laag roodoorn aan , en daarna gemengde zandige klei of zand; en op
andere plaatscn , reeds op de dieple van 7 du im, gemengde klei en
daarna zand. Oe mecr binnenwaarts gelegene landen yan Huinstcrlaud
zijn minder vruchtbaar en minder zavelig , dan de later ingedijkte
landen, ten Noorden van den ouden zeedijk gelegen, en de landen ten
Westen en ten Zuiden van den ouden dijk, doch de landen kort en
nabij Niehove, ofschoon midden in Humsterland', behoeven in waarde
en deugd geenszins voor de buitendijksche landen te wijken.
l)e Herv., die er ongeveer 1700 in getal zijn, onder welke 200
Ledematen, maken de gem. Oldehove , Niehove en Saaksum
ui t , welke in deze bürg. gem. ieder eene kerk hebben. — De Doopsgez.
die er 180 in getal zijn , onder welke ruim 30 Ledematen, maakten vroc-
ger, met de Doopsgez. uit de bürg. gem. Zu id h o rn , de gem. Oldehove-
in-Humsterland, doch thans de gem. Noordhorn uit. — Er wonen
4 R. E., die tot de stat. van Zuidhorn worden gerekend. — De
8 Isr., behooren tot de ringsynagoge van Groningen.'
Men heeft in deze gem. drie scholen , als : eene te Old ehove , eene
te Niebove en ¿ene te Saaksum.
Het d. Oideiiove of Oldenhove ligt 5£ u. N. W. van Groningen,
1 j u. N. van Zuidhorn , 20 min. Z. van het Reitdiep. Kerkelijk behooren
daartoe de b. Aalsum , met het Aalzumer -u i terdijk,
de Kampen , in den Oldehoofster-polder , waar vroeger de Visschers-
huizen stonden, E n g lum, Bovent i lmahe e rd , Barnwerd,
S e lwe rd, J en suma , Fr i j tum, beide laatste aan den Onde-dijk,
Kenwerd, de Kornhorn en de Lamerburen. Ook behooren
onder dit kerspel de vröegere lieerenhuizen : ’t Ol l cheem , ten Oosl-
Zuidoosten , Eenum en f ioe t sum, ten Zuiden , als ook de hoogte
Fuul s ema, ten Zuidwesten , IJkema, len Westen , benevens Jola-
ma-bul t . Het maakte vroeger, met Saales um , eenen regtstoel uit,
die omging in drie bmirregten en deze weder bij kluften. Oldehove is
een der uitgestrektste kerspelen van de provincie Groningen , strekkende
zieh van den Ham, tot aan de Friesche grenzen, wel vier uren uit.^
De Herv., die hier ongeveer 1000 in getal zijn, onder welke 100 Ledematen
, maken eene gem. ui t , welke tot de klass. van Groningen,
ring van Zuidhorn, behoort. Tot in het jaar 1643 was Niehove
met Oldehove vereenigd, doch , na het overlijden van E verhardbs
V alckids, die de beide gem. sedert 1614 bediend had, werd het daarvan
afgescheiden, en bekwam toen, in 1643, tot eersten Predikant, alleen
voor Oldehove, W icherüs Z ijtsema , die er in 1639 overleed. Hetbe-
roep was vroeger eene collatie van het huis van A duard en anderen.
Vöör de Reformatie was Oldehove de zetel van de proostdij of het
dekenschap, welke zieh over Humsterland, Langewold en Vredewold
uitstrekte en onder het bisdom van Munster behoorde, en waarover ook
eenmaal de beroemde V jgubs van Atta van Zwicbem , als Officiaal, stond.
De kerk isin de zeventiende eeuw, wegens bouwvalligheid , afgebroken
en in 1664 vervangen door het tegenwoordige, fraaije en ruime kerkgc-
bouw, hetwelk met eenen ouden, hoogen en zwaren toren prijkt, waar-
van de gevels honderden een voet (29 eil. 3 palm.) hoog zijn ; de zijden
van den toren zijn vijf en twintig voet (7 eil. 3 palm. 3 duim.) breed. Deze
stompe toren, met klok , uurwerk en wijzerbladen voorzien , schijnt,
blijkens een opschrift op eenen balk , in 1608 hersteld of vernieuwd
1 te zijn. Deze herstelling geschiedde onder het opzigt van Jonkheer R embt
d’ Mepsche. Boven de zuiderdeur van den toren leest men op eene gele
zerk : Genesis, Cap. 28 : 17. Dit is de poorle des Hemels, Aldus
IZ trZ e T A dm ir a lite it tot Amsterdam JA. Remt d’ Mepsche , Raeds-
teerdei ttae . D HaICo P e t r i H a k k e lb o r g h , Pasloor in
S B I m i « *■* 4,- • Z i evel van den toren , boven de wijzerplaat, z.et men dr.e n.ssen
oostgevel va vrouwenbeelden zouden bebben gestaan ,
« H K m di* *“ 8 S L Ä k d welke op zee door eenen storm beloopen, aan God zoo-
daniee süchting zouden beloofd hebben , ter plaatse waar z,j behou-
“ t l nd kwamen. De torenklok, uit welke, ten gevolge van
J S sterk luiden bij eene omwentelingsvreugde, een stuk ,s geslagen,
,heeft tot opschrift: , j a
Ik noodich al wie vreest den Heer
Tot dienst van Christus D' Hemelkonmgh,.
En slaa een naar geluid wanneer, _
De mensch verlaat deez’ aardsche womng.
Een grafkelder in de kerk voert het opschrift van F ritest of F r.tema
S e dat woord) , zijnde door eenen tusschenmuur in eenen noorder-en
iu derkelder verdeild ; hierin heeft men eene zware k.st met op-
chriften gevonden , welke, van buiten afgerekend eerst van zerk dan
v a n hout en eindelijk van lood is, en waarm onge wyfeld het stoffel.jk
, , L i Pliet van de Gravin v a n Gobentzl. Ook vmdt men op het
°koor der kerk, sedert den 1 September 1841, een klein marineren
Id nkteeken, toegewijd aan de gebroeders D odwb en A edsge Martens
Teenstra , binnendijkers van het Ruigezand die hter ten Zu.den yan
de kerk begraven liggen , waarop met vergolde letters d.t opschrift:
D e dankbare nakomelingen
T E R G E D A C H T E N I S V A N D E G E B R O E D E R S
DOUWE es ¿EDSGE MARTENS TEENSTRA,
B eide op den door hen in het jaar 1794 binnengedijhten
F O L D E R H E T R .U IG E Z A N D O V E R L E D E N »
DOUWE, geb. den 7 Maart 1768 te Anjmi ,
O V E R L E E D D E N 19 J ü N I J 1823.
iEDSGE, den 17 Jbnij 1776 t e Z odrdijk g e b o r en ,
’overleed den 28 D ecember 1818.
Er plag, voor de omwenteling van het jaar 179o , een hoiitcn
wapenbord of gedenkteeken van de Grav.n van Cobentzl , echlge-
noTe van den Baron R .pperda , Heer van Jensema en Poelgeest enz.,
in deze kerk te hangen, doch dat er toen door hevige omwentelmgs-
gezfnden is uitgehaald, en , met eene groote , zware steenen doopvont,
fen Noorden van den toren , nedergeworpen ; thans ,s de cloopvon ge-
scheurd, en van het gezegde fraai vergolde bord liggen de brokstukken
nog in den toren, waarop men ,__A
Hagae Comitis 24 Man 1730
Excellentissima Domina^
Dna Margareta, Comitissa
de Cobentzl, nata Viennae
in Austria, die 11 Januarii 1698.
R. I. P.
(d. i. Den 24 Mei 1730 overleed te ’s Gravenhage de voortreffelljke
Vrouwe, Yrouwe Margaretha Gravin van Cobentzl , geboren te Weenen
in Oostenryk , den 11 January 1698. Zij rüste m vrede).
IM H