De Herv., die hier wonen, maken eene gem. uit, welke tot de
¿lass, van Alkmaar, ring van Burg-op-Texel, behoort. De eerste
die in deze gem. het leeraarambl heeft waargenomen , nadat het van
de Waal was gescheiden , is geweest Wessel Vb rb d h eb t, die in het
jaar 1666 herwaarts kwam, en in het jaar 1702 overleed. Het beroep
geschiedt door den kerkeraad. De kerk was voor de Reforrnatie toege-
wijd aan den H. Martinos , en plagt door de Graven van Holland be-
geven te worden. Daar is weleer ovcr de vergeving twist onlstaan
tus'schen den Stadhouder der Graven en den Onderpastoor van Haarlem
, die beweerde, dat hij de pastorij eerst verkrcgen had van den
Heer van IJsse lste in , als Stadhouder van Holland. De inslelling moest
bij den Aartsdiaken der Utrechtsche kerk gehaald worden. De pastorij
plagt met lasten en al zeslig of zeventig Rijnsche guldens (84 of 98 guld.)
op te brengen , maar de Pastoor, die er zijn verblijf hield, trok niet meer
dan vier pond groot (4 guld.). Het kosterschap werd ook door de
Graven begeven , en bad een halve morgen , die in afwezigheid op-
bragt drie Rijnsche guldens (4 guld. 20 cents). Deze kerk is een groot
gebouw, met eenen zwaren toren, meest van duifsteen gebouwd , doch
van zijne spits beroofd , hebbende thans een huisdak, met twee op-
gaande gevels. In die kerk moet een zeer groot beeid van S t . Nicolaas
gestaan bebben , dewijl de kronijk van Medemblik meldt, dat de muur
van de kerk moest worden doorgebroken, om er het beeid uit te halen,
betwelk, volgens een overgebleven gerucht , daarna op het kerkhof
verbrand zdude zijn.
De meeste huizen , zijn in eenen ronden kring , rondom de kerk
gebouwd , en het kerkbef is door een muurtje omringd , en met lindeboomen
beplant.
De Doopsgez., welke men er aantreft, behooren tot de gem. Burg-
Waal-en-Oostereind-op-Texel. — De R. K., die er zijn , worden tot
de stat. van Burg gerekend.
In de nabijheid van dit dorp is de Sommel t jes ->be rg, waarin
men, in 1777 , eenige Roraeinsche oudheden gevonden heeft. Zie
dat woord.
OOSTEREIND o f Oo stereinde, geh. in b e t Klei-Oldambt, prov.
Groningen, a rr., k a n t. en gem. Winschoten. — Er is in d it geh. eene
bijschool.
OOSTERENBAN-VAN-DE-DUINEN-VAN-SGHOUWEN, gedeelte van
den pold. Schouwen, prov. Zeeland, distr. en arr. Zierikzee, kant.
Brouwershaven, gem. Renesse r palende N. en N. W. aan het Gat-van-
Brouwershaven, ü. aan de heerl. Renesse, Z. en Z. W. aan den
Westerenban-van-de-duinen-van-Schouwen.
Het bestaat meest in duinen en onvruchtbare gronden, benevens
een weinig ,schaarhout, zijnde de grootte, volgens het kadaster, on-
geveer 862 bund. Deze streek maakte oudtijds , onder den naam van
nE P oolvoutiiedes , een gedeelte van het Zesde-deel-van-Schouwen uit.
Yroeger inaakten de beide bannen, de Oosterenban en deWesteren-
ban, een afzonderlijk regtsgcbied uit, waarin de Rentmeester-Gene-
raal, als hebbende de grafelijkheid vroeger in eigendom gehad, het
opperbewind en bijzonder bet toezigt had over de pooting van beim
tegen het verstuiven der duinen ; doch thans wordt het grondge-
bied van den Oosterenban tot de gem. Renesse gerekend , en Staat
het bestuur over de zeeweringen aan de centrale directie van Schouwen-
Burgh-en-tVestland. De scbeiding tusschcn den Oosterenban en den
We s te r enban is nog door eenen sleenen scheidpaal aangeduid.
OOSTEREND, d., prov. Friesland, kw. Westergoo, eriet.Hennaar
d e S f a r r en M N. W. van Sneek, kant. en 2 u. N. 0 . van
* Í e 7 Í b e t grootste en aanzienlijkste dorp der griet. //ennaar
• 1 vnn het N naar het Z. wel een nur gaans lang. Men telt T i n de kerkbuurt 87 h. en 400 inw. Rehalve de kerkbuurt
wordt de verdere geregtigheid van dit dorp vcrdeeld m vier vieren-
deelen met ñame M e i 1 ah ui s t e r - v i e r e n d e e l , waarn gelegen
Jb n - de staten Groot- en Kle in-Me i lahu i s , Je lema en
S i a a r d a ; S l i j p s t e r - v i e r e n d e e l , waarin liggen : de buurtjes
S l i jp , S a u n l a e n s t e r h n i z e n , met de sta ten B o n g a en Ko y -
f e n n e ; W i j n s e r - v i e r e n d e e l , en daarin : h e t b u u rtje W l j n s ,
met de sta ten D o n i a , Kl e i n- en G r o o t - H o e k e n s en R i s p e n s ,
en E e s k w e r t e r - v i e r e n d e e l , waaronder behooren: de b u u r^ e s eil
huizen S i t t e n s , E e s k w e r t , S i j o n s , en de oude sta ten R o o r -
dema en S i b a d a , doch alle deze staten zijn th an s genoegzaam v e r-
oietiffd. Van h e t d o rp , voorbij de laatstgenoemde buurtjes en s ta te n ,
ioopt noordwaarts eene o p v a a rl, die zieh in de Bolswarder-jaagvaart
stört en ook Si b a d a of Si b e d e genoemd wordt. In he t Zuidoosten
loont van hier nog eene v a art n a ar de H y d a a rd e r-v a a rt, en van d a a r
weder n a a r de Sneeker-vaart op F ran ek er. Ook loopt van hier een
riiwep, noordwaarts a a n , n a a r F r a n e k e r , en zuidwaarts n a a r Sneek
e¡| Boisward , zoodat Oosterend onder de welgelegen dorpen gerekend
mag worden. Men te lt er in h e t geheel 88 h . en 640 inw., die meest
hun bestaan vinden in de boerderij en eemgen handel in kaas en wol.
De Herv., die er ongeveer 480 in getal z i j n onder welke ISO Le-,
dematen , maken eene gem. uit , welke tot de klass. van Harlingen,
ring van Boisward, behoort. De eerste, die hier het leeraarambt
heeft waargenomen , was T homas S talhan , die hier in 1884 stond en
in 1396 reeds opgevolgd was door Backe Stoffels Hennaard is tot
in 1843 door de Predikanten van Oosterend bediend, doch toen bij
r D ? k e S r t t 'Mr de Reforrnatie honderd dertig nS ^ dS“Wen
(198 guld.) op. Het vicarisschap honderd goudgi“ Ä J
Dan was er eene' prebende van honderd goudgulden (180 guld.) en
«en van tachtig goudgulden (120 guld.). N°g wäs er ei» ?an äc
tig goudgulden (120 guld.) voor eenen Koster. De .
Janskerk te Utrecht trok hier zeslien Schilden (22 guld. 40 cents).
Deze kerk die onder de landkerken voor eene der schoonste mag
gehouden worden, is niet slechts met een fraai gestoelte en nette zit-
hanken , maar ook voor het koor met eene ^ galenJ versier , van ei-
kenhout, rüstende op drie boogen , die m lo«)4 is geraaakt, en met
vele bijbelsche geschiedenissen , zeer kunstig besneden is. Ook had
men voorheen in deze kerk een orgel. van soortgelyk hout- en kunst-
werk, doch het werd reeds vóór meer dan honderd jaren weggenomen
en daarvoor een ander in de plaats gesteld. Er p agt lj e er een
spitse toren , geheel van steen, te slaan , welks sp.ts negentien Neder-
landsehe eilen hoog was, doch deze, er, in het jaar 1672, op eenen
biddag, door eenen zwaren donderslag zijnde afgeslagen , is m het
jaar 1688 door eene houten spits , .9 eil. en 8 palrn hoog , .vergangen.
De Doopsgez., die er 40 in getal zijn , worden tot de gern van Kromwal
gerekend. — De R. K., van welke men er ruim 120 telt, behooren
tot de stat. van het Roodhuis, zijnde eene uitbuurt van Oosterend. — De
dorpschool wordt gemiddeld door een getal van 70 leerlingen bezocht.