jaarlal 1645, hetwelk dat der stichting of der vermeuwing is :
Aanschouwers van het huys,
W ill dogh om Christi naam
Gedachtig zijn ’t Gasthuys;
Want zulks is aangenaam.
God, die Almachtig Heer,
Hie ook wel wil beloonen
Hie met gemoet sinceer
Liefde aan haar betonen.
Het Krankz i i ini genhui s , aan de westzljde der stad in de
Hezelstraat, schijnt gesticht te zijn uit de inkomsten van het Melaatschenhuis,
dat van ouds aan eenen geheel anderen oord van
de stad, buiten de Heersteegs-poort gestaan heeft. Het was eerst het
Cellebroeders-klooster en wordt daarom nog wel het Cel l ebroeders -
hui s genoemd. Het getal krankzinnigen, dat er in wordt opgenomen,
beloopt thans vier en twintig.
Het voormalig Arraen-kinderen- of Vr eemd-We e s h u i s ,
alwaar kinderen, die van geene burgers geboren waren opgevoed
werden, i s thans het Roo m s ch-Ka tho lij k Ki n d eren-Wee s h uis.
Het Staat op den Hessenberg, niet verre van het Burgerweeshuis.
Daarin zijn thans ongeveer 120 kinderen opgenomen. Het is eertijds
het Pe n i t e n t i a r i s s e n - k l o o s t e r geweest.
Voorts heeft men te N i jm e g e n eene Afd e e hn g van bet Neder-
1 and sch Bi jbelge noot s chap , -welke sedert het jaar 18!9bestaat
en 90 leden te lt; eene Afdee l ing van het N e d e r l ands c h e
Zendel inggenootschap; eene Afdeel ing van het Nederland-
sehe Tractaatgenoot schap; cen Depart ement der Maat-
schappij : Tot Nut van ’t Algemeen, den 20 Maart 1817 opgerigt
en ruim 200 leden teilende; eene Werks chool , en eene in het
jaar 1858, onder den naam van Dorcas , gevormde vereeniging van
vrouwen , len doel hebbende de leeniging van behoefte, door uitrei-
king van eigen gemaakte kleedingstukken. _
In 1841 werd te N i jm e g e n eene vereeniging geopend ter beoetenmg
der natuurkunde. welke nosf in bloei is. Er bestaat aldaar ook een