p + N o o R D
d e n , Ving e rhoeden, en andere Ncur enbiirgers
vodde r y en : voor dezen was de
p h e e l e l a d i n g w a c r d i g , omcrent v y f c i g o f
honderd guMen , maer nu omtrent zeven
honderd en v y f t i g : men brengc van
daer Eenho o r ens , Wal rus - tanden, R o b -
bc-vellen en T r a e n , dac de z e menfchen
dnnkcn. Op Spitsbergen komen de Ha r -
ten over het Y s . Du s ver re het be r i cht ,
my door wy l e n den Heer D^e» toegezonden.
°
Hec is acnmerkens wa e rdi g , hoe Schipper
de rries, wanneer hy hec Land ¿«.o
ondekce , en No o r d op door de Straet
nacr hem g enoemt , längs het Compagni e s
Land z e t t e , dat h y Noorde r breete heeft
bereikc tot op negen en veer t ig graden,
dac IS na by de mond van de groote R i -
vier à ' ^ m u r , a lwa e r , z o o hy hadde
wiJlen overwinteren , goede berging , en
alle leef tocht en behoeften gevonden z ou -
d e h e b b e n , en de Re i s door den inkoop
van Pel terye , by mangel ing goed zoude
hebben können maken, en me t gemak veel
Eiianden, Kur t en, Landen, en Ri v i e r en,
tot n o d i toe onbekent , zoude hebbenkonnen
ontdekken , en die dan van J e ^ o t t n z .
H i e r hebbe aengehaelc als in de Na b u u r -
fchap van de vai le Tar t e r f che Kui l : gelegen
, zul iende van Je^^o zelve benedea
breeder ipreken.
D e Paerlen , die in de Vl i e t GA», we l -
k e in de Amn r ftort, binnen Oef ter f chel -
pen gevonden we rden , waer van ik 'er
eenige in banden heb gehad , zi jn meeft
aen de cene z y d e plat , en aen de fchelp
y f t gewaf len , z oo dat z y daer afgefneden
moecen wo r d e n ; hec over ige dar grooter
als een hal f rond i s , is net rond , in
luifter en wat e r me t de befte Paerlen ter
waereld te gelijken , deze werden tot borduuring,
vermi t s haer platheit gebruikt .
N i e t wy c van de Stad Novogorod, hebbe
ik een Ri v i e r e gezien , genaemt Ra~
die infgelijks Paer len, h o ewe l i n
geen groote menjgte u i d e v e r t , d o c h dez
e zi jn b y f t e r ' b r u i n , we l r o n d , maer
met zeer fcl ioon , z oo als ik mede alzulke
daer g e v o n d e n , in bezictinge lieb
gehad.
D e Ri v i e r e Gan is S c h e e p r y k , cn zeer
breet -, als het nat we d e r is , en veel regenc.
Alda e r we rden Booten van OiTehuiden
gemaekt . Hi e r omt rent is geen
oyervloed van h o u r , zy ftroomc door den
Smeefchen Bodem. Z omt y d s is het
water ZOO klein , dac men me t beladene
Kamelen en Pacrden daer door waden
kan.
Het Rhabarber wart mede omtrent de
Stad NMm en Ntrtßmkfi, meeft aen de
e n O O S T
yoeten der Bergen. Ui tgegraven ziind«
heeft my oogge tmgen v e rha e l t , dat aen
ftukken g e fneden, en in de Zon gelegt ,
binnen de t y d van v y f o f zes dagen , zi jn
genoegzame droogte heef t .
_ In de Nabuur f chap van de Stad Nanm,
die anders mede Targatßcn we rd g ena emt ,
vind men Dö rpen , daer zevent ig o f cagt
ig Hu i z en ftaen , deze Stad is door den
Sineefch v r y we l g e f t e r k t , me t fteene
Veften , Rond e e l en, of Bolwe rken en
Poorten , daer in zijn omtrent drie honderd
Hu i z en , b ewo ont me eß buiten de
bezetting van Sine c z en, door Daur en en
Mugalen.
D e Sineezen zijn g ewo o n , Af g e z ant en,
' t z y ui t Rus l and of van eiders körnende,
op hunne Grensplaetzen, van l e e f togt ,
— r d e n en Kemels , tot voer ing der goe -
deren te voor z i en, en die de wi l h e b b e n
Wefielijk op , tot aen het St edeke a
N m m , waer voorby no ch twe e of drie
da|en rei zens , hunne Schi l twachten z i j n
T e reizen tuf lchen de Ri v i e r Gan , en
de Stad Na nm , is het v r y gevaerlijk we -
gens Mug a e l f che St rui k roov c r s , en daer
om diene men altoos fterk in getal te
z i jn : minder ongeval is te vreezen tuf -
fchen Vdimkfli en Nertfinikpi, hoewel hec
op die Landf t reeke mede niet geheel v e i ,
l i g i s .
Van de Stad NAum tot op drie klei-
- : dagreizens by de Mu u r , is het meeft
effen Land , en men ziet z o o hier en daer
maer een kleine He u v e l , waer na z i e h
hooger gebergte o p d o e t ; aldaer is hec
Land zandig. De fpraek van T^anm of
Xixigar, is onderfcheiden met die v a n
Mamßjoitw otNimhe, welke plaets en ge -
w e f t , meer Oof tel i jk is gelegen.
D e Tar t e r s omtrent Nanm oiXixigar.
bedienen z i eh van Of l en tot t r ekking van
laften , als wanneer een man op de billen
van hec Beef t z i t , die een t ouw in de
hand d r a e g t , het we l k om de hoornen
van het Beef t is g ewo n d e n, dac lun voor
een toom dient.
D e Xixigaerfihe Tar taren , willen zornige
dat eenigzints na het Mahome t sdom
—llen , hoe wel z y hunne He idenf che o f -
fcrhanden en overgeloovigheden behouden
; veale hunne r , plachten z i eh op te
houden tuf fchen VdtHskfii en Ner rßnsko' ,
doch zijn van d a e r , om de nabylieit der
fterktens verhui f t .
Omtrent Nanm wa f t zeer veel T a b a k ,
men heef t daer van aen my eenige ponden
toegezonden , die op des L a n d swy z e is
gekorven , in vezelen , z oo dun als haairen
of dradcn , hebbende de langte van
omä
u g
T A R T
omtrent twe e duim , waer toe z y een b y -
zonder we rktui g hebben , gemaekt van
y z e r , waer mede in korcen t y d een groot e
zwaerte Tabak dus kan gefneden we rden,
•de v e rw van deze Tabak bevinde ik ros te
z i j n , doch twy f e l cn o f de zelve door v e r w
niet en is geholpen : de rook is fma i e l i jk,
doch niet zeer fterk of zwa e r : elk Hui s -
gezin heeft daer zijn eigen T h u i n daer de
zelve waf t 5 zy dioogen de zelve by het
vuur. De fcleederen die de Menf chen aldaer
veel dragen , zi jn van tui g dat uit
Wolle en Z y d e te zamen is g ewe v e n , Ki -
taike g ena emt , voor aen de Ro k k en hebben
zy lakenfche banden, van boven na
beneden g a end e , als mede onder rondsom,
alderhander ve cwe .
D e Vr o uwe n dr a g eng root e zilvere of
kopere ringen in de o o r e n , me t mut z e a
van z y d e ^ kattoen ; om de hals hebben
z y een b a n d , z o o als'er ook een om het
liDoft is gebenden.
Het Manv o l k draegt om de middel een
breeden lederen b a n d . met zeer blanke
y z e r e p l a t e n b e z e t , gelijk als ftaefjes, die
Dp een by z onde r e aerd geemalieert , en
ook befneden z i j n , hebbende een zwa r t
de
blaeuwe gedaente.
D e Hu i z e n zi jn daer v r y j
A R Y E;
Häver en Ge e r f t wa f t zeer veel omt rent
Naum , d o c h ganf ch geen T a r w , zoü
ook di cht onder de Sineefche Mu u r .
Smigarsky is een. Do r p , dat bewef ten
eea my l onder de Stad Naum gelegen is,
het we rd van Sineefche Onderdanen be -
woont , daer de Sine e z en, de Ge z a n t
hunner Cz a e r f che Majef tei cen, in d e n j a -
re ontßmgcn hebben. Z o o als
beooften ßaby o ä eenige Dörpen zi jn ,
waer op me n , reizende na de Gr o o t e
M u u r , een groot e Wo c f t y n e o n tmo e t ,
daer echter de Mo e g a l e n , z o o onder hec
Sineefche gebiec ftaen, in hunne Jur ten of
Tencifche wooningen , zwerven. Om
vuur te maken we r d alhier gedroogde
Paerde, o f K o e y eme f t , of ook g edroog t
Gras gebruikt . Me n heef t daer , als di cht
beweften Xixigar gcbrek van Wa t e r , en
werd het zelve uit k u i k n opgegraven ,
het geen echter niet zeer g o ed i s , dies
de Re i z ige r s in Bokshuiden , water me t
z i eh voeren. Wi l d gedierten valt daer
veel te jagen.
Jalskoi is een Pl a e t s , alwaer Sineefche
Onderdanen woonen , niet verre van ^ r -
guna , gelegen op de Vl i e t Jaal.
sken
venfters met Sineefch papier gei
Tfufiagm y is een plaetsken niet ver r e
van NMT» gelegen , in het woef te Ta r t a -
r y e n , grenzende aen de Mug a l en, onder
het ge zag der Sineezen.
T e r z y d en af van N/ium , legt no c h
een Stedeken genaemt Kntmt r re, daer een
» Ampi Ta r t e r f ch Dfargoets * het ge zag heef t .
Zoo we l de Mannen als de V r o uwe n ,
j o n g e n o n d , dragen ledere laerzen.
D e Naumfche Vr o uwe n dragen koopere
ringen in de ooren 5 haer laerzen zi jn v a n
l e d e r , en de zoolen van kattoen , op het
hooft dragen z y kapdoeken , d o c h aen de
jonge Do cht e r s is het haair gevlochten.
D e Mannen hebben twe e k n e v e l s , latende
onder aen de kin het haair waf fen,
doch kor t onder de lippen is het ui tgetrokkcn.
D e mutzen der Mannen zi jn van V o s
o f M a r t e r - b o n t , hebbende boven op een
roode z y d e quaf t , dragen ledere riemen
om de mi d d e l , de rokken zijn me t Schapen
bont g e v o e r t , wa t omgef lagen aen de
zoom ; de Kindc r s dragen Koraelen om
d e hals.
D e Venf ters in de Hu i z e n , wc lke deze
Menfchcn bewooncn , zijn van geolyc papier
, hebben maer een o f twe e vertrekkcn
, de banken ftaen vaft aen de wa n d ,
de meubclen hangcn rondsom aen de mu u -
;de een Plaesken op de R i -
D e Ri v i e r J a a l ftort in de N a u m , en
deze in de ^WMT : omtrent deze Vl i e t
Naum is het Land in 't Vo o r j a e r bedekc
met water . Da e r val t veel Dennenl iout .
Zoo als de Sadoena in de Arguna z i e h
ontlañ, en de Otner weder in de Sadot-
In het aenmerkelijk verhael v an Sina,
door den J e zui t li Compre in V r a n k r y k
uitgegeven, we r d g e z e g t , d a tme n i n h e t
overmMurfche Ta r t a r y e , tuf f chen het
NoordenenOoften , een keten Bergen ui t -
fteeken vind , die tot noch roe b y de varent
luiden niet omgevaren heeft können
werden, 't geen aen eenige doet ge looven,
dat zy tot aen Amer ica zoude reiken,
' t welk overeen k omt me t de Kaer te di e
door my van die Landf t r c cke , het aldcr
eerft in Europa is ontworpen , wes z o o
hemdie kennis ui t mijne Kaer t niet is toegekomen
, waer na ik helle , om dat niet
wete ooic iemand buiten my , of in Si»a,
o f elders in Oof ten , dit nagevorft o f bekenc
heef t g ema e k t , en ik mi jn Kae r t
acn de Vadei-s Jezui ten tot Parys, a!
voor veel Jaren toegezonden h e b b e , ed
eerder als dezen He e r le Campte in Sina is
geweeft ; ontworpen. Z o o bevef t igt di t
die wa e r h e i t , en is te meer bewys l i j k
dat de No o rd- o o f t hoek van ^ß a > dus
uitftekende i s , als b y my is gezegc .
O p de Ri v i e r Singnl hebben de Sinezeri
veci
; U \ti
I i : :