p
V - íl f íll ä
'Ím/
e . P'
Sí l :
: « R
Í
3 3 0 N O O R D
í " W á n r g e b . > k . z y mt geheet T a r t a r y e
tot d e z e n , als tot een vnieg-baek e e r t yds
reifden y. alzoo f cHc t e a z y r o c h lieden ui t
alle-oöiden t o c dc zen belachelijken G o d ,
e f f H o o f c , áoT Lamas, t o e , omd e s z e l f s
zegco" tc vei'krygeuu
; Eteés Lj7»¿ l ieef t zijn v e r b l i j f o p z e k e r
Kaßeel BiecaU g e n a cmf , op het cinde der
Stad Barantola gelegen.
- Geeo. Chr i f t r a n o c h e e n i g a n d e rMe n f c h
mag daer op k omen , 't en zy bevoorens
d e behoorl i jkc A f g o d i f c h e pfechtel i jkhed<
m.aeti dezeii groot'en Lm»» afgclei t v
de.
• Z i j n Schi ldc rye e v e nwe l , z iet men in
dertiugang des Ka f t e e l s , zeer levendig.af -
gemaelt", waer' in* bi-andende Lamp e n
hangen , en aen den verbeclden en gefchi l -
d e r d e L « » 4 n i e t mi n , als aen den levendi -
gen, de ge\vooneli;ke plechteüjkheden bewezsn
wo rden.
Zulk e eng e z a g hecf t h y door ganfch Ta r -
turye , dat geen Konink of V o r f t ergens
i n g c w y d wo r d , die niet eerft do or afgezondcGezanten,
me t g e f chenken- v ang roo-
Kí-wáerde", van dezen grooten or a
een g e l u k k i g aeoraog- des K o n i n k r y b z egeiTO)
g-verzockc.
Z y . d r y v e n de v e rhui z ing der Zielen
w n 't een i n ' t ander Li c l i a em , in dezer
w y z e .
Men h e e f t ' e rMe n f c h e n z e g g en z y , d i e
zeer g o ed en zonder zonden z i jn j die na
hunne d o od , recht toe , r e cht aen , ten
Heriiel-vliegen.' Da e r z i j n andere boven
mate ond a i g end , en vol zonden , die na
hunne d o od ter Hel lengaen. An d e r e doen
zonderr en g o ede werken , welker Zielen
o p h u n f t e r v e n, inde l i chamenv anv e r i chc i -
dc Dieren varen. T e we c en, in Ol iphanten,
O f f e n , L e e uwe n , T y g e r s , en zelfs in M u g -
gerr en Vl i e g e n , i e d e rna de flaet van zi jne
mrsdaden : wa e r ui t v o l g t , dat de eerfte
in.SJangcn , Wo l v e n , Wo u t - o f l e n : Ka t -
tetT;en Ra t t en , over gaen , en die minder
zonden bedreven hebben, d e l i c h ame n der
Dreren van mecrder acl i t inge aen nemen :
eenige k^eren wede r om Menf chen t e z i jn ,
ni; den Oaet dien zy te vooren i iadden.
Armen worden we e r Arme n , R y k e n ,
R y k e n , en aldos me t de anderen.
Hier nie ont f tond dat ' cen Konink dikmaeh
we d e r k omt Konink te wo r d e n , een
Koopman , K o o pma n , en L ama s , L a -
mas , enr .
D e Wa e r e ldl i jk e perroonert zi)rf ni e t g e -
woon, o f z e e r z e l d e n d cKe r k e t e betreden.
D e Kerken ftaen , ten aenzien van de
Cemeente, ve e l tyds r o e , behalven eenige
dagen des J a e r s , op de w d k e zv ongef loten
blijven. Al s dan doen z y drie keeren
;n O O S T
te voe t rondsom de zelve , cn creden dacr
na in , om eerbiedighei t aen de Be e iden,
in de zelve te betoonen.
D e Lamas komen dikwi l s in de Ke rk en,
want z y zel fs 00k in de Wi n t e r , daer vier
o f v y f Maenden bl i jven bidden , gedui i -
riglijk nu d'ecn , dan d' ande r , den t y d
van veele uuren , eeten en ilapen d a e r , en
doen ten t y d e des G e b e d s , her tgrondelijke
eerbiedeniíTen me t de banden , aeng
e z i c h t , mo n d en knien , na de Ae r d e
gekeert.
Z y zingen me t een ftemme die niet zeer
hooe i s , maer me t een v r y zoecen toon.
Na het z ingen vangen zy aen te twi f t - redenen,
over zekere ftukken in hunne Bo c -
ken v e i v a c , waer na ieder z i eh na huis begeeft.
On d e r het gaen de rwa e r t s , danzen
eenige van de jongl te door de Stad.
Z y kl inken dan in de handen. D i t danzen
gefchied zeer zedigl i jk : en geene andere,
d a n j o n g e L « « !^/ , danzen met hen,
die zy leeren om Lamas te zi jn : in di r
bedryf t rachten te vertoonen , de z e jong e
Lamas de gef take van Engelen.
' Zy malen in de z e gewef ten de Eng e l en,
die z y Las noemen , in ver fcheide w y z e
a f , z ommi g e f choon en aengenaem : en
andere a f g r y z e l i jk en ve rvae r e l i jk, gereec
om tegen de Dui v e l en te v e cht en; zy ve r -
toonen hen wanf t a lHg , gel i jk zy voorge -
ven , niet om dat z y zoodanig zi jn , maer
uit te drukken het geen zy tegen de
quade Ge e f t e n , in gunf te van het Me n -
fcheiijk gef lacht doen.
Z y maken de Engelen zonde r g e t a l ,
verdeilen hen in negen orden , alle G e e -
ften zonder Li cha em , eenige g r o o t e r , andere
kleinder. Eeni g e zijn gewapent me t
Borft-Iiarnas, en De g e n op de rechter z y -
d e , me t een dreigent gelaet. D u s v e r r e
verilag over de Lamas hy de gemelce ongedrukte
be f chr y v ing e ter neder gef tel t .
B E S C H R . Y V I N G
f^n den Geeftelijken ^Imanak der Tang t i t -
f c h e , en andere omlt^ende Heidenen, dat
is , verhael op wat wjs , z.y AfaendeUjk
hären Gaden vieren , met dt namen der
Maenden, en-wat Goden de z^elve mgeeigent
zJjn.
De T a n g u t t e n , B o g d o i t z c n ,Mo e -
galen cn Kalmakkcn , welke tot
hier toe hcc He idenl íhe Ge l o v e
toegedacn zi jn , beginnen haer Jae r me t
de Ma e n d van Ma e r t , we rdende de zel- m;
v e b y haer voor de groot f te , en magcigfte
gehouden, alzoo zy d e Z ome r v a n d eWi n -
ter k omt tc f c h e i d e n , wae rom hy- o o k
den
T A R T A R Y E. 3 3 1
denVredebrengendenenWaereldfcheppen- 'Gitfihulof, en aen de voornaemf te Heeren>
de Ma e n d , in hare Ta l e Bars genaemt we rd, ! ook wo rd aen het gemeene v o l k , eerft de n
Jijlchcdci
van't volk,
als Vüü de
GieÄclijgcpkcgt.
en verbeeld onder de gedaente van een T y -
ger. T e r dezer t y d zaeyen z y haer Koor n
en Kr u i d en, verplanten hare Bomen. De n
Hccäwsei- A f g o d , aen wi cn de z e Ma end toegeei -
« i ^ j ^ g e n c i s , wo rd gemcmt TßhachanSaraBur-
« picchie-¡r/j«i« , en op de volgende w y z e geviert>
met een omg a n g , daer in de eerfte r e i , de
KutHfca, Katoe^ta, of de Hooge-pr ief ter is,
o f dat Geef tel i jke Op p e r - h o o f r , 't geen
ter pl a e t z e , waer deze plechtel i jkhei t gefchied,
te dier t y d z y , is gevolgt b y des zel f s
Slabana, cn ffmaifiham, eerfte Geef tel i jken
o f Patriarchen. Hi e r na komen alle de gemeene
Af g o d e n Priefters en Zang e r s , Lai>i,
Manfihi, Chans en Ta i f c h i . Da n de voor -
naemfte Heeren en bedienden van 't R y k ,
en ten kei f ten het gemeenevolk. He tOf F e r
aen dezen Af g o d b e f t a e c i n twe e j o n g e f c h o -
ne gekofce Slaven Kinderen , een Jongecj e
en een Mei s je , de z e moeten rein, en van
alle vleefchel i jke vermenginge be v r y t zi jn ,
cn in de T emp e l door de voor f chreve KHirifta,
o f h e t Geef tel i jke Oppe r -ho o f t gedood,
en 't bloed in een Zi lve r vergulc vac,
van een eile hoog , als een K e l k , omtrent
een emmer houdende , met het bloed van
alderhande ilag van Beeilen en Ge v o g e l t e ,
het zap van Wy n d r u i v c n , Ae rd- g ewa s en
V r u c h t e n , o o k T a rwe e n v e r f c h e B o t e r g e -
mengc, g e g o t e nwe r d . D i t v a two r d g e z e t
ijunt in 't midden van den Temp e l * by een
d'iiis Schi lde r y e , waer in de voornoemde G o d .
,t, neffens een Af g odinne , Maideri TJchagan
Sara g ena emt , en twe e jonge Kinde r en,
een Jonget je en een Me i s j e , me t bui tenlandfch
h a b y t , verbeeld z i jn» wa e rme d e t e
kennen gegeven wo r d , dat die ge ene , welke
geofFerc wo r d e n , buitenlandfch moeten zijn.
D e z e Schi lderyelei copeenkof tel i jk T a p y t .
D e v c rmeng ing , invoegen als g e z e g t . by
den Kmufta gefchied z i j n d e , begint des
avonds het G e b e d , cn duur r de geheele
nacht, tot des anderen daeg's mi d d a g s , wanneer
het g enocmde V a t door een Lama of
Paep van de voornoemde Schi lderye des
A f g o d s , met groote eerbiedigheit we g ge.
nomen , cn tot de Kutufta gebragt w o r d ,
die , met de voor f te drie vingers van zi jn
rechterhand in di t V a t , dat op een vierkantige
doek , daer op gefchreven '
fchoone T a p y t e n ftact , taftende , e e r i g
Bloed en T a r w e v a t , en 't zelve driemacl
boven zijn h o o f t , in de Jucht werpt
Mannen, daer na den V r o uwe n , z o o veel
mede gedeelt. Na 't eindigen van de z e
Afgodendienft gaet een yde r uit de T e m -
pel , den ander een gelukzal ig Ni euw- jae r
toewenfchcnde ; en wo r d v e rde r sdi tFe e f t ,
twaelf dagen lang me cgaf t e ryen enma e l t y -
den door gebragt , van de eerfte d a g a f beginnende
, welke het hoogf t wo r d geacht .
D e ^ p n l is toc-geeigent aen den A f g o d Ap'U.
Toklay Burchan , 't welk zoo veel te z eggen
is als de G o d van de vereeniging , of
vereenigde G o d , Bouw-meef te r van de
Aerde , vermeerder van 't Ge v o g e l t e , behouder
van "t V e e , en bezorgc r van alle
dingen. De z e magt zoude hem van den
hoogften Tengri Kandu, of Keizer des He -
mels gegeven zi jn : invoegen ab boven in
Maert g e z e g t , wo r d dezen A f g o d , de
eerfte drie dagen lang geviert .
D e Ma end May wo r d gef tel t in de befcherming
van Kutfche Bttrchan , dat i s ,
de lof l i jke Bioemen G o d . Hem t e r e e r en,
word een T emp e l in 't V e l d , v a nTe n c e n .
genaemt Bm-changcnt, o p g e r e c h t , me t
FJuweel en kof tcl i jke ftoffc ver9Ìert. De
Ofierhanden zi jn Me l k , Bot e r en Ka e s :
zes dagen lang w'orden in 't Ve l d ma e l t y -
den gehouden , van het geoi ferde , in
Tenten , van Z y d e daer toe gemaekt .
Junius wo r d beheer fcht b y D/tlaaTJchadun
Bürchau, of de wa rme G o d . D e z e
word groot e magt toegef chreven, en moec
zelf van den iioogften G o d Tengri Kandn
om hu!p ve r zocht wo rden , wanneer hy
van zins is de godloozen . en die veroor -
d e e l t z i jn , op der Aerden , met Do n d e r
en Bl i x cm j ( d e we l ke hem toever t rouwc
is ) te vernietigen , of te ftraffen en te
dooden. De z en Ai^o d brengt v o o r t d e n
Regen , be vocht de Ae r d e , en geef t ieder
gewas z i jne behoorlijke wä rmt e , wa e r
door de zelve tot volkomenhei t gebragt
worden; doet de Vi f l chcnv ruchtba e r z i jn,
waerom hy me t groote eerbiedighei t acngebeden
wo rd. De s zelfs Of ferhanden beftaen
ui t eerftgebooren Lammeren en Kal -
veren , cn ui t de eerfte Me l k na de g e -
boorte van Koeyen en Pae rden, rot een
Brandewyn gemaekt . Di t wo rd door den
Kmufta cn zijn Lalti, met het bloed van 'c
jonge V e e g emeng t , in 't voornoemde V a t
o f K e i k gedacn, en verders v o o r t g e v a r cn,
als br cde rhi e rvoor by de Ma end v a n / i / r f w
dat hy de rechterhand daer op ge l egt ! verhael t is. De negen eerfte dagen wo rde n
h e c f t , en met een Zi lver v e rgulde Lepe l , met braf fenengaf t rec rendöorgebragt .
JHUHS heef t tot bcfchermer Ketfiheney
Baga Burchan , dat i s , den ouden en magtigcn
G o d , of den ouden L e e uw , en
Ldi, Manfchi , \Kt'n.er van alle levcnde fchepzelen , om
J T t a dat
driematl daer uit g e f c h e p t , en gegetcn
hceft', geef t hy een Lepel voi in de mond,
aen alle de Af g odi f che Pr i e f t e r s , Di a k o -
nen , Zangers Dorfchi
® I