5 I D I N G.
mame geboorcn wi e rden, de liemelvaart van Enoch, het lang leven der MenfcIien,
en dat Thibcth en Uo^gaUm de Zetel van het eerlte Menschdom waren, en
men zal eene duistere overeenkomst vinden ws l chen de mondelinge Openbaaring
en de over leevenngtn van het Oos ten; (doch di t in het voorbygaan.) Na dezcn
Alhn Va-^ödjcbikßm Chan volgen aa V e r d e n , welker naamen ik voorby gaa
doch de laatfte Jes/uga Baantur was de Vader van M,>; / f . Chan, deze Vorst
IS te bekend in de Chineefcbi Gefchiedeni s fen, en door zyne overwinning
van het aimejchi R y k , dat lang nog op den Ryks zetel des Ouden Sere, den '
Scepterzwaaid,dand3tik hier opf l i l z o i i d e f t a a n .— Om een begrip te geven
van deze Chronyk of Bodimir, zal ik 'er hier eene plaats van aanhaalen Na
„ den tyd dat ScUgimum van de Aarde ten Hemel verheven is zyn 'er
„ 3 2 5 ° jaaren verloopen , tot dat door de kragt en magt en zegen zyner
„ heerlykheid de groote Monarch Tfchwgi Chan gebooren is , dezelve had
„ even als de Cban der Sa-^aradarifchc (a). Ee uw vecletlei Tong en en Vol -
„ keren en voornamemlyk de 44 Monga/i/cie Stammen onder zyn gebied ge-
„ bragt ; en is een magtig heerfcber geweest. Oí¿™o, T/c/Mg,', Z o o n , regeerde
„ zes jaaren, (i) en was Geestelyk en Waereldlyk in alle zeden verheer lykt j
„ zyn Zoon was GM Chan (e). De Kleinzoon van TJcMngi, Mmcbo Chan,
„ heef t daar .na 9 jaaren geregeerd. ( f i Z y n opvolger was CbuUla Zäze'n
„ Cban, deze had een zeer groot en viervondig Le g e r , het Olyphanlen Le-
„ g e r , het wagen Le g e r , de Rui t e r y , en het Voe t volk. De z e groote Chan
„ is in het Aira-Modon-Ban jaar (e) raet zyn Le g e r na het Westen en Zl lUe n
„ g e toog en, en heef t de Jnng overvveldigd, en daar na de Micbatan; verder
„ heef t hy in het Ammai Jacbai j a a r , de zes Cbineefcbe geüagten te onder
„ gebragt , en zieh van den grooten Cbimefcben muur meester gemaakt. ( / )
„ In zyn tyd is de heerlykheid der Coden boven alles prachtig en magtig ge-
„ we e s t , en de Lamaifcbe geestelykheid was in groote eereen aanzien. De
„ Gemalin van dezen Cban beerte Zamu en was te regt cen wedergeboorne
„ QCbi,-
W Sswaraiia ¡s etn der Coden, waar van Ik by de Godsdienst dezet Voltean neer zeigen
zal.
(¿) Volgens de Jaarboeken Oílí^i langer, van 12S9 tot 1241,
( 0 Volgens de C!,n„I,he Jaitbocken volgde eerst Cajouk Qhan, van 1244.48, zo dat Met
de Cnlniukfche Tydrekening mis heefi.
M Manch,, am. Van 1251 tot IJ59. Deze Is de elgentlyke naam , gelyk Tfd,l„gi am
die .s welke de anc t zen Cmeh • Co» noemen; geeii Volkeren verbasteren de eigen naamen meer
dan de C Ä m ™ , de Inwoooders van A'icur ZManä en de l'rmfcha,. Zie HH/tír, d, la
a,ine van J„ my,, de iclzcn van Cmk,, Folulre en B„f.„-, docl, de laaille iieeft nog de
opentartigheid van dik.vyls by de waare naam te zeggen (die ik
ve:ander in zulk een naam als liet liem dan goed dunk:.
<e) Dit bednid Mnnneljes Boich Tyger jaay.
i n Deze Tydretenknnde en geheele Historie begryp iit niet; „ y l Tfcu/p ree.ls
lang te voorcn zict, meester van Cl/™ gemaakt hadi waarfcliynlyk meend de Sdiryver, de
gellagten der J\h„chc,„x Ta,„arc» aan de andere zydevan den Muor, deze bellonden tiit zes
iloroen, en 1,ebben a m „ ovetweidigd , zynde ,le thins nog levende Keizcr ffift./w, nlt
den ftam der Monchccx Tattlfírcn.
I N L E I D I N G. xi
,, (Chubitgwi) ( g ) genoemd, die het aanzien van de drie Heiligdommen lee-
„ ren en uitbreiden konde enz. "
De gemeide Mongohfcbe Horden of ftammen fteeds onrustig en oorlogszugt
i g , moesten noodzakelyk zo dra de ilam van Tjcbingis den Ryksthroon van
China verlooren had, (want zo lang konde zy de onrustige Horden in toom
hoiiden,) onder elkander oneens wo rden, en binnenlandfche onliisten verwekken,
terwyl hlinne Vorl len het jok van Tßbingi hen opgelegt af f chuddeden; en
naderhand in de X V I . Ee aw zyn de Oerotfchl Volkeren van de MmgoUjcbs
heerfehappy afgefchenrd , en toen de Mongolifcbe Cbans als Er fopvolgers van
TJchingi de llalni'^^km poogden in onderwerping te bonden, zyn die bloedige
Oorlogen ontftaan, die eerst den MongoUen en naderhand den Chineezen ^o
duur te ftaan kwamen, tot dat eindelyk de door tweedragt der Vor l len met
zieh zelve oneenig geworden Kalmücken, geheel verllrooiA z y n ; en tbans een
hand'vol Volks z y n , dat zieh aan de -Rusfen ondervvorpen heef t.
Na deze körte fchets van de gefchiedenis der M-mgolifchs Taiaartn, zullen
wy ter loops nog eenige andere befcboiiwen. Vooreerst komen ons de Kalkas
.voor: deze uit de witte beendeten van Tfchingi, gclyk de Kalmukken het uitdrukken,
gefprooten, hadden na dat de Taiaarfche Horden het juk afgeworpenhadden
hun eigen Vo r s t en, die ook Rum oí Cham war en; zy waren voor
de laatfte Oorlogen een magtig V o l k , dat zieh zel f door den Keizer van China
deed ontzien. Hun rykdom beftond in Ve e en Paarden, van welke zy 'er jaarlyks
100,000 in Ptking te koop bragten; doch in het laatsc der voorledene
Eeuw zyn zy geheel door de Etulb Tataaren te onder gebragt. Cbafuktu
Chan vvierd door een Kalkas Vor s t aangeval len, gevangen genoomen en gedood,
en Lifang hm Tackt., diis was de naain van dien Vo r s t ,nam bezit van
zyneilaaten; zyn Broeder Tucbaktu.Cban verzamelde met zyne Bondgenooten,
een L e g e r , floeg Lizang-bum., nam hem gevangen en zond hem na den
grooten Lama om geftrafc te worden, met verzoek dat de Zoon van Cbafuktu
• Chan in zyns Vaders plaats verkooren wi e rd; dit ftond de Lama t o e ,
maar het Vee en de Onderdaanen waren door den Eroeder van Tnchuktu, die
een levende Fó of God was , na zieh genoomen. De Zoon van Cbafuktu
bragt z yn beklag aan den Jiala^ Lama , die een Onder'Lama na Tucbuktu
zon&ouiChafuktum zyna-goederen te her f tel len,doch deze LamaMtt zieh onikoopen,
waarop de beledigde Vor s t zieh tot den Keizer van China wendde ,
die de zaak zogt by te leggen. De afgezondenen van den Keizer en van den
Dalay Lama kwamen by een in eene vergadering van de Kalkas Vorsten. De n
afgezondenen van den D.ilay Lam.t wierd de eerfte plaats gegeven als zyn Meester
verbeeld'cnde i dodi de ßroeder van Tuchuktu zeide ook een levende Fh
te z y n , en \vi!i3e dus met hem gclyk zyn. De Koning der EUnhs he: ailront
dat
Cf) Deze Chubilsaut of wedergeboorne zyn Zielen die na den dood van bet Ligchaain,\vegens
hunue goedc hocdanigheden weder in menfclielyke Ligdiaaraeu overgingen , en deze
worden wedergeboorne genoemd.
(/;) Deze dric Heiligdommen, of eigentiyk heilige Driecenheid, word van At Lamafche
Geestelykheid op de drie hoofdonderwerpen van geloof geduid, ^^ Bttrchan Erdeni QÍ
den, de Nom Erdcni of heilige Schrifjcn, en de Chabara gm Erdeni of Geestelykheid.
C 3