wild dit dorp ook mögt benadeelen, bet werd echter niet minder be*
nadeeld door de kale en dorre duinen, hier omstreeks gelegen. Het
verstuiven van het zand, door de West- Noordwestewinden, land-
waarts ingeblazen, overdekte mcnigmaal de naastgelegene landen, tot
groote schade, veel hinder en nadeel van die genen , welke aan de dui-
nen gegoed en geland waren. Om nu ook daarin zoo veel mogelijk
te voorzien, gaf ’s Lands hooge Overheid, -op onderscheidene tijden,
velerhande plakkaten en ordonnantien uit, met betrekking tot de
helmplanting. Ook Dijkgraven en Heemraden van Rijnland en andere
kwartieren van Holland, maakten deswege ketrren en Statuten, waarbij
de helmplanting, na voorafgaande bekendmaking, aan de Schouten
en Ambachtsbewaarders , besteed en uitgegeven, en hun tevens gelast
werd, om te schouwen of de helm wel en behoorlijk gestoken ware,
en eindelijk om, de schouwing doende , den helm op te nemen, en
wanneer deze kwalijk of niet afgeleverd is, de gebrekkigen of nala-
tigen , in eene daartoe gestelde boete te heslaan. Daarenboven zijn
ook op onderscheidene tijden, tegen de vernieling van den helm in
de duinen, door de hooge Rcgering van het Land , vele nadrukkelijke
plakkaten uitgegeven.
Onder dit d. ligt het adell. h. Leeu wen ho r s t. Vroeger had
men er ook de buitenplaatsen Hout lust en Duinendaal .
Het wapen bestaat in een veld van zilver , met eenen klimmenden
leeuw van sahel (zwart).
NOORDWIJKERHOUTSCHE-GEESTEN, pold. in het balj. van Noordwijkerhout
, prov. Zuid-Holland, arr. Leyden , kant. Noordwijk, gem.
Noordwijkerhout.
NOORDWIJKERHOUT-ZILK-EN-DE-HOOGE-BOEKHORST, gem.
in het balj. van Noordwijkerhout, prov. Zuid-Holland, arr. Leyden,
kant. Noordwijk, (1 k. d., 21 m. k., 2 s. d , 2 afd.); palende
N. aan Hillegom, 0 . aan Lisse, Z. en W. aan Noordwijk-Binnen-
en-Buiten-Langeveld-en-Offem.
Deze gem. bestaat uit de hcerl. Noordwijkerhout-Zilk-en-de-Hooge-
Boekhorst, beslaande, volgens het kadaster, eene oppervlakte van
2318 bund. 61 v. r. 83 v. ell , waaronder 2294 bund. 48 v. r. 68 v. ell.
belastbaar land. Men telt er 121 h., bewoond door 180 huisgez.,
uitmakende eene bevolking van 860 inw., die meest in den landboinv
hun bestaan vinden.
De Herv., die er 140 in getal zijn , maken de gem. van Noordwijkerhout
u it. ■ De R. K., die er 740 in getal zijn , maken gedeeltelijk
de stat. van Noordwijkerhout ui t , en behooren, voor zoo
ver de Zi lk aangaat, tot de stat. van Vogelenzang.
Men heeft in deze gem. twee scholen, als: eene te Noordwijkerho
ut en sedert 1843 ook eene onder de Zi lk, welke g e z a m e n l i j k
door een getal van 100 leerlingen bezocht worden.
Het wapen is het zelfde als dat van de heerl. Noordwijkerhout.
NOORDWOLDE, het oostelijke gedeelte van de griet. Hemelumer-
Oldephaert-en-Noordwolde, prov. Friesland, kw. W ester goo ; palende
N. aan de Fljuessen , O aan Wymbritseradeel, Z. O. aan Gaasterland;
Z. W. aan Hemelumcr-Oldephaert, W. aan de Morrha, de Oudkarren
■en de Oorden.
Zij bevat de vier d. Oudega, Ni jega, E l ahui z e n en Kol-
derwolde. Men telt er 112 h., bewoond door 124 huisgez., uitmakende
eene bevolking van 730 inw., die meest hun bestaan vinden
in den landbouw;/^ Ook heeft men er zeer veel klijn- of veengrond,
/'rie reejU&t -a*. // f ,/ t u.’rrt .
waarom men e r , voor eenige jaren | door bedijking, den Grooten-
Noordwolder-Yeen-polder heelt aangelegd, waarmt zeer veel turf wordt
De'lle’rv,, die hier ruim 860 in getal zijn , onder welke 100 Ledematen
, maken de gem. van Oudega-^olderxDolde-Ntjega-en-Elahuizen
uit Men beeft er twee kcrken, bediend wordende door^Äene» Pre-
dikanW- De Doopsgez., van welke men er 30 telt, behooren tot
de p-em. van Wams. — De R. K., van welke men er 140 aan t re ft,
worden gedeeltelijk tot de stat. van Balk, gedeeltelijk tot die van
Bakhuüen gerekend. — Men heeft er twee scholen, als: eene te Oudega
, en eene te Ni jega, welke gezamenlijk door een getal van
100 leerlingen bezocht worden.
Deze landstreek wordt niet aldus genoemd , omdat het noordely-
ker dan Hemelumer Oldephaert gelegen is , maar wel, omdat het in
bet Noorden van andere deelen der wouden gevonden wordt, doch
behalven dezen naam , droeg het oudtijds ook nog dien van UWouibi« ,
en niet onwaarschijnlijk naar I / g e G a l a j i a , die eertijds groote goe e-
ren hieromtrent, en een voortreffelijk stins , te: Oudega , bezat.
In deze streek hadden, bij den watervloed van Februanj 1828, ontzet-
lende tooneelen van verwoesting en eilende plaats. Op sommige plaatsen
stond het land meer dan 2-eilen onder water. I n een.ge hu.zen heeit
het tot op eene hoogte van 5 tot 8 voeten gestaan. Nagenoeg 80 boe-
ren zijn. met hun vee gevlugt, waarvan de grootste helit hunne
woningen heeft moeten verlaten , terwijl de kleinste helft zulks meer
uit voorzorg dan uit dadelijke nood gedaan liad. Yele hu.sgezinnen
van de arme volksklasse hadden hunne toevlugt genomen in de ledig-
staande pastorij te Oudega. In deze dorpen zijn dest.jds dr.e: hoorn
beesten en een varken omgekomen. Veel aanmerkelijker was echter
de schade veroorzaakt door het verlies aan turf, want men rekende ,
dat er lusschen de 300 en 400 schouw weggedreven was.
NOORDWOLDE d., prov. Friesland, kw. Zevenwouden, griet. atel-
lingwerf- Westeinde \ arr. en 8 u. Z. O. van Heerenveen, kant. en
U u. Z. van Oldeberkoop. . , , a ,nl\ • w„i
Het is een groot d., bevattende met minder dan 2100 inw. Wel-
eer was dit d., wegens de toenemende turfgraverij , zeer m bloei, waarom
er van iaar tot jaar nieuwe huizen werden aangebouwd. Om de
turf van hier te vervoeren, heeft men voor dezen met groote kosten,
door hoog land hier eene vaart gegraven die de N oord wol der-
sloot genaamd wordt. Men heeft er eene blaauwverwerij en eenen
korenmolen. , . . . . . . . . . „,„i
Hoewel thans de turfgraverijen vermmderd zijn , zijn zij nog , voorat
ten dienste der fabrijken , niet onbelangrijk.
De Herv., die hier zijn, behooren tot de gem. van Noordwolde-en-
Beuil welke hier eene kerk heeft, zondertoren of orgel , doch waann
men noch eene oude doopvont ziet. - De Doopsgez., welke hier wo-
nen , behooren tot de gem. van Heerenveen. — De R. K. welke men er
aantreft, worden tot de stat. van Wolvega gerekend.
Wat westelijker dan de kerkbuurt, heeft men eene iraaije buurt
op den wal van de Noordwolder-sloot, over welke eene valbrug ligt en
waarbij ook een veenheerenhuis gebouwd is. Een weinig noordelijker
heeft men eenige huizen , in een vermakelijk boschaadje , insgel.jks
door de cigenaars der veenen gebouwd. Wat westelijker ligt de Molenburen,
en vrii ver ten Noordoosten , op de heide, de b. Zand-
huizen.