. r a l i J6O N O O R D
Ipreekeiide van iiet Landfchap MM» en
( ^ ivi r a , zegr, dac men aldaer 7,eer grootc
honden vind , die gcbruikt worden
laftcn tc dingen. Men ziet daer ook veele
Pynboomen , en de mcnfchen leiden
een omzwervend !even op 't Veld. En vi
mits men in 't Noord-ooß Aßa dufdanige
honden mcde onderboud, en dat de Pyn-
Lioomen daer snsgelijks in overvloed voortkomen.
en de Rlenfchen een gelijk omherzwervend
kven \'oercn , zoo is zulks
mcde een waerfchynclijk bowys, dat de
bevolking in Amtrik-i uit Aßa is vooi't gekomcn.
Ook is aen my , van deze overecnkoniing
der Noorder Afiatifchc , en Noorder
Amerikaenfche Volken, uit een aldaer
Naebuurig geweft, liec volgendc gcfchre-
We l Edele geßrenge He e r ;
WM aengaet de kf^nk. der iiitfpr.ieke
ii'Amerikanen, cn v.in de Vblkfn v.iaNoord
Afia, dttnkt my, dat die eenige gemeetifihap
met malkaneUren heeft.-gehjk. mede bnit wy^
van levea, ah men die aermerkf' Want wooneu
de Amerikanen in hunen, dex,e ook- L
hua "Oi-eer ^oote Boogen , dae van dez.e ook-
Hanne Kltedtren zJjn v.vt njfche veiUn , als
de GroenUadcrs , die van dez^e ook.- Benige
der Amerikanen ivoonen ander de Atrde, in
hatten, als kfldersgegrüven,diz.e ook
s,y tnr.kfn een h»te ßoof, e>i graven die in
de arrde, 'iraer in een gar ivord gelitten
d.-ter in gaen, en ein ander, dat hxn voor
een fchoorßeen dient. Des Winters, als du alles
met Sneimi.' i>edekt ü, woonen x,y daer
bevryt voor alle -wind en konde. ZelfsdegefifJte
des Uchaems der Noorder Afianen kfimt
vccl met die van de Noorder Amerikanen
ovcr een: li-rM ( volgens bericht van d'ondervindeis)
zJj» de t^elve meefi kj.em van ßal,
Irrest VAn .vngezJcht, sjivart van haair , en
geel van huit: dez.e Noorder Afiatifche
folken ook- ^^ dieren dacr te Lande zJjn
Rheen , Äfaters , Bevers , Beeren in grooten
getale, als ook Luxen , en veele
A m erika dejgelijks. AUoo dar uit alle dez^e
omfianMgheden ganfih niet te nvyfeien U , of
de Aienjchen z.ijn uit het Hitterße Noorder
gedeclte van Afia in Amerika gekörnt
Dat'er nu in Amerika veele dieren en ivonderlijke
fchepi^clcn zJjn , vermecne ik , ü een
bjx^onderc iferJ-jnge der naimre, dat de z.elve,
door de z-onderlißie temper van Lucht,
IVater en Aerde, aldaer iijngeteelt, envoort
f ckomen. Welke ßofe door de geleerden aal
mmef! omknoopt ivorden. En ik twyfele niet,
ofdez.e dm lang onibondeneGorgemjche knoop;
d-:ir Z.OO vcel over ts gearbcit: aal eindelijk j
ivt groote voldoenmge
n O O S T
rige waereld, door de geene moehe Jparentie
Pen van U Ed. eindelijk ontloß worden.
Wa t Montmts van de bevolking op
Amerika z e g t , gclieft uit hct volgendc tc
zien.
Hc t is een gemeen gevoelen , dat Tar -
tarye, 't gi'ootfte Landfchap des Acrdbodems,
Inwoonders voor ¿'/M^j Korea, fapan,
jae Amerika ze l f j zoude verfchafc
hebben. Deze ilelling krygt ftyver fteunz
e l , dewyl by veelen geoordeelt word,
dat alle die geweften, hoewel hier en dacr
door Stroomen en Inliammen van de Zee
gefncden , echter op andere plaetzen aen
malkanderen vaft zijn : cn dat de bekende
Straet van ^nian , boven California, en
tuiTchcn V Noorder Amerikii en Karay, tot
in de Ys-zce niet doorfpoelt.
Van * Papan zelfis geen zeckerheic, of » De zehet
een Eiland is, dan o f aen de vafteKüft
ten Noorden gehecht. Volgens t geloofwaerdig
getuigenis van Franfoü Ctron, eea diom
Gezanc aen den Japanfchcn Ke i z e r , reiil fcheideÌmen
uit het Landfchap pianto > waer in laadeu i«,
deKeizerlijkeHooftftad/ei/i»legt,Noord.S;,°"'eidcM
ooil aen , zeven en twintig dagen , tot de boveien.
Uithoek van 't R y k Ts^ttngaer, itootende
tegen de Zee. Alhier over een boezem
fchepende , komt men aen het Land van
fe^o , 't welk woeft en bergachtig, doch
ryk van koftelijke Pelteryen is. Menigmael
hebben zieh de Japanders vcrvaerlijk
diep in f e f f o b e g e v e ama e r nooit het einde
daervan ontdekt. De Keizer zelfheefc
zieh zoo vcel aen dcze kemiis laten gelegen
zijn , dat hy Reiziger s, van alderhande
lijftogt wel voorzien, afvaerdigde, om
naeuwkeurig t'ontdekken, hoe verre
ich uitftrekte. Doch nae lange zukkeling
en verre reizen over yflelijke toppen,
quamen nooit ten einde. Alleenlijk vouden
zy hier en daer ruighaairige Menfchen
, met baerden , nae de Sineefche
wyze gefchoorcn. Dcze woefte Menfchen
kondcn zelfs geen bericht > wegens de
grootheit van lejfo, doen. En ondertuA
fchen blijft het zonder tegenfpreken , dat
lejfo aen lapiin vaft is. t Want de Inham t nit^^
tufTchen Tz^mgaer en lejfo gaet niet door, veitoiKals
de welke veertig mylen lang zijnde
ftuit eindelijk tegen woefte Bergen j omtrent
het Landfchap Ocho, ahvacr lejfo
aen Lipan fìoot. De weg längs deze Inliam
der Zee is ganfch onbruikbaer : waerom
dan de overvacrt van Tx^ngaer op leßo ,
met Barken , noch ten huidigcn dage in
gebruik blijft. Dus verre Montamu.
Niet tegenftacndc , dat de bevolking in
Amerika uit Aßa is gekomen , zoo kan
het echter waer zijn , dat de oude Puiiifchc
Volken, o f andere aen d'overzyde
T A R T A R Y E . . 1 6 1
v.n Amerika , te<>en den Oceacn aen, uit; De Volkeren van Ouivird > die hy wr -
p l l o f ^ k a aldaer geland z i jn, cnidcdt het aldcrnaeft aen ^ ß a , en byzon-
Europa 01 „„brapt derliik aen Tartarye gelegen ropa or yiiriKi* o — tc znn , wei-
...n ouds her, Volkplanting over gebragt
hebben. . ,
In de Japanfclie Stad Saccay vind men
een Tempe l , toegc-eigent aen de Coden
der vremdelingcn , die de fchoonile zoude
•/ijn , welke men m geheel Japan vind.
Dacr in ziet men eenenwanfchapen Atgoü,
welke naer eenen aicrgelijken anderen gcmaekt
is. Deze Äfgod , zoo men zegt ,
^vord in het Landfchap feßo mcde aengebeden:
't geene eenige over een komllvan
Heidenfche Afgodcryc in deze twee Vol -
ken zoude becuigcn.
Hoe Kircheras gift dat Amerika aen het
croote Kataja gehecht i s . uit zijne vollende
woorden kan werden gezien.
att-JC nct aiucuiticii aui ^j iu f
dcrlijk aen Tartarye gelegen tc zijn , we -
den en verwciden hun V c e , na 't Jaers
Gelegenheit , evcn gelijk als de 'I artaren.
Cathajam majorem per iwmenfa fpatia, m
cxtremo feptentrionu angulo America , tßhmo
cjHodam conjungt, ego Mathemat.cu ral.om^
bfu pene convtUw exißimo.
Dat is:
Dat het eroote Cathaia ver afgelegen
in de uitterfte hoek van 't Noorden , met
een reep Lands aen Amenka. vaft i s , oordeele
ik , daer toe van Wi skonf t^e redenen
genoegzaem overwonnen zijnde.
Ui t welke woorden te beftuiren i s , hoe
die zeer geleerde Ma n , noch onlangs zieh
een groot Cathaia buiten Sina, m heeit
sebeeic, dat'erniet en is.
7iet de Mcnende den beroemden en hoog ge-
Profeifoor W.tßus. met onwaerÜusl
«n fchynlijk te zijn , dat Amerika van ^ ß a
GIOIIW. gefcheur t , CD dat dus , toen het
noch vaft Land wa s , het gedicrte m A
TKiT/i^« is over gekomen. , _
Thomas Gage Engelsman, die als Rooms
Geeftelijk, veeleJaeren onderdeSpan}aerts
in ^w«-»^«zichopgehoudcnheeft, als boven
reets aen is geroert, plaetft het Landfchap
Oüivira beweften in Amerika, recht
tegen ^ c r Tartarye , waer hy oordeelt
zeer weinig tuflchenftant te zijn , en dat
de bevolking van Amerika door dien weg
is gefchied , meldende , dat die Volken
een groote overeen komft in zeden en anderzins
met malkander hebben, cn dat de
meefte Menfchen in Amerika zieh aen die
zyde ophouden , waer uit te beftiuten ,
dat de bevolking aldaer het eerfte in Amerika
is geweeft.
De gi-ofheit en wyze van levcn dezer
Menfchen , zwymt , zegt hy , aen genc
Menfchen ter waercld betcr als aen 1 artarcn
, hy oordeelt wyde r s , dat indien
het Werter Amerika, ter opgcmelter plaet-
•ze aen Aßa niet vaft is , dat het ten
minfte mec een Weine engte is gefchci.
den.
De rykdom des Volks beftaet dacr
in Vce cn Runderen, die Vleefch en
Melk tot Spys , en Huiden hun tot Klcdiiig
verfchafien : zy maekcn hunne wooningen
of lauten van becfte vachten , de
flitzen van't gebeenten, en gacren van hec
haair.
De Zenuwcn draeyen zy tot T o uw,
van de blazcn en hoornen maekcn zy
de drinkvacen, van de meft hec vuur ,
hec bloet ftrekt hun tot drank ; waer inbeide
deze Volken , zoo Tartaren als Amcrikancn
te dier oort gelegen , over een
komen.
Men gelooft , zegt hy , dat 'er tuffchen
Sina of Katai en die Land , eenige
onderiingen handel en kennis is , want
als Fafqucz. de Coronade, een gedeelte van
dat geweft had overwonnen , zoo vond
hy daer eenige Schepen , die geen geliikenis
met Europiacnfch maekzel hadden,
maer hadden afbeeldzcls als Pellikaenen
aen de ftcven ftacn ; waer uit men
oordeelde deze te komen uit een der tv^ee
boven genoemde Ryken : doch de Spangiaerts
en hebben , zegt hy , noch geen
volkomen bezitting o f kennis dezcr geweften.
Het nieuwe Albion legt mede beweften
in Amerika, tegen over Tartarye , daer
weinig Spangiaerts zijn ; dit Land wierd
ontdekt by Francois Draek , en dus benaemt,
enz. Dus verre uit Gage.
Waerfchynlijk is hec mede , dat uit
de Indifche Eilanden de bevolking ook gekomen
is , in het ZuidJand , en der zelver
Eilanden, want zoo men wel aenmerkt
, zoo zijn de oven,'aerten aldaer nae
de Zuidclijke Eilanden, maer kleine overtogten
, die met fchep-vaertuigen in körten
tyd hebben können volbragt werden $
zonder kennis van de groote Zee-vaert i
of veel omflag.
De bevolking der Indifche Eilanden zelve
kan waerfchynlijk mccft van omtrent Malakka
zijngefchied, welkeStraet milTchien
voor dezcn vaft Land is geweeft, en van
de Kuft afgefcheurt, dacr de gelegenheic
wel nae gelijkt, om 't welk te gelooven
aeniijdinge kan geven : de gedaenten der
Menfchen op de voorfciireve Eilanden,
welke met die van de vafte Kuft , ¿00 in
verw , als bcfnedenheit over een komen ,
en zuiks tot in de Eilanden Philippines en
Ladrones, alle hebben zy zwar t , en on-
1 gekruk haair, bruin vah verw , zwarte
' ' ' X " Tncll®