178 inw., en met het daartoe behoorende cost en west aangebouwde
en Ded ding ab uu r t , 111 h. en 670 inw., die meest hun bestaan
vinden in den landbouw , de hout- en veeteelt en de veenderij.
De noordelijksle landen van dit dorp, aan de Kuinder, zijn lage
hooi- en weilanden , terwijl de zuidelijke, die zich tot aan de Linde
uitstrekken, eerst uit bouwlanden en voorts uit heideveld en veen
bestaan.
De Herv., die bier 630 in getal zijn, bebooren tot de gem. van
Oldeberkoop-en-Nyeberhoop, welke bier eene kerk heeft, voor de Re-
formalie aan den H. B o n i f a c iu s toegewijd. Deze kerk is een langwer-
pig gebouw, zonder orgel. Ook vindt men er nog een groot sleenen
doopvont. De kerk zoude reeds , naar velen voorgeven , mcer dan vijf
bonderd jaren oud zijn. In het jaar 1383 werd de toren dezer kerk,
door de uit Steenwijk komende Spanjaarden, ondergraven , zoodat bij
kort daarna nederstortte, doch daarna is hij weder domswijze her-
bouwd , en , benevens de keik , in 1843, hernieuwd.
De R. K., van welke men er 20 aantreft, worden tot de stat. van
Wolvega gerekend. — De dorpschool wordt gemiddeld door een getal
van 110 leerlingen bezocht.
De buurt wordt versierd door een nieuw Grietenijbuis en eene
fraaije pastorij. Aan de oostzijde van dit dorp is in 1842 nog een nieuw
landhnis voor den tegenwoordigen Grietman Jhr. Lycklama a Nijbbolt
gebonwd. Niet ver van bier is, aan de rivier de Linde, de voorm.
schans BekLof nog zigtbaar. — Voorheen stond hier, ten Z. 0 . van
de kerkbuurt, eenfraai gebouw, L y c k l am a - s t i n s genaamd. Zie
dat woord.
Twee belangrijke jaarmarkten worden hier gehouden, waarvan de
eerste invalt op Vrijdag na Hemelvaartsdag en de laatsle op den eer-
sten Woensdag in September. Ook was het dorp voorzien van cenen
korenmolen , staande aan het einde van de Bruggelaan, die van de
buurt noordwestwaarts gaat, naar de Kuinder, waarover eene brug
l i g t , met een tolhek daarbij, om dus de gemeenschap tusschen dit
dorp en Olde- en Nijehorne, in Schoterland , te bevorderen ; doch
deze molen is in 1830 afgebroken.
Oldeberkoop was de geboorteplaats van den Geneeskundige P e t r o s Talpa,
die omstreeks het jaar 1600 geleefd en de geneeskunde te Leeuwarden,
te Sneek en op meer andere plaatsen beoefend heeft. Hij was van
gevoelen , dat de kracht der geneesmiddelen niet zoo zeer moest ge-
toetst worden aan de ondervinding, gelijk de Arisen, die op de onder-
vinding te werk gaan , doorgaans doen, maar aan de reden. Daarom
beeft hij ook een boek of zamenspraak geschreven, onder den titel
Empiricus (kwakzalver) of Indoctus Medicus (ongeleerd Geneesheer). Nog
heeft bij een kort, docb stekelig schimpdicht vervaardigd, hetwelk hij
Exilium Empiricorum (d. i. Ballingschap der kwakzalvers) noemde.
OLDEBERKOOP-EN-NIJEBERKOOP, kerk. gem., prov. Friesland,
klass. van H eerenveen, ring van Wolvega, met eene kerk te Oldebe
rkoop. Men telt er 890 zielen, onder welke 140 Ledeinaten. De
eerste, die in deze gem. bet Leeraarambt heeft waargenomen, is ge-
weest J a co bu s Rudolpui, die in bet jaar 1399 alhier stond.
OLDEBERT (’T), d. in het Westerkwartier der prov. Groningen.
Zie T o l b e r t .
OLDEBOORN of O u d e b o o r n , voorheen B o o r k g a genaamd, d., prov.
Friesland, kw. Zevenwouden, griet. Vtingeradeel, arr., k a n t . e n 3 u.
N. van Heerenveen.
Q l d e b o o r k is eene groote en aanzienlijke plaats , ongelwijfeld een
der oudste dorpen der prov. Friesland en de zelel van het grietenijbe
stu u r.
Het bestaat uit eene nette dubbele buurt, die längs de Boorn ge-
bouwd is , en door deze rivier in twee deelen gescheiden wordt.
De omtrek van dit dorp is zeer groot, en wordt verdeeld in vier
kwartieren, twee ten Noorden en twee ten Zuiden van de Boorn. De
noordelijke deelen heeten , het Henswouds ter- en het Noorder-
vie rendee l , behoorende onder het eerste, de buurten Henswoude
en SormorrJr"; onder het tweede Poppenhuiz en enWarniahui -
zen, of, zoo men eertijds zeide, Wan tin gah ui zen , en verkort
Wangiahuiz en. De zuidelijke deelen zijn bet Zui der-vi er en d ee l
en We s t e r - v i e r en d e e l , beyattende het eerste de buurt Ooster-
boorn , daar men eertijds eene plaats had , met name St oute n b ü r g ,
en bet laatste de buurt Nijehuis, alwaar ook eene wetering loopt,
met eene walbrug daarover. Wo
Deze vier kwartieren teilen, met het d. 239 h. en ongeveer 1639 inw.,
die meest hun bestaan vinden in landbouw , scheepvaart, en handel
in vee, boter en kaas. De landerijen en boerenplaatsen, welke tot
dit d. behooren, liggen zeer wijd uitgestrekt. De weilanden zijn
allen ingedijkt in kleine polders , welke des winters , door een aantal
watermolens, worden droog gebouden. Ook heeft men er 1 kalkbran-
derij, 1 koperslagerij, 5 sebeepstimmerwerven , 1 wind-koren-5-'4- mosterd—
Mt 1 moutmolen , 2 grof- en hoefsmederijen enz. Vroeger had
men er ook jeneverstokerijen , en er woonden onderscheidene koopvaar-
dijvaarders, en in bet eerste gedeelte der vorige eeuw twee Kommandeurs
_op Groenland.
'Co Dq/Herv., die hier wonen bebooren tot de gem. Oldeboorn-en-Nes,
die hier eene nette kerk heeft, in het zuid-oosterdeel des dorps , welke
met eenen fraaijen toren prijkt. Beide , kerk en toren, zijn reeds in
de verte zigtbaar. De vorige kerk, een oud en groot gebouw , rüstende
op twee rijen pilaren , was gebouwd op of over eene fontein of bron ,
welke, naar sommiger gedachten, den naam aan het dorp zou gegeven
hebben ; docb het is veel waarscbijnlijker, dat bet dorp dien aan de
rivier de Boorn verscbuldigd zij. In het midden der vorige eeuw werd
de toren door den bliksem in brand gestoken, en gedeeltelijk vernield,
docb weder opgebouwd. Kort na de Refornlatie zou men , uit den
ouden kerktoren van dit dorp, naar een fabelachtig berigt, eene klok
naar Leeuwarden gevoerd hebben, op welke haar ouderdom met deze
letteren uitgedrukt stond :
% . c c c c c c c
(d. i. In bet jaar onzes Heeren 700), waaruit dus zou blijken, dat
het Christengeloof te dier tijd, in Friesland, reeds gepredikt zou wesen
, hetgeen geheel onaannemelijk is.
; De Doopsgez. maken, met die van bet dorp N e s , twee gem. u it,
die het Oude -hui s en het Ni euwe -h u i s genoemd worden, en ge-
zamenlijk 770 zielen , onder welke 330 Ledematen teilen, en hier elk
eene kerk hebben, zgnde beide kleine, doch nette gebouwen, zonder
toren of orgel.
De 8 R. K., welke men er aantreft, worden tot de stat. van Hee-
renveen gerekend. De dorpschool wordt gemiddeld door een getal van
180 leerlingen bezocht. — Men heeft hier een fraai Grietenijhuis.
O l d e b o o b n is begiftigd met eene openbare Waag, terwijl men vroeger
geene goederen , die het waagregt onderhevig waren , uit deze grietenij