i î
'A 4 '
4 6 0 N o o R D
Ik trok van daer na Banda , en voorcs
na Batavia. Du s v ene gemelcc Brief.
Veele der Turkemannen zwerven ¡n de
Noorder Perfifche gewcñen met hun Ve e ,
ak OlTen en Koe y cn , by troepen, omb
e r , van d'eene na d'andere plaetze , om
verandering van We ide te hebben , na de
t y d vao 't J a e r , zonder op ecn zekcre
pJaetzc hun vafte wooning te behouden ,
na de wy z e der raeeñe Arabers en Tarters,
daer z y hunnen oorípronk uit hebben. Te
dier oorzake gaen zy ook by troepen en
Horden : zy beíchermen zieh cegen de
Regen en quaed wede r , met zckcre Weine
mat ten, gemaekt van Kameds en Bokken
haai r , die z y voor hun zelfs maken.
De ineefte hárer Temen zijn zwart van
verruwe , maer alie zoo klein en laeg , dat
v y f of zes perzooncn naeuwlijks hun gemak
daer onder hebben , hoewel z y dicht
b y malkander zi jn; want zy hebben maer
vier of v y f voeten in de hoogte , en tien
of twael f in de ronte.
Die Kamelen hebben , laden daer op
hunne Tent en, gemaekt by de Vr o uwe n,
van haair der Kamelen , of leder , of doen
die hunne Of fen en Paerden dragen , daer
z y een groote menigte van hebben j en
hebben tot bewaring van hun Ve e groote
Doggen: maer hun Offen en Koeyen zijn
ZOO ilerk niet, als d'Europi f che; en hebben
zulke kleine hoornen, dat de grootfte
naeuwlijks een voet l ang , en vier duimen
dik is.
D e meefte hunner Offen zijn zwa r t , en
200 tam, dat te verwonderen i s , en laden
de Turkemannen , dikwils twee of drie
Kinderen daer op , alzoo zy gelooven dat
z y op de zelve veilig zi jn; midlerwyle zy
hun Paerden tot andere dienilen gebruiken.
De kleeding der Turkemans in Perfien;
komt geheel en al met die van de andere
Perfianen over cen , uitgezeit dat zy zoo
wel niet overdekt zijn. De kleeding der
Vrouwen is geheel en al grof en armelijk,
veel meer de Scythi fche dragt der T a r -
ters, dan die van de Perilaenfcne Vrouwen
gelijk , uitgezonderd dac zy korter en
naeuwer is.
D e Kinderen , hoe jong z y zijn , gaen
meeft nackt. Zi jn zeer blank, en de meefte
hebben rood haair.
Z y leven in groote vernoegzaeroheit,
en zouden hunne ñaet met de gelukkigfte
van Europa niet willen veranderen.
Niemand twy f e l c , dat deze omtwe r -
vendc Landaerd der Turkemans , niet gefprooten
zy van Scythie of her Af iat i fche
Tar tarye, als ook dat zy niet zijn de wäre
O O S T
Türken j want behalvcn hunnen naem efl
wyze van leven, die z y ongefehondcn onderhouden,
zcdcrt zy in de Landfchappcn
des Koninkryks van Perficn, en klein Afien
, gekomen zijn ; zoo wel zy a!s de
Perfianen zel fs, gelooven zulks alseen vafte
onverbreking.
Hun getal was eertyds zoo vervaerlijk ,
dat de Koningen van Af ie oordetlden al
hunne krachtcn te moetcn zamen fpannen,
om te trachten dezen Landaerd uit te
roeyen. Maer des niet tcgcnftaende zijn
zy met der t yd , en in min dan honderd
' ren, meefler van veele Landfehappen cn
oninkryken geworden j zijnde z cke r ,
dat deze de geen z i jn, die het Koninkryk
der Arabiers verwoeft hebben , en die de
Heerfchappye der Grieken tot ecn zoo armelijke
en jammerlijke ftaet gebragt hebben
, die een langen tyd bezitters geweeft
zijn van de Gr iekfche Monarchye : zy
hebben niet alleen den Arabers ganfch klein
Afie afhandig gemaekt , maer ook al de
Landfchappcn van groot A f i e , en aen de
Riviere Tigrü.
Maer gelijk door den t y d allenks de
Staten en Heerfchappyen verheven en beveftigt
worden , om namaeis te verwoeften
en geheellijk in weinig Jaren te floopen
: op een zelve wy z e is 't ook met deze
eerfte Tür k en , Turkemans , of Tu r k e -
ftanders gegaen.
Want dces Landae rd, ftaende onder
veele Koningen , begon, na het ondcrbrengen
van Perfien , AfTyrien , Mefopotamie
, Syrie , en Egypten , desgelijks
ganfch klein Af ie , naderliand door verfchcide
toevallen te bezwyken.
Het werk der Vrouwen is g r o fWo I -
leen Kattoen doek te weven o f n a e y e n ,
daer z y hun kleederen van maken i hebbende
geene andere, tot al hun huisbehoefte.
Onder andere fpeeltuigen zijn'er byhen
zekere Ru i s - p y p e n , met Bokke-vel len
aen de enden , gelijk de pypen daer de
Wyn-verlaters den W y n mede overfteken,
die een groot geluic maken, doch zonder
eenige maet-klank.
Wanneer op het Jaer zefticn honderd
zes en zeilig , een Gezanc der Nederlandfche
Oof t - Indi fche Mae t f chappy, t e r g e -
hoor onder Tenten ; , aen 't Perlifche H o f ,
in * Ordoe verfcheen , was aldaer op zijn
rang
» Oidoe, betelicnt elecntliiV een loodanige pliets, alvraei
den Konink iret lyn HoT, ei. verde« gcvolg «cli ocdei Beilagen
hceft, verende 't zelve tc dict tyd , in de Bcwencn
van TaSaceftaan, «cn lee: liiftie cn ^•CInlakchik Landfcliap
aen de Kafpifche Zce , en beooftc.i de Zyde Landen van Ollsen
gelegen, werdende dit 1 cweft, «egens liaie vetmakeliikheden
. luftige plaeizcn , en liceilijkc ecbuuwea , den Heuiel
I van FeiCco gciucmr.
T A R T
i-äng geplaetft het Hoof t der krygs - lui -
dcn , die uit de oude Turkfche ftammen
in Perfien zijn gcfprooten, waer van het
verfiag-fchrift dier Gezantfchap , fchriftelijk
onder my beruftende , fpreekt , als
Voigt:
Hier nevens ons , zat den Coersje Ba^i
dat is , Ho o f t of Veld - heer over de
Coersji-s, de welke alle P y l , Bo- ^
Lancien , te Pacrd vocren , wordende
omtrent tuffchen de t ien, of vyftien duizend
fterk gerekcnt : de zelve zijn alle
gelijk ook de verdere krygs- luiden va
den Konink , onder hare Bevelhebbers
van Adien - B.uje , dat i s , Hoof t over
duizcnd of Cot lonel , foez^Boije, Hoof t
over honderd , of Oon.B.uje > dat i s ,
Hoof t Over tien verdeelt, wordende van
de zelve bcftierr. Deze Zoldaten zijn
geen Perfianen , maer Türken van afkomft
, zijnde uit der zelver ftammen ,
die in Per f ie, ten gtooc getallen , met
hare Tenten en Ve e , het geheele R y k
door zwerven , te zamen gelezen. De z e
ftammen zijn in voorlede tyden zeer magtig
geweef t , beftaende onder de zelve eenige
uit tien of twaclf duizend zielen > levende
ieder v r y en onafhankeJijk van deze
Lands Heer fchappye, onder haer eigen
Hoof t . De z e z i j n ' t , die de Nakomelingcn
van Siah Saß , eerfte ftichter van dcre
tegemvoordige Heer fchappye, en voorname
vorderaer van de Imaamfche Gods -
dienft, door haer hiilp op den Throon
gehoipen hebben , waerom zy dan ook in
erkentenifle van deze dienft, door een van
de voorige Safifche Princen geadeld zijn geworden
, dragende noch heden ten dage,
in de oorlogen tot teeken van het zelve op
haer hooft een Mut z e , boven plat en
breet, met een fpits van een vinger lang,
in 't midden , waer op twaelfplooyen genacit
z i j n , tot betooning der belijdenis
van haer nieuwe aengenomen Safifihe Ge -
l o o f , beduidende de twaelf plooyi
de twaelf lma.xmen of Heiligen. Te n
welken aenzien deze Cocrs'^is toen , van
de Türken den naem van Kiz.il-B.iiji,
dat i s , in 't Ti i rks rood Hoof t , bekomen
hebben , alzoo zc in die t yd ecn zoodanigeMuts
van roode ftoftegedragenhebben
, en van die t yd a f , hcijben zy altyd
de acnzienlijkfte Ampten van dit R y k be
klccd , wczende des zeifs zaken , genoes
zaem door haer alleen bcftierr. Ry welk
gelcgcntheit t'zedert de Turkf che Tal e
by 't Perfiaenfche H o f , in gcbruik geraekt,
cn tot noch toe gebleven i s , cn zijn
alzoo deze KizJl-Biujien , hoe langer hoe
meerder opgeklommcn, tot dat ze wegens
hare groote ma g t , by de Safifihe Vorf ten
A R Y E. 4 i t
zijn begonnen gcvreeft en ontzachclijk te
worden j hebbende zy de ftoucheit gehad
zieh tegen den Konink AÌnhammed Choda^
htnder zelfs op te ftaen , en eenige Princen
van den Bloede , om te brengen ; docli
Siah-abbaas d( Groote, Zoone van voorgemelte
Choäabender , die cen arg Vor f t was*
de welke zijn en des Ry k s belang wel verftonde
en bet rachtede, heeft deze ftammen
cn de Coersjis, allenkskens ontmagtigc
en vernederd , brengende om de voornaemfte
Hoofdcn , en ftellende de Kißel-
BoijieM , t'eenemael buiten de hoogfte Bedieningen
van den Staet , verhefFende daer
tegen zijne gekofte en gefchonkcne Slaven
tot ecn tegenwigt in haer plaets, latende
evcnwel de Comjis, buiten dat in
haer uitcrlijkc eer en ydele voor-rechten
blijven , gclijkze tot heden in 't gevoelen
van 't gemeen , noch voor d'Edelfte van
Perfien gaen.
De Turkfche ftammen, welke zieh on*
der het gebied van Per f ien, noch heden
Landewaerts met Vee-hoedery erneren ,
zijnde uit de oude Turkeftanders gefprooten
, beraten van hun Ve e , de zommigc
min , en andere meer Schatting , na dat
zy van de Perfifche Koningen in voorige
tyden begunftigt z i jn, gelijk zommige geflachten
daer van wel t'eenemael v r y z i jn,
ZOO ook van hun Ce z a e i .
Het geene by de Turkf che ftamme
Kaßkak word betaelt, voor ecn Ho o f t
n Siaht, en voor een O y e , een Ka^^
De Karatfajis , geven twee biftis»
De Rahmt, zes kaz.
D e ^j f i a a r , een bifti.
DcBekdelU, drie kaz.
De Mekdom-aris, twee kaz .
D e Kharagaanli, cen kaz.
Die alle byzondere Turkfche flammen
zijn.
Noch betalen de Turkf che Vee-hoeders
voor het We iden, en Wat e r , eenige Sehatting
aen den Konink.
In Lindx.ianuar iiceft men cen zekcre
ftamme van Türken , gebeten , die
in de Winter niet en verreizen, maer ftal-
Icn hare Ku d d ens , tot in 't Voor. jaer ,
wanneer zy die weder in de Weide jagen ,
hebbende zommige zeer zware Kudden
van eenige duizenden ftuks Ve e .
Voigt ieu van het kßier, en de verdere handel
en Wandel van de voornaemfle Turkfihs
fiammen , welke z^ich in de Perfaenfche
Felden , wjd en zyds, ophoude», x,oo als
M m m 5 mf
"UP
41
4