i 1Í
í ' i í
í m
N o o R D
ders leggcri > bewa r ende de Ae r d c , v o o r ^
e e n v u n f c h e r e u k , enz .
D e wa t e r - h o e d e r s leggen op 't wa t e r ,
m e c d r i e o f v i c r f t e c n e n , om hec wa t e r k o c l
t e h o u d e n .
V o o r t s h e b b e n z y b y z i c h , t w e e o f d r i e
Tujihs, om lepéis t e h o uwe n , en om geuten
r o n d s om de T e n t te graven , ais ook
ecn Za eg , en een S n y -me s , om Do o r e n s
t e f n y d e n t o t b r a n d j gcvendc de ftruiken
aen de Beeilen.
O o k nemcn z y wel Timme rma n s ge r e edf
c h a p m e d e , om p l o e g - h o u t e n , enz. te
kappen en op te ma k e n , om de zelve in
haré yeilaags te gebruiken , daer haer gezaey
teelen.
H e t Ma n v o l k gaet me e f t luet he t Ve e
om , om dac te we iden.
E n he t Vr o i iwv o l k bemoe i t z i eh meen-,
mee de Spys te kooken , Celitms, ^¡kfliyvtn
en Dz-jíidz.jiems te we v e n .
Een Dijadz^jiem is fijnder , ais een Ge-
¡iem-, en he e l r z omt y d s ook Naksis, of
Figuur-werk , daer de Gelicms, maer enkeid
ge f t r e ept z i jn.
zia Ddli Garcixs dt Silva Figueroa, Ge z a n t aen
het H o f van Pe r f i e n, we g e n s den Ko n i n k
van Spangien , z e g t , in z i jne R e i s - b e -
f c h r y v i n g e , d a t ' e r in Perfien n o c h op h e -
den wo r d e n gevonden veele Hö r d e n s
omher zwe r \ ' ende Tu r k e f t a n n e r s , T u r k e -
mans of T ü r k e n , we lke doorga ens by
Schryvers v o o r een Vo l k wo r d e n g c n o -
men , di e harén a f k omf t hebben uit
kefian o f h e t o u d e Scyt i f ch T u r k y e n . Zy
zwe r v e n , z egt h y , me t W y f en Ki n d e -
r e n : omd r y v e n veel Ve e : beladen de
Oflen en Ko e y e n , in plaets van ande re
vrachc-beeften , om haer Kinde r en > Tenten
, en klein huisraed op te voe r en.
Die Vo l k leeft zeer eenzaem en a fge -
fcheiden van andere Me n f c h e n .
D e z e T u r k e f t a n d e r s , h o e veel E e uwe n
het o o k geleden is d a t zy in Pe r f i en zijn
g e k o m e n , b e h o u d e n e cht er n o c h h a r e T a r -
t a r i f c h e w y z e van leven. Wa n t zy na allen
f c h y n overblijfzelen zijn dier Ta r t a r e n ,
welke me t Ciwü chan, of zijnen navolg
e r s , A fie af'^hebben geloopen , e
Arabie , de Vl i e t T i ^ i s , E g y p t i
Konftantinopolen g e h e e r f c h t , al van de n
J a r e elf en twa e l f h o n d e r d a f , t o t da t zy
in E g y p t e n en Syrien aengevochten wo r -
dende, d o o r de Chr i f t enen j di e den He i -
ligen K r y g v o e r d e n , genoot z a ekt wi e rde n
hiinne benden uit P e r z e n , Me d e n , en a n -
dere Oo f t e r f c h e gewe f t en t e t r e k k e n , wa e r
door di e v e r zwa kt wo r d e n d e , en ontbloot
Van krygsvolk , z e l v e , of eigen Ko n i n -
gen hebben opgeworpen , of d o o r ande re
l o d i f d i e Vo r f t c n ingenomen zijn , a c h t e r
en O O S T
blijvende van de T u r k e f t a n d c r s , z o o liier
en d a e r , Hu i s g e z i n n e n , gelijk als d e z e ,
d i e , cn Ge l o o f j en wy z e van l e v e n, barer
Vo o r o u d e r e n hebben behouden j ( z o o
als n o c h heden omt r e n t Danßcl^> o v e r -
blijfzelen van HoUa n d f c h e Hui sge z innc n
der u i t g ewe k e ne , ter t y d van Gisbert vaa
Umfiel, en Geirir van f^tlfen , zijn te vinden
> die genoegzaem de wy s van leven
der o u d e Hol l ände rs hebben b e l i o u d c n . )
Deze Pe r f i f chc T u r k ema n s , gelijk zy
heden , als o o k van o u d s , alle te z amc n
buiten de k r y g s l u i d e n , en we inig a n d e r e ,
bedienden aen d eLa n d b e f t i e r i n g , een H e r -
ders leven leiden , zoo ontbeerea z omt y d s
b y haer gee'ne dappere Ma n n e n en Vo o r -
gangers, di e zieh tegen de ma g t de r P r i n -
cen aenftellen , wa e r o n d e r d a t zy zwe r -
ven ; gelijk t e r t y d van SchAch^btu is g e -
b e u r e , di e limine opf t ant me t h e t bloed
veeler T u r k ema n s mo e f t d emp e n . D i t
Volk , als g e z e g t , na d a t zy z o o veel
E e u w e n , z ede r t de He e r f c h a p p y van Cmgü
chtm , in Af i e h a d d c n g e h e e r f c h t , en
door de He i r t o c h t e n d e r Ciiriftenen aen
de eene z y d e , doo r v e rwy f t h e i t aen de
andere z y d e , en doo r verlies van L a n d -
fchappen v e r zwa kt wa r e n , hebben zy z i e h
alom ve r f t rooi t o n d e r kl e ine Op p e r - h o o f -
den , en o n d e r v r e emd e he e r f chappyen ,
het om zwerven d e en He r d e r s leven harer
Voorouderen h e r v a t , daer in z y n o c h v o l -
harden , z o o in Turkeßan zelve , als Pe r -
fien , en eJders.
H e t is b y z o n d e r , z egt de boven g e -
noemde S c h r y v e r , d a t de Eu r o p i f c h e h e -
d e n d a e g f c h e T ü r k e n , t o t Ko n f t a n t i n o p o -
len , ZOO zeer hacen de zwe rvende T u r k e -
mans, uit Wien z y e cht er oor fpronke l i jk z i j n ,
dat z y die me t de ve r a cht e naem CMales
noemen , en zieh van de zelve in h a r e
huizen alieen bedienen voor a r b e i d e r s , en
gravers , als zy onde r hun g e z a g k ome n }
o f ook wel op de Galleyen , voor r o e y e r s :
dus t rot s zijn de T ü r k e n in de g e n o emd e
geweften, dieftofFen o p hun he ldadighe i t ,
en bezit van he t wa e r dig overbiijfzel d e r
Roomfche mogenche i t . Hy z egt wy d e r s ,
dar de t e g e nwo o r d i ge Perfianen geheel niets
behouden hebben van de o u d e Pe r f i f chc
aerd , z o o ten k r y g e als in den &urgeilijken
omg a n g ; d o c h h e b b e n aengetrokken
d e wy z e van ftryden en leven harer ove r -
winnaers, als eerft de r Scyche n en nade rhand
d e r T u r k e f t a n d e r s , cn T a r t a r e n , die!
met de o u d e S c y t h e n van een o o r f p r o n k
zijn geweeft.
Wanneer de Gr i e k e n , onde r ^lexan-
• , daer na de R ome i n e n . den Pe r z e n
hadden b e o o r l o g t , en b y z o n d e r de Sc y -
then of Ta r t a r e n , zijn z y d o o r de Wo e -
ftynen
T A R T
ftynen en lijftogt-looze plaetzen van TurejHeftan
en Scythie wc e rhouden geworden.
H e t ftryden de r hcdcnda egf che o u d e Pe r -
fifclie Na z a t cn , en Scytlien , of Ta r t a -
ren, cn T u r k e f t a n d e r s , gefchied te Pa e r -
de , om den v y a n d te betrappen , of te
ontvluchtcn ; cn is die ftyl by ftrydcns
t y d , onder hun , Steden cn Va f t ighede n
tc veriaten i en in ' t opene Vc l d ftant te
houden. Du s vc r re uit Figueroa.
Shalg is een D o r p als ecn klein Scedeken,
in het gebi ed van de Stad Tarazj, of Taroes,
vier Parazangcn van d a e r , en een van
d e grens-vcftingcn de r Tu r k e f t a n d e r s . He t
zelve hceft eenige geleerde Mannen u i t g e -
leverr.
Taraz., daer in de Na b u u r f c h a p , is een
vcrmaerdc Koop-placts. De naby gelegene
Kaftelcn dragen den naem van de zelve.
N a by deze leit de Stad lecel.
Voigt ecn kor t verhael van zeker Re i -
A R Y -E. 4^7
W y t rokken z o o langzamelijk v o o r t j da t
w y geheel a cht er de k r y g s b e n d e ge r a ekten
ze , die eenen Jom Andriefi., uit T a r -
t a r y e , en wel van Arkfln of T ^ » « » ; , doo r
THrqueßan t o t in Perfien , he e f t gedaen.
H y was in di enf t van de Ne d e r l a n d f c h e
O o f t - I n d i f c h e Ma e t f c l i appy , en geraekte
b y Schipbr euk in Sina aen land , ter t y d
van de Ta r t e r f c h e n o o r l o g , en wierd ve r -
volgens, onde r de T a r t e r s , bui t en de Sinefclie
Mu u r , gevangen g e b r a g t , daer hy
eenige t y d v o o r S l a e f di ende ; en van wa e r
h y vlucht e . Zi j n v e r h a e l i s d a n a l s v o l gt s
e,I k vraegde eens aen mi jn T o l k , hoe h cm d i t leven geviel i en of
iet eens aen zijn Va d e r l a n d geda cht
hád. Ik kr e eg van h em evcn zoodanige
a n t w o o r d , als ik van i ema n d , aen de we l k
ik icts v e r t r o uwe n wilde , kon v e rwa c h t
hebben. En d ewy l ik in hem een oprecht
cn t r o uwh a r t ig g emo e d t o t my befpeurdC;
en hy daer na zieh zelf aen my openbaer.
de , en me t tränen we n f c h t e , da t G o d
beliefde dit geluk aen h em te verleenen.
dat hy me t my in 'c La n J f c h a p Kandahar
mögt komen ; daer hy by voegde , dat
hy'^dan wcl haeft zou mi k c n d a t ik weei
b y Chr i f t enen zou z i j n, cn da t h y u i t e e n l
g e Us b e k f c h e gevangencn g o e d b e r i c h t h a d
g e k r c g e n , h o e de we g doo r Vsiek na Kandahar
gen ornen mo f t wo r d e n : zoo wi e r .
den wy beide in de zack eenig , en beftoten
me t de eerfte gelegentheit ons van de
weg af tc begeven.
Dewyl onz e He e r onlangs daer na weer
voornam een Re i s in Sina , na Pequo of
Peki», te d o e n , om daer me e r r o o f te halen
, en wy weer me d e mof t en trekken
fteldcn wy onde rwcgen onz e aenftag te
werk , daer toe wy , gelijk w y meenden,
gocdc gelegentheit hadden , v e imi d s w)
's avonds fpade n o c h de Re i s a cnvingen.
: en toen wy aen 't gebergte SammO'
ha» q u ame n , 't welk wy No o r d -we f t van
o n s a f , voo r ons hadden l e g g e n , wa e g d e n
w y 't in G o d s naem , en iloegen me t ons
Paerd en Kemel ter rechter hand a f , in 't
ibergte. Wy hadden ons we l können in-
:clden , d a t wy op zulk een onbekende
weg, en in zulke wi l d e plaetzen, n i e t z o n -
der gevaer zouden zijn , daer w y nict zoo
zeer aen g e d a c h t e n , als wel aen o n z e v r y -
h e t t , en aen de begeerte van ons wa e rde
land we d e r te zien ; en wy wilden
liever i n ' r gevaer fneuvelen , dan o n d e r
deze woe f t e Menf chen in e euwige fiavern
y l e v e n, en z i e h , om een klein mi s d r y f ,
d e d o o d getrooften : d ewy l de z e luiden
een Me n f c h , i k zwy g e e n S l a e f , nict me e r ,
dan een h o n d a cht en. Wy beveelden ons
dieshsiven aen de g o e d e G o d , en baden
hem da t hy ons zou believen te behoeden,
wegen en padcn te wy z e n , en we e r by
Chriftenen daer zijn N a em geeerd wi e rd ,
te brengen j gelijk o o k , G o d l o f , gefchied
e.
Dewyl wy niet wiften , of wy haefl
weer by Me n f c h e n z o u d e n komen , z o o
hadden wy ons t ame ü j k v a n Lijfs-voorraec,
en ge r e e t f chap op de w e g , v e r z i e n . en
onze Kemel daer me d e b e h a n g e n . D' o n z e n
huis konden hier ook over geen e r g v e r -
moeden krvgen ; d ewy l eenige ande r e n
desgelijks deden , om d o o r de He i d e na
d e lange M u u r te geraken. Wy hadde n
ook een koopere Ko p , en een koopere
Schael b y ons j ook een deel garfte Me e l ,
om , indien ons onde rwe eg gebr ek van
Weide voor de Keme l o v e r q u am , Li j f s -
voorraet daer voo r te h e b b e n ; beneffens
een g r o o t e ledere z ak of viefch me t wa t e r ,
en noch twe e andere kleine leder wa t e r -
vleflchen.
W y namen onz e Re i s We f twa e r t s a e n ,
d'eerfte vier dagen a k y d over Bergen , en
door de Da l en , daer w y noch w e g , n o c h
voe tpad , noch Menf c i i en vonden , en in
zoodanige plaetzen, daer men niet te vreezen
had dat men ons najagen , of navor -
fchen z o u . Da e r na t rokken w y zes dagen
lang doo r he t woe f t e La n d van Kamajidur.
V / y vonden hier a enve r f che idepl a e t -
zen ftacnde wa t e r e n , en neffens de z e lve
goede We i d e n , me t eenige Ho r d e n en
H u t t e n , daer wy befcheid konden b e k o -
men. He t q u am ook wel te pas , mi j n
Reis-broeder niet alleenlijk de fpraek van
T a n n i i i , maer ook die van U s b e k , en
volkomelijk de Pe r f i a enf che T a e l ve r f tond.
W y geraekten ove r 't gebe rgt e Sovar , en
quamen twe e dagen daer na aen d ' o u d e
N n n 1 ve r -