'i ili
I t i ää i l i
• i b ' «
r •• r :if
¡i r N 0 0 R D
g c j a e g t , die dan na Perfien", by Schach
uihiu weck , en aldaer hiilp v e r z o c h t , by
Wien hy wel wierd ontfangen.
Hoewel dc ze Usbekke r s of Zagatayers
Mahometaenfch z i j n , 200 zi jn z y echter
by de Per zen v e r a c h t , om dat zy Paerde
vleefch eeten , en de We r van Mahome t
200 naeuw niec nakomcn. Do c h gelijk z y ter
t y d van TamerUen al Mal iometaenfch zijn
geweeft, 200 zijn zy e cht e r , nopende de
hooff-punten dier Leere in v e c l c , van de
gewoonelijkc W e t van Mahomet, afge -
weken : z o o als by Achmet, Zoon van
Arabßa , die het levcn van Tamerlaen bef
c h r y f r , te zien is.
Tamerlaen verdeiMe zijne overwonnene
Landfehappen , en byzonder de Tar taren,
onder ver fcheide Beveihebbers ; vervoei -
de en verplante de z e ] v e , ver van yder s
geboorte-plaets. Veele der Inwoonders
van Diißa of Moegntia zant hy ra Cask.ar ;
andere na het I iedendaegf cheMogol sLand;
andere na de Geten (di e o n d c r d e o u d c
Scythcn , niec w y t van de Kafpi fche Zee
gelegen zijn g ewe e f t ) en Indien : gelijk
Sie verdeclinge by Achmet, Zoon van
Arabßa., in het leven van Tamerlaen, te
zien i s ; welke afgedeelde Ve lken echter
na Tamerlaens dood z i eh van het Samarkandfche
of Tar tar fche R y k af hebben
gefcheurt , en zieh eigen meefter g c -
maekt.
Tamerlaen richte alle zijne zaken , ii
beßier der Landfehappen , die hy ov
Wonnen h a d , na de we t t e n , by Kei;
Qn^ii chan opger icht .
Jofephns Barbarm zs^t , dat \t\ Zagata)
een zeer grooce en magt ige Stad i s , Sammarchitnth
genaenn > daer de Re i z i g e r s ,
die van Kitay , Cimo , en Macimo komen,
in welke plaetzen men Porcelein maekt ;
cn waer veel Z y d e valt , door trekken,
t Mui-Daer is grooten hande l , en z y ftont eertyds
onder de Zoonen van Giarda. Schildherg
fteld Samarkand zevcnt ig dogreizens
van Kitay , en tuiTchen beide eene Wo e -
ftyne van de zelve groote. Di t Knaj z oude
aen het Land der Mogol ler s beginnen j
welk Land wcde rom zes of zeven Maenden
reizens groot zoude zijn in zijn omkring,
na het gevoelen van ^ c i w « , Zoon
van j^mbsja.
Tamerlaen', in zi jne eerfte opf tant , plunderde
de Landfchappen van Chorafi»ia .•
waer mede z omt yd s het gewe f t van Zagativ/
zelve Word vcrftaen , en voornamentli)
k hecgedeel te van Segeftan, o v e r d eVl i c t
gelegen.
Tamerlaen wi e i 'd, by zeker beleg van
Chorafan , mct een P y l g ewond , 200 dat
h y daer na mank gong. En wanneer Baja-,
O
^iá o f Bajaz.
O S T
Tnrkfche Ke i z e r ,
fsvankkehjk wierd voorgebragt , begof t
y te lacchen , en zeide , V fih^M dat de
waereld van geen grooie waerde by God ù ,
om dat hy de ^elve aen eenen kreupelen e»
blinden verdeeld heeft : v/ant Tamerlaen
ging ma n k , en hadde maer" een
00g.
Zoo wel Tamerlaen , als zijne navolg
e r s , in de Indifehe Mo g o i f che mogent -
h e i t , hebben tot hunnen grootilen v y and
gehad den Jiaja of Vo r f t van Narßng^e 4
Wiens gebied mc t dat van den Mo g o l , of
Tamerlaens navolger s , door een arm van
•de Ganges afgefcheiden was. Na het v e i -
dclgen van dezen Ra-ja is het Mo g o i f che
gebied, onder zi jne Beveihebbers, gede i h
geweeft , en daer van zijn de Ry k e n Golconda
, Brampour , Vißipour, en Dnltabar
geworden.
Men z e g t , dat de Gr o o t e Tamerlavi
m de Srad Samarkand een vermaerde hooge
fchool onderhielt , daer de fterre-kunde
in hoogen top geftegea was. Hy dede van
alomme daer de bcquaemf te werk-meefters
komen , waer door h y die Stad dede optooyen
en ver9Ìeren : en byzonder dede
h y daer konf t ige Sinezen uit de Steden Pek
¿ng en OfMntHng komen, en werd g e z e g t ,
dat nochJieden de Phi lofophie, de M y -
ftefche of verborge Mahome taenf che 'Godgeleertheif
en A r t z e n y , g epa f top de g ronden
van Jrißoteles, die men daer in eige
fpraek he e f t , enaldaergeleert wo r d , bloeit.
Ook zoude deze Tar taren aldaer zeer befchouwende
ir: debedenkingevan het G o d -
deiijk we z en, en de gemeenfchap die G o d
met den Menf c h he e f t , zijn. De C h ymi e
offcheid-konft; als mede de l i e fde engui -
ehel-konft word aldaer geoefcnt .
Markos Paulus van Venet ien , in z i j n
negen en dertigfte Ho o f t - ñ u k , zegt van
Samarkand, dat het een groote en f choone
Stad i s , onderdanig aen de Ne e f van
den Groot en Chan. Daer woonden Chr i f -
:enen en Zarazyncn of Mahometanen in
iijn t yd.
Hoewel deze Stad heden nict zoo be.
v o l k t i s , als van o u d s , z o o zoude daer
noch een Marme r Paleis voorhanden zi jn.
Daer is groote Koophandel in Z y d e en
Edel Gef teente : en van ouds is die handel
al uit Sina en Indien over de zelve g e -
drevcn geweef t .
. Tavernier, in zijne befcl i ryving van Indien
, z e g t , dat de Gr o o t e Mo g o l eei
TT-ht r o o n heeft . T
z e l i i
welen ge.
v y f raael hondcrd duizend Franfché
_ ildens j die van Tamerlaen is begonnen
te fliehten , en van Chah-jehan voltooit.
Cool
T A R T A
CB'OI z e g t , dat Tamerlaen fticrf , als
h y na Knny in optocht w a s , in een Stad
j^n^ar gcnaemt , in het Jae r na Chr i f -
nii gcboorte vccrticn honderd cn v i e r :
nict ZOO zccr om Kitay aen te taften ,
als wc l om Madadus, die Ve ldhe er der
Cliataycrs w a s , en der naby gelege Mo e -
gülcn , te bedwingen , op dat hy , dooi
gunft van 't V o l k te ftouter geworden ,
van hcm nict af en weekc. Zomri i ige
cvcnwel achten , (als reeds boven is ge -
zegt ) dat het duifter zy , of Tamerlaen
bezittingen in Sina of Knay heeft
gchad : Mdler meint niet klaer te zijn ,
•dat hy gc zag ovcr Kuay heeft gehad : te
weten , dat Kuay, dat hy gevoel t bui -
tcn de Sinefche Mu u r gelegen te zijn :
o f tcn minften ten deele binnen , als het
Noordcr gedeclte , cn tcn deele bui ten.
In welk gevoelcn hy gcf t i j f t word , om
dat d'Arabier Xades (hoewel duifterl
i j k ) z e g t . Coikar gelegen te zijn tuf -
fchen Kitay cn 't R y k of de Stad Balachfihan
, bovcn d'oorfpronk van de Vl ieten
Oxus en faxartes : en alzoo deze plaei
zegt hy , ten Zuiden of Zuid-wef ten ^
Cojksr k i t , is 't onmogcl i jk , dat Kuay
voor gchcel Sina genomen kan worden
H y zegt , dar de Gr iekf che Schryve n
mede hellen, van Kuay buiten de Sinefclie
Muur tc ftellen : gelijk by hem , in z i j r
befchryvinge van Kitay , is te zien. He
is echter sewis , dat onder de Moegalen
VT» - --
R Y E. 353
lughbeigh was Konink van het Landfchap
Ghurgaa , ter t y d , als zijn Vade r
leefde. Hy bczat Samarkand, en het
gehcele Landfchap Jidaiuaranahr , veertig
Jaer lang. In den Jare vcertien honderd
en Zeven en dcrt ig , na Chr i f tus geb
o o r t c , hadde hy de wy tbe roemde Aftronomifche
Taf e l beginnen te makcn.
H y beminde de Gelccrthei t zeer , cn was
overviijtig in alle konften en wetenfchappen.
Hy fliehte mede binnen de Stad
'kand, een hoogc f c h o o l , die zeer
groot w a s , geheel verwul f t j z o o datze
onder de waerdigfte gebouwen van de
waereld wierd geacht . Me er als iiondei'd
gcleerde Mannen wierdcn in de z e hooge
fchool onderhoudcn : deze waren meer
Wiskonftenaren , als Godgeleerden of in
andere wetcnfchappen ervaren. Dee s Vlughbeigh
had z o o grooten geheugenis ,
Jaeg-boek, waer in al het wi l d
. alle Noordc r Tar taren , Sina , of het
groot gcdcelte van di en, met de naem
Kitay bckcnt i s , en voor het oude Kitay
geliouden word; Z o o iemand breeder gelieft
te zien van Kitay , en het L a n d , daer
de Tar tar f che Chans , welke Af i e
weidigt hebben gehad , zijn ui tgefprooten
, gclicve de bef chryvinge van Haython
tc l e z en, welke van deze Chans gevolgelijk
is handelcnde, cn byzonder van Mango
chan , die gedoopt wierd. Da e r ziet
men , hoc Alcppo , door de Chr i f tcn T a r -
taren , wierd ingenomen : ook Damafcus.
Van het verdrag tuflchen de zelve , en de
Armenifche Köningen , ten bcflen van 't
Chriftcndom. Hoc Haython, Armeni f chc
Konink , cn Ne e f van den S e h r y v e r , het
R y k aiftond , en in een Kloof ter gong :
cn hoc namacls de Tartaren by Damafcus,
ter oorzaek van 't wa t c r , fehade Icden.
V.in de Godsdicnf t der Tartaren , oor log,
zcdcn , magt van hunnc Gezaghcbbers ,
dadcn , enz.
Samarkand , Chorafan , Tabrißan, Sindia,
Buchara, en Saida, hebben wel eer
byzondere Koningen gehad , cn mede op
ccn andere t y d onder het Pcri i fche R y k
gcftaen.
Gedierte, dat hy gevangcn h a d .
getekent ftond , verlooren z i jnd e , elk ,
)p zijn eigen d a g , en mct eigen naem ,
•lit zijn h o o f t , wi f te te herftellen ; z o o
dat het Bo c k wede r gevondcn z i j n d e ,
daer niets aen fcheelde. Vlughbeigh dan
ekce de fterre-kundige Tafelen in de
id Samarkand, welke , ten aenzien
van Perfie , gelegen is over de Ri v i e r
Osuf, op de l engt e , volgens Naßr Tußtiti
, van acht en tnegent ig graden cn
wintig minuten , en op .de breette
'an veer t ig graden ; d o c h , volgens Vlughbeigh
2elve , op de lengte van negen
en tnegentig graden , en zeftien minuten
, cn de breette van negen en dc r -
t ig graden en zevcn en dcr t ig minu-
Vlughbeigh , als hy begon gemelte fterrekundige
Tafelen te fehryven , dede
een ftcrre - kundig Quadrant of Vi e r -
hock ma k cn, waer van de Radim , vol -
gens berieht der T ü r k e n , z o o groot wa s ,
ils de hoogte van de Ke rk van S. Sophia
tot Konßantinopolen. Hy hadde een Hi -
ftorie der Zagataifche Prinzen , en van
Turkeßan befchreven.
D e Inwoonders der Stad S.imarkand >
worden , gelijk alle de Usbekker s Jefelbas
, dat i s , Croen Muii-en , of Groe»
Hoeden genaemt , om dat men aldaer
Mutzen van die kleur draegt. O o k
is de Stad van anderen Cheri genaemt .
Hier was het daer Tamerlaen , na dat
hy z o o groote Overwinningen had gedaen
, op íict laetft van zijn dagen , zijn
Koninklijk H o f , Zetel en ruf t hielt :
en is nict waer fchynl i jk dat het zelve
fteeds tot Kambalu , z oo 20m mi ge wi l -
len , zoude zijn geweef t . Hy bczat de
Y y Landf
l í I