is het de vliegende visch (Exocoetus), welke onophoudelijk door hen vervolgd wordt. Van de verschillende
soorten van makreelen, door ons te Makassar gezien, vermelden wij hier alleen: Scomber
guttatus en Commersonii, die beide zeer gemeen schijnen te zijn. Minder menigvuldig, of ook wel
slechts zeldzaam, kwamen ons verder nog de'volgende visschen aldaar voor, als: Caranx xanthurus
en Rottleri, Lichia (Chorinemus) aculeata, een Trichiurus, Coryphaena chrysurus, Stromateus niger,
Mene maculata; onderscheidene Labroidei van de geslachten Scarus, Cheilinus, Epibulus en~Julis;
eenige Mugil-soorten, Glyphisodon melas en bengalensis, Premnas trifasciatus, Caesio erythrogaster,
Gerres filamcntosus, Amphiprion ephippium, Diacope. Sebae en notata, Dentex obtusus, Serranus
corallicola, merra en sexfasciatus, Mesoprion unimaculatus en annularis, Pristipoma kaakan, Scolopsides
Yosmaeri en lycogenis, Holocentrum oriëntale, Scorpaena picta, Pterois zebra, Sphyraena Commersonii,
Mullus (Upeneus) vittatus, Therapon servus, Apogon novemfasciatus en nigripinnis, Diploprion
bifasciatum, Umbrina Kuhlii, Otolithes argenteus, Platycephalus scaber, Sillago acuta, Polynemus
tetradactylus, Pimelepterus indicus, Toxotes jaculator, en onderscheidene klipvisschen van de geslachten
Chaetodon, Platax, Holacanthus, Drepane en Scatophagus, hoezeer de schubvinachtigen
(Squamipennes) op verre na niet zoo talrijk zijn, als op de klippen en koraalriffen in de Moluksche
wateren. In het algemeen moeten wij hier bijvoegen, dat de meeste der bovengenoemde visschen door
den geheelen Archipel heen schijnen verspreid te zijn, aangezien wij velen daarvan ook te Batavia en
op andere kustplaatsen der groote Sunda-eilanden aantroffen; en dat voorts sommige van dezelve tevens
uit de golf van Bengalen en zelfs van nog veel grooteren afstand, uit de Zuidzee zijn bekend geworden.
Ten einde onze zoölogische waarnemingen geregeld achter elkander mede te deelen, wenden wij ons
onverwijld tot de klasse der Amphibiën. De weinige tweeslachtige dieren, welke wij in de zuidelijke
deelen van Celebes hebben te zien gekregen, bestonden in eenige slangen en hagedisachtige soorten.
De gewone tweekammige krokodil (Crocodilus b ip o rc a tu s ) is zoowel op de reede van Makassar, als
vooral aan den mond en binnen de rivier Goa zeer menigvuldig. Yerschillende schinken, van welke
de ver verspreide Scincus Kuhlii (Sc. multifasciatus, Kuhl.) de gemeenste is, zagen wij langs de wegen,
onder struiken en tusschen steenen rondkruipen. Deze kleine onschadelijke diertjes zijn, ten opzigte
hunner levenswijze, ware vertegenwoordigers der hagedissen (L a ce rta e ), welke op de Oost-Indische
eilanden ten eenemale gemist worden. Gelijk dezen, leven ook de schinken van allerlei insekten,
voornamelijk van aardkevers, springhanen, vliegen, wormen, insektenlarven enzv. Zij koesteren zich
soms met welgevallen in den warmen zonneschijn, en zijn zeer omzigtig en behendig. Eene kleine
gekkosoort, naauw verwant aan den Hemidactylus fraenatus, wordt om dezelfde reden als deze, wegens
de dienst namelijk, die het diertje dóór zijne jagt op muggen, nachtvlinders en andere lastige insekten,
in de woningen der menschen bewijst, gaarne binnen dezelve geduld. De slangen, door ons in de
bedoelde landstreek waargenomen, bepalen zich tot Coluber melanurus, Tropidonotus chrysargus, Dipsas
Drapiezii, Tortrix rufa en Trigonocephalus viridis. Opmerking verdient het, dat deze laatste giftige
slang, door ons nimmer op Java is aangetroflfen, en ook aan onze Javasche bedienden volstrekt onbekend
was, terwijl zij op de westkust van Sumatra en in de noordelijke deelen van Timor geenszins zeldzaam
is, en door Russel, in zijn A c co u n t o f In d ia n S e rp en ts, van Tranguebar is beschreven en
afgebeeld gewonden.
De vogelen, door ons in de omstreken van Makassar en op de zuidkust van Celebes waargenomen,
zijn, zoo uithoofde van hun gering getal, als dewijl zij meest tot de gewone, ook op Java gevonden
wordende soorten behooren, naauwelijks eene bijzondere vermelding waardig. Wij zullen ons daarom bij
deze dierklasse slechts tot de herinnering aan den grooten grondregel in de natuur bepalen, dat namelijk,
wezens van denzelfden vorm, over alle streken der aarde in levenswijze en huishouding met elkander
overeenstemmen. Zoo zien wij den kleinen torenvalk van Indië, die in grootte en kleur zoozeer overeenkomt
met onzen europeschen Falco tinnunculus, volmaakt op dezelfde wijze, als deze bij ons, jagt maken
op muizen, kleine hagedisachtige dieren en gevogelte, springhanen enzv. Circus Jardinii (*) kiest zich,
even als de wouw-soorten in de noordelijke streken der aarde, de opene velden en weilanden tot verblijf,
en zet, op dezelfde wijze, zich het liefst stil en ongemerkt op den bodem, of wel op eenen steen, lagen
paal of iets dergelijks, door hetwelk hem, èn tot zijne veiligheid, èn tot het beloeren zijner prooi, een
ruim uitzigt wordt* aangeboden. Alcedo bengalensis is in alle opzigten een waar afbeeldsel van onzen
gewonen ijsvogel (Alcedo isp id a ); Saxicola caprata herinnert, op eene onmiskenbare wijze, door hare
gewoonten, aan de schuwheid en de onrust der europesche tapuiten. De blaauwe kwak (Ardéa
n y c tic o ra x ) leeft ook daar, even als bij ons en gelijk hij door Wilson, van Noord-Amerika wordt
afgeschetst; terwijl zijn rondvliegen in den nacht en zijn dof, doch sterk geschreeuw, hetwelk hij vaak ter
middernacht hooren doet, bij het half barbaarsche en zoozeer tot bijgeloof geneigde volk van die warme
landen, evenzeer aanleiding geven tot allerlei sprookjes en wonderbaarlijke uitleggingen; als ook nog bij
menig bekrompen en onbeschaafd mensch in ons werelddeel plaats heeft. Dat de huishouding der uilen
overal dezelfde is, laat zich reeds uit de overeenstemming der physische bewerktuiging dezer dieren
opmaken; en inderdaad, deze overeenkomst is soms treffend. Die soorten, welke in gedaante en kleur
naauw verwant zijn aan Strix aluco, houden zich ook steeds in de bosschen op; terwijl de tot de groep
des kerkuils (Strix flammea) behoorende soorten, meest in oude tempels, in afgelegene rotsholen enzv.
huisvesten.
Yan de zoogdieren hebben wij geéne andere te zien gekregen, dan alleen eenige Chiroptera van de
geslachten Pteropus, Taphozous en Yespertilio; eenige kleine eekhorens en een paar troepjes gestaarte
apen (Cerco p ith ecu s cynomolgus) (-f). — De schelp-, gekorvene en schaaldieren, door ons verkregen,
verdienen nog minder eene nadere aanduiding, als bestaande zij eenigiijk uit vormen, die allerwegen
in den Archipel voorkomen. Uit de klasse der schaaldieren werden voornamelijk soorten van de
geslachten Portunus, Palinurus en Palaemon ter markt gebragt.
Het bij Makassar uit wit zand bestaande strand, heeft eene flaauw afloopende helling. Langs hetzelve
ontwaart men, onder de lommer van hoog geboomte,,; hier en daar kleine visschersdorpen, welke, op
eenigen afstand gezien, schilderachtige tafereelen opleveren. Niet ver ten zuiden van de stad ontlast zich
de ..rivier Goa in zee. Zij is eene der aanzienlijkste rivieren ter westzijde van het eiland. Hare oevers
(*) Deze soort vond ik nergens in den Archipel, uitgezonderd hij Makassar. Andere reizigers vonden haar in
Nieuw-Holland.
. (1") ^an ah®> tot heden van het eiland Celebes bekend gcwordene%oogdieren, hebben wij in de inleiding tot deze
dierklasse, afdeeling'Zoölogie, een naauwkeurig overzigt medegedeeld.