ï)aar de geheele vlakte op den achtergrond der baai met een zwaar bosch van reusachtige stammen
bedekt was, kostte het niet weinig moeite, eene opene ruimte van zekere uitgestrektheid te bekomen.
Er werd gedurende zeven weken door de equipagie der korvet T rito n en het detachement militairen,
bestemd voor de bezetting van dezen nieuwen post, met groote krachtsinspanning aan het omhakken der
boomen, het wegslepen en verbranden van het hout, en het bouwen der sterkte gearbeid. Vele manschappen
werden weldra ziek en het ging de Officieren en ook ons niet beter. Koude en heete koortsen,
dyssenteriën en hardnekkige rheumatische aandoeningen heerschten het meest. Met de Febres inter-
mittentes was doorgaans eene min of meer sterke, zuchtige geneigdheid verbonden, die bij de lijders
weldra dik gezwollene beenen en andere ongemakken ten gevolge hadj de meeste manschappen stierven
echter aan rotkoortsen, die dikwerf in weinige dagen eenë ongemeene hevigheid en kwaadaardigheid
erlangden. Hoe weinig verblijdend deze omstandigheid ook was, zoo schreven wij* dezelve toch meer
aan schadelijke uitwasemingen van den pas ontblooten grond, aan het gebrek van goed, versch voedsel
en aan het onafgebroken zwaar werken toe, dan aan het luchtgestel Tan het land zelf. Wij hoopten ,
dat, de grond eenmaal behoorlijk uitgedroogd en van alle onreinheden gezuiverd zijnde, het verblijf
aldaar, bij een geregeld leven en een goed voedsel, even gezond zoude zijn als aan de stranden in de
Molukken. Deze hoop echter heeft zich, helaas, niet bevestigd: het oord bleef in eenen hoogen graad
ongezond. Ten gevolge der voortdurende ongunstige berigten dienaangaande, verleende Zijne Majesteit,
in 1835, aan het Indische Bestuur magtiging om het Nederlandsche etablissement naar een geschikter
en gezonder punt te verplaatsen, en terwijl de in de Molukken gestationeerde oorlogsvaartuigen zich
met het opsporen van zoodanig geschikt punt, en ook met het doen van wetenschappelijke onderzoekingen
onledig hielden, achtte men het noodig, de door ziekte afgematte bezetting, het fort Du Bus voorloopig
te doen ontruimen.
L I J S T
VAN
EENIGE WOORDEN, DIT DE VERSCHILLENDE TALEN, TER ZUID WESTKUST VAN NIEUW-GUINEA GESPROKIN WORDENDE. .
DER INBOORLINGEN BIJ
DE RIVIER OETANATA.
der papoea’s van lobo
EN NABURIGE DISTRIKTEN.
DER UAIRASSIS
BIJ LOBO.
DER BEWONERS VAN HET
LANDSCHAP ONIN OF WONI.
CERAMSCH.
De zo n .. . • Djauw....................... Ongoeroe.................. Rera...................... . Olara.
De maarn- f . ■ ■ Oeran. . . . . Foeran. . . . . •. . Foeran. . ■ / . . . . Poenono. . . . . . Woelana. • 111
De sterren. . . .* » . Koma koma. . . . Waniwani. . . . . Apa tin. nofarere. . ! Witoeïna.
De aarde.<fe V . . . T i n . . . . . . . . . Eua. . . . . . . . Gengena. . . . . . Gai. .......................... Tana.
Het water. . . • • Warari. . . . •. . . Walar. . *. . . . . Wata. . . . . . . W e a r i.................... Aars r
1 Eene rivier. . . . . Warari napctiké. . Walar nabetik. . . Weraboean. . . . . Aarsenoe. *
De regen.. . . . . Koma.. .. . . . . . Komah.. . . . . . 5 Jamo........................ , Oenanp..................... Oerana. ^ .
De wind. . . . . . . Lowri. - .• .♦*. . . Lowie. ............... Woreei.. . . . . Giriko................... . Angin. .
i Het vuur.. . . • • Oeta.......................... Lawi.................. . . „Iworo. . . . . . ' . Kpi. . . . . . . . Afi..
De ochtend. . . ... Kameti. . . . . . • Sinenere. . . . . . Olar anrani.
De middag.............. Kameti aroa.'-. . . .i O e r to to ................ Bera farpear. . . . Olar katoLo.
: De avond. . . . . Djauw aroa. . . . Oerwawa.. .*. . . Rera samana. . . . Olar- galiea.
De nacht.. . . . . Tapo. . ................... : Gogam gogam. . . Garan.
Het licht.................. Niriawa. . . . . . . Maram............... ... , Masir.
De duisternis.. . • Momat...................... •Gamopan. . . . . Gaïagaran. |
I Een. berg.......... Pamogo. . . . . . Foekar.. . . . . . Tiernawéra.............. Terio.. . . . . . . Oekära.
i Een boom. .■. . . Pah............................ Kajoe akar. . . . . Njóenabara............... Kaire. |
Een mensch. . . .
Marowana. . . . . ■
Teima, Orahg. . . Iöhanouw................. Manoesife **
Een mam— . . . . . Marowana. . . . . Fatakowa. - . . . . Marara. ................... Orana.
Eene vróuw. . . . . ‘ Koèranie. . . . . . Ma wina . . . . . . •Eweei. | . 1 . 1 . . Matapais. . . . . . Wawine.
Een kind/. . . . . .■ • Mpetöekie. . . . . . Tamahetto. . . . . Janijani. ' . . . . . Saboban................... Anak:
Het Hoofd?. ; . . . Oepauw.- . . .. . . Monongo, Oemoen. Nangpgwoe. . . . . Önimpatin.. , l'. . . Itoenini.
Het haar. . Oeïri.- . . R Monongfoeroe. . . Nangoekatoe. . . . Ampoewa................. Oekar.
De o o g e n . . Mameh.,. . .• . . Matalongó. . . . w Namboetoè. Y-. . . Matapatin. . . . Matanini.
1 - De- öoreh. ’i Tanie’. . ■; . Tringango. ■. *1 . . Newirana. . , . . . Tanigan. . . . . . Talinganini.
De. neps., . ., .' »-Birimboe. . .. ■ Sikaiongo. . . . . Narnbi. . . . Wirin. R . R . R R Isowanini.' •;
De mond.. . . . . In e. J ...................... ö r i ë n g o . ............... Naros. . . . Soeman. . . . . . üoanini.
De tandén.' . . . . Titi.. . . . . . . . Roewotongo. . . . Sika. . H M . 'NifanV. . . . . . . . Nisikóanini.
De :tong. Kaïiöngo. . . . . . Nenegoen. . . . . Kealonini.
Land- én Volkenkunde. • . ■ 20'