opwekten, alsmede een schoon orgel en twintig altaren. In het iaar
1383 werd zij door het krijgsvolk afgebrand; zij werd wel weder
door de inwoners hersteld , maar weinigen tijd daarna stortte de toren om
en viel op dekerk , waardoor zij tcn deele verbrijzeld werd, wordende
naderhand slechts het koor en de zijpanden herbouwd. In 1793 is
deze kerk, wegens hare bouwvalligheid , door den Hervormden ver-
laten. Thans is het een ruim gebouw , met eenen kleinen toren en
van een orgel voorzien.
Nadat de parochiekerk in 1798 door de Hervormden vertaten was heb-
beu in deze tot 1810 , de godsdienst in een particulier huis uitgeoefend,
Ten tijde van Koning L o d e w i j k N a p o l e o n is er echter een klein kerkjege-
bouwd , met eenen toren op bet midden en van een orgel voorzien, hetwelk
in September 1811 is ingewijd. Op het kerkhofachter deze kerk is , onder
vele anderen, eene zerk geplaatst, op het graf van den voormaligen Leeraar
R e i n h a r d A d e i a a n v a n H e o s d e n , met heteenvoudig opschrift: Ter dankbare
nagedachtenis van hären waardigen Leeraar R e i n h a r d A d e i a a n v a n H e u s d e n
geb. 1800, overleden 1842. De Ilervormde gemeente van Oisterwijk.
O i s t e r w i j k had eertijds nog drie k a p e i l e n , zijnde de gebouwen
van twee daarvan nog in wezen, als eene te Udenhoüt, den H. L a s -
b e b t b s toegewijd , welke in 1789 toteen kerkjeder Hervormden herbouwd
is. Een ander te Berkel, onder aanroeping van den H. W i l l i b r o b d d s
ingewijd, thans tot eene bidplaats dienende, de derde stond aan het
Marktveld of Lind-eind te O i s t e r w i j k , ter plaatse, waar thans het Raad-
huis Staat, en daarom Onz e -Li eve -Vrouwe -onde r -de -Linden
genoemd werd.
■ j Onder hen, die de pastorij van O i s t e r w i j k bediend hebben , verdienen
melding A n t o n i o s v a n N i e d w e n h o v e n , die er van 1803 tot 1314
stond; P e t r u s Was , van 1331 tot 1333; A r n o l d u s E i n h o o t s , van
1380 tot 1616 ; J o z e f h u s G e l d o l f h o s a H i j c k e l , van 1616 tot 1626,
welke allen Abten van het St. Geertriiida-kloosler te Leuven geweest
zijn , terwijl de laatste een aantal werken over de godsdienst en de
vaderlandsche geschiedenis beeft nagelaten.
Te O i s t e r w i j k was oudtijds .een zeer talrijk Maagdenhui s , in helwelk
onderscheidene Geestelijke Docbters geleefd hebben. Het was door
de Karthuizers van Keulen opgerigt, en door voorname fundatien jvan
N i c o l a u s v a n E s c h of E s c h i u s begunstigd. Dit huis of vergadering van
Christelijke dochters is , na de Kerkhervorming van ons land, te niet
gegaan. Ter plaatse, waar het gestaan hceft, ziet men thans eenen
tuin of moeshof.
Men heeft hier een vrouwenklooster van den derden regel van
S t. F r a n c i s c u s , het Dal -van-Mar ia- en-Cathar ina genoemd,thans
bewoond door een getal van 12 Zusters dier orde.
De S y na g o g e is een klein, doch net gebouw , met een torentje
Er plagt te O i s t e r w i j k eene bürg te. staan, ter plaatse nog genoemd
de Hooge -Burg. Zie O i s t e r w i j k ( D e B u r s - v a n - ) .
O i s t e r w i j k is de geboorteplaats van den Godge le e rde L e o n a r d o s
B u c k , geb. in 1430, + in 1488, als Geestelijke in het klooster Gor-
sendonk bij Oud-Turnhout, cenige godgeleerde werken nalatende, en
N i c o i a a s E s c h i u s ( K l a a s v a n E s c h ) , geb. in 1307, f 19 Julij 1878,
na Hoogleeraar te Keulen te zijn geweest. De Nede rdui t s che
Di ch t e r A d i u a n u s P o i r t e r s of d e P o i r t e r s , geb. in 1606, f 6 Julij 1674,
en een der negentien Ma r t e la r en - v a n -Go r in ch em, A d r i a n u s ,
gemeenlijk v a n O i s t e r w i j k genaamd , geb. omtrent 1804, ter dood ge-
bragt den 9 Julij 1372, ’ 8
Het d. en kw. van O i s t e r w i j k was door Hertog W e n c e s l a u s en
Hertopin J o h a n n a , voor eene zekere som aan de Hertogin van Gelder
«ernand De s t a d ’ s Hertogenbosch loste die weder in , en gaf daar-
toe 300*34 oude gouden Schilden (7208 guld.); terwijl z,j , bij eenen
hdef van 9 September 1360, beloofde, om voorzegd dorp en kwartier
eo andere dorpen en vrijheden in de Meijerij , nimmer te zullen verbanden
en vervreemden van de stad ’s Hertogenbosch.
Onder de dingbank van O i s t e r w i j k behoorden ook: Ud e n h o u t ,
H a a r e n , Heuk e lum, Be rke l en Ens chot . De vereemging van
alle deze plaatsen , onder de vrijheid en dingbank van O i s t e r w i j k ,
s c h i i n t reeds zeer oud te zijn; immers in het jaar 1494 zeiden Schout,
Schepcnen en ingezetenen van O i s t e r w i j k , dat zulks toen reeds hon-
derd en vijftig en meer jaren alzoo had plaats gehad, wanneer die
van Haaren verlof gekregen hadden , om eenen Schont en Schepenen
te Haaren afzonderlijk te hebben, doch welk verlof bij eenen bnef
van F i l i p s III, van 17 October 1493, weder werd mgetrokken en de
oude vereeniging weder hersteld. -
Hoewel alle zes voormelde plaatsen te zamen eene dingbank uitmaak-
ten zoo was echter ieder een afzonderlijk dorp, en ten aanzien der
(remeentegronden had ook bijzondere gemeenschap plaats. Eene gemeente
op St. Barbaradag, 4 Deceraber 1300, uitgegeven, behoort
aan O i s t e r w i j k en aan Ha a r e n ; eene, uitgegeven Zaturdag na Pink-
steren 1309, behoort aan Haaren , Udenhout en Berkel; eene derde, uit-
gereven op St. Jan, 24 Junij 1327,behoort aan Heukelum en Enschot.
Dit schoone dorp en vrijheid onderging, van tijd tot tijd vele rampen.
ln het iaar 1388 werd het door den Hertog van Gelder geheel aigebrand.
In 1432 legde M a a r t e n v a n R o s s u m deze vrijheid in de asch, en
stelde haar, nog daarenboven, onder zware brandschattmg van 4000 gülden
; ook eischte hij in 1343 weder eene som van 7000 gülden.
In 1583 leed dit dorp zeer veel door het krygsvolk , welke de kerk
aan de vlamraen opofferde. In 1642 sloeg het leger der Algemeene
Staten , zieh uit gebrek aan voorraad, bij deze plaats neder, waardoor
zij veel leed. ,
In 1728 pleepden de R. R. inw. dezer plaats, veel moedwil aan het
huis van den Hervormden Leeraar, hetgeen aanleidmg gaf, tot een
zeer gestreng plakaat van de Staten Generaal.
Den 23 Maart 1810 is O i s t e r w i j k door eenen zwaren brand gedeeltelijk
vermeid. . . ,,. . . , .
Het wapen van O i s t e r w i j k is een veld van azuur (blaauw), met drie
bürgten van goud. ,
OISTERWIJK (ALPHEN-), geh. in de bar. van Breda. Zie A l -
PHEN-OlSTERWIJK. , . , „ .. ..
OISTERWIJK (DE BURG-VAN-), voorm. kast. in de Meijerij van
’s Hertogenbosch . kw. Oisterwijk, prov. Noord-Braband; Tweede distr.,
arr. en 2J u. Z. Z. W. van ’s Hertogenbosch, kant. en 2 u. N. O. van
Tilburq, gem. en 10 min. 0 . van Oisterwijk.
Ter plaatse, waar het gestaan heeft, vindt men nog eenen heuvel,
de Hooge -burg of ook wel de Ho o g e -heuv e l genoemd, waar
nog de steenen van de fondamenten ontdekt worden , voor eenige ja
ren zijn daar onderscheidene zilveren, middeleeuwsche, doch geene
. Romeinsche , penningen gevonden.
De grond, waar het gestaan heeft, beslaande eene oppervlakte van
1 bund. 24 v. r. 10 v. eil., wordt thans in eigcndom bezeten, door
Mejufvrouw de weduwe D u po n t , woonachtig te ’s Hertogenbosch.