en nimmer weder boven is gekomen, behalve een klein gedeelte
zijnde thans het poldertje Kampens-Nieuwland. Zie Kampens-Nieuwland.
NIEUWLAND of Nijland , d., prov. Friesland, kw. Westergoo,
iiriet. W\ymbritseradeel, arr., kant. en 1 u. N. W. van Sneek, aan
den grootcn weg van Sneek naar Boisward, bijna rondom door de
vroeger« dijkcn der Middelzee ingesloten.
Het is een fraai en vermögend dorp, het grootste uit den omtrek,
en draagl den naam van Nieuwland , omdat de kcrk, omstreeks het
jaar 1277, op de nieuw aangeslijkte landen gesticht werd. In een.
handschrift der Utrechtsehe kerk wordt het Dodo- kerk genoemd, mis-
schien omdat de kerk aan St. Dodo gewijd was, welke Heilige ge-
vierd wordt op den 28 October. Men heeft er eene nette binnenbuurt,
en telt er 98 h. en 490 inw., die meest in de veefokkerij hun bestaan
vinden. De grond bestaat meest uit vette klei.
De Herv., die er 400 in getal zijn, onder welke 100 Ledemafen ,
maken eene gem. uit, welke tot de klass. van Sneek, ring van Ylst ,
behoort. De eerste, die in deze gem. het leeraarambt heeft waargeno-
men, is geweest de hekende T aco S ibrands, die in 1080 herwaarts kwam,
en in 1881 vertrok. De kerk is een groot , en fraai gebouw , met
eenen spitsen toren, en een, in 1838 daarin geplaatst, orgel. Omtrent
het bouwen van deze kerk vindt men de volgende legende opgetee-
kend : De huislieden aldaar, voorgenomen hebbende eene kerk te bouwen,
gebeurde het, dat hetgeen zij des daags aan de fondamenten bouw-
den , telkens des nachts omver geworpen werd. Men begreep der-
balve, dat deze ae plaats niet was, waar het Gode behaagde, dat
de kerk zou gesticht worden, en werd daarom te rade, twce ossen
voor eenen wagen te spannen , waarop men eene zode aarde en eenig&
steenen lag, met voornemen, om ter plaatse, waar deze beesten
des morgens gevonden werden, den grondslag der kerk te leggen. Des
morgens vond men het gespan in een rietbosch stil staan, hebbende
de ossen twee brandende waskaarsen op hunne hoornen. Dadelijk be-
sloot men hier het gebouw te slichten ; men hoogde den grond op
en het werk werd, door Gods zegen, in körten tijd , gelukkig voltooid!
De pastorij en het vikarisscbap hebben eertijds lOOgoudgulden (ISOmild.)
opgebragt, en dan was er nog eene prebende van 70 goudpulden
(103 guld.) en de Proost van de St. Janskerk trok er 16 Schilden
(20 guld. 40 cent) van. In 1470 heeft hier als Pastoor gestaan de
Heer H ero , wordende voor een van de voortreffelijkste en verständigste
mannen van het land gerekend. Want als de Staten van Friesland in
het gemelde jaar in onderhandeling zouden treden met Karel van Bour-
gondie, en over die zaak eenige Gemagtigden naar Enkhuizen zouden
zenden , hebben zij, zoo als W insemius zegt, de voortreffelijksten en
verständigsten van het land, en daaronder Heer H ero, Pastoor van
Nieuwland, daartoe gemagtigd.
De 50 Doopsgez., die er wonen, worden tot de gem. van Woudsend
gerekend. — De R. K., van welke men er ruim 60 aantreft, behoo-
ren tot de stat. van Roodhuis, onder Oosterend. — De dorpschool
wordt gemiddeld door een getal van 60 leerlingen bezocht.
Men heeft in dit d. eene straatverlichting door reverberes.
Wcleer lag hier in het Zuiden des dorps , aan den Tjaarddijk , de
vermaarde state Bo tnia of Hot t inga. Ook had men hier voof
dezen eene stins, toebehoorende aan het geslacht van H iddema, waar-
van de eigenaar, J oost Hiddema , werd verdreven door Häring Doma ,
die eene stins had , niet ver van daar gelegen.
NIEUWLAND , d. in de Meijerij van 's tleHogenbosch , kw. Maasland
, prov. Noord-Braband. Zie N oland.
NIEUWLAND, ook wel eens genoemd Briels-N ieowland , d. in het
land-van-Voome, prov. Zuid-Holland, arr., kant. en J u. Z. O. van
Brielle, gem. Vierpolders.
De inw. vinden meest hun bestaan in den landbouw , de graan-
en de veeteelt.
De Herv., die men er aantreft, maken, met de overige uit de
bürg. gem. Vierpolders , eene gem. uit, welke 390 zielen, en onder
deze 120 Ledematen, telt. De eerste, die in deze gem. het leeraarambt
heeft waargenomen., is geweest E saias R ebuffds , die in het
jaar 1626 herwaarts kwam, en in het jaar 1636 overleed. De kerk
stond voor de Reforinatie ter vergeving van de Hollandsche Graven. De
pastorij had een jaarlijksch inkomen van 35 ponden (24 guld. 25 cents).
Die het pastoorsambt in eigen persoon bediende trok 14 guld., die bui-
ten woonde 4 guld. Die het kosterschap zelf bediende genoot jaarlijks
12 guld., anders had hij niet boven de 4 Rijnsche guld. (6 guld.).
Het tegenwoordige kerkje, dat in het jaar 1840 grootendeels, en
de predikantswoning geheel, vernieuwd is , is zeer klein en Staat aan
den dijk, aan de scheiding der Ratten- en Nieuwedijken. Het is van
eene langwerpige, Vierkante bouworde , en is voorts , wat de predik-
stoel, het gestoelte als anderzins betreffen, naar hare kleinheid , wel
eenigermate der aandacht waardig. Voor de kerk rijst een vierkante
toren , versierd met eene vierkante spits, en is voorzien van uurwerk
en klok. Het kerkhof is klein , doch in eenen goeden smaak aange-
legd. Men heeft in deze kerk geen orgel.
De R. K., die er gevonden worden , behooren tot de stat. van Brielle.
NIEUWLAND, pold. in het Land-van-Voorne, prov. Zuid-Holland,
arr. en kant. Brielle, behoorende tot de gem. Vierpolders, welke
gemeente ook wel naar dezen pold. genoemd wordt, en grenzende
onmiddellijk aan de stad Brielle, hebbende ten W. die stad , ten N.
de rivier de Maas, ten Z. de vroegere rivier de Gote en ten O. den
pold. Vcckhoek.
Deze pold., uit goed bouw- en weiland bestaande , beslaal, volgens
het kadaster, eene oppervlakte van 124 buud. 6 v. r. 7-1 v. eil., met
drie boerenwoningen en arbeidershuizen. Hij ligt besloten tusschen den
Hossebos-dijk, den Maas-dijk en den Nolle-dijk; had vroeger eene groo-
tere uitgebrejdheid, doch door overstroomingen en verleggingen van den
buitendijk , in de jaren 1703 tot en met 1712, is een gedeelte daarvan
buitendijks gevallen, en thans behoorende tot den pold. Zuid-Meeuwe-
noord gem. Brielle. Hij wordt, vereenigdmetdepold.de V eckhock,
de Oude -Goot e en Ou d -H e l l e v o e t , door eenen molen van het
overtollige water ontlast, en heeft de uitwateringsluis in de haven van
het d. Zwartewaal. Het beheer, vcreenigd met dat van- de drie bo-
vengenoemde polders , wordt uitgeoefend door vijf Leden , uitmakende
het bestuur van de Vierpolders, genaamd Nieuwland.
Het was de v66r eenige jaren ingevallen uitwateringsluis van dezen
polder, welke op den 1 April 1872, door R ochus Meedweszoon , tot
tegenhouding der, op de stad Brielle aanrukkende, Spanjaarden , werd
opengehakt, waardoor dien polder geheel ondervloeide en het grootste
gedeelte der Spanjaarden in zijne boomgaarden verdronk of aldaar en
op de dijken werd afgemaakt.
NIEUWLAND (HET), naam, welken men in de prov. Friesland
geeft aan dat gedeelte van de kw. Oostergoo en Westergoo, hetwelk