•p
' i t f
jwi; t
i I f
' i
, I f
340 N 0 0 R D
door, ter plaets, daer de Poort Tak,i genaemt,
ftaec , en de Stad het mcefte bcwoont
is.
D e Vmc h t e n , welke aen de Oevcr van
dc Rivier waflen , zijn , ui»Godvni chtigheit
aen de Aiagen of Wy z e n , (zi jndc
zeker flag van Geef tel i jkcn) gefchonken j
die des nachts by de Rivier waken , cn
de zelve des Winters cn Zomers bewaren.
D e M m a zijn anderzins, volgens Herodoot
, mt een aeloud geflacht van Perfifch
Volk gefprooten. Ui t deze Rivier wor d
het water in alle de hiiizen van de geheele
Srad geieid. De mcefte Hiiizen hebben
Thuinen, zoo dat , als men op hecKafteel
ftaet, en na omlaeg z iet , niet als een eenig
geboomte beoogt.
TufTchen de Binncflad en Voor f lad zijn
veele fchoone Paleizen ; zoo dat de Stad
b y den Heme l , Zon , c n ' t Gcfternte ,
vergelcken word , en de Ri v i e r . om zijn
kromte, by de Hcmc l f chcMe lkwc g ; men
nocmt hec een Paradys des LandCchaps,
en pronk van Chorafan. De Toorens overtreffen
't gezicht in hoogte. De z e Stad
wierd niet alleeniijk de pronk onder de
Over-Oxufche Steden , maer zelf van geheel
Af ie , in v'ermakelijkheit en fchoone
gezichten , te zijn geacht. Do c h
hare fchoonheit is zeer verwoeft , door
den inval van den Tartarifchen Keizer CingU
ekln; gelijk zulks in de Tamerlaenfche
gedenkfchriften, by d'Arabiers, is tezien
Dus verre JacHtm.
Deze StiASamark''ndAin, iseenHoof t .
ftad des Ry k s van dien naem, en eerder Sogdiana
of Sogdiania, doch by de mceften
Vskek en Zagatay genaemt. Zy is bewoont
by Tartarfche Mahometanen , hebbende
goede gcbouwdc liuizen van Arcen, wel
voorzien van bequaem huisraed,
D e Stad Samarkand word by de Ouden
gezegt te leggcn op een verhevcn grond
i n ' t Zuide van het DaM/y^^^. IVien zag
daer boven de Poort Kifch een yzere plaet,
waer aen cen opfchr i f t , 't gcen de Konink
van Gelukkig Arabie daerliad gcf tel t , te
Iczen wa s ; doch die alles is verwoeft. Be-
Kuhas of
1 tot dei
neden de Stad tag cen B e r g ,
Kiibak gcnacmt , daer de ftcc
bouw uit gehaelt word,
M. Paulni va» Fenetien z e g t , dat in zijnen
t yd , tot Samarkatd y zoo wel Chr i f -
renen , als Mahometanen woonden. He t
is , zegt h y , een groote en fchoone
Stad.
D e Perfiaen voerd vcelmalen grooten
oorlog tegen deze Velken , die oulinks
onder de Scythcn , en nu onder de Tartaren
worden gefielt : (want de Scythen en
Tartaren zijn een cn het zclve voik. ) Zy
e n O O S T
ijn zeer geduchc j woonen in defeige Steden
; gaen wel gekleet ; en zijn zeer zedig.
Zy handden raet de Ruffen op de
Kafpifche Zee.
Dat de Usbekfche Tarters aen het Perfiaenfche
R y k noch al invaüen doen , mag
blijken , by dubbelt uit een brief aen my ,
in den Jare l i p s», uit Gamren herwacrts
gezondcn, als volgt :
Aengezien den Rebel Suliman Babba.
de Usbekken het R y k van Ferßa, door
hun rooven en flroopcn , quamen te ontroeren
, en den eerften reets met dertig
duizendman, deHoof t - f t ad en't Kaileel
OirwoMingenomen hadde, zonder datden
Perfiaenfch Veld-overfte , met een Leger
'an zeflig duizend man, zulks hadde konlenbelecten,
enz.
Volgens bericht van DominicM Mariui
Ni^tr , in zijn Land-befchryving , zijn
onäer SamarkMd veeJe Landfchsppen gehoorig.
De Inwoorders zijn aldaer uic
Noord Scythie komen woonen.
In Sogdiana, anders mede Chorajmia of
Sablefian genaemt, zegt weinig water,
en daer zijn groote Velden. D e w y z e
van leven by het Vo l k aldaer, was van ouds
byna den Scythen gelijk. Z y waren eertyd?,
en zijn noch zeer plomp e n g r o f , lelijlcvan
aenzicht , en altoos in wapen. Di e g e ene ,
welke de Wefterlijkfte z i jn, en't Oxuf che
gebergte bewoonen , worden Paßch genaemt
J de Noordelijke Latii. Fandari
zijn gebeten geweeft, di e , welke de hoogeSogdiaenfchegebergtcn
bewoondenj en
die de Zuidelijkfle geweften bewoonden,
Marijienen. De Oxianers en Chorafmiers,
dat een fterk Vo l k wa s , bewoonden van
ouds de Vlieten 0;c»ii en j^Airar-f« 5 cnwas
"tLand Sogdiana bepaelt beweften en benoorden
Scythie j beooften lagen de Ve l -
ken Saccen genaemt : welkers Land äm is
genaemt gewceit, 't geen het mceft Oof telijk
onder de Zagatayfche Landfehappen
gelegen was. Des zelfs Inwoonders waren
Herders, die zieh in 't Ve ld en Spelonken
ophielden , zijnde Scythifcher afkomft.
Hier waren geene Steden , en hec
Land was onvruchtbaer. Zoo wel de
Vrouwen als de Mannen waren ftrydbaer.
Dit Land paelde aen 't gebergte van Imam.
Hier was de we g na de Seres. Noordwaerts
van hier quam men aen het onbe»
kcnde L a n d ; zoo als in 't brecde by de
gemelde Dominica MariM Nigtr is te
zien.
V2.nSiimark.and, reift men door Cw^itr,
Cotan , F.rkff > Hirkanda, na Sina.
Van Erkfit tot in het Sinefche Landfchap
Xenß, is een weg van twe e o f drie Maen-
, den, ni men traeg of ras reift ( zo o gezegt
word)
T A R T
word ) doch zeer gcmakkelijk te bereizen.
De Stad Samarkand wierd bv de Syriers
gcnacmt, werdende anderzins Sogd
of Smvd , het Landfchap genaemt, daer
Samarkand in gelegen is.
Omtrenc Samarkand , worden geelc
Milizen gevonden , waer van de Ve l l en m
Sina zeer begeert zijn.
De Tartaren van Vsbei_z\]n goede oorlogs
luiden , en ingeboorne vyanden van
het Pe r f i a enf chc .Ryk; hebben voormaels
onder Periicn geftaen 3 fpanncn vceltyds
met de Tiu'k , tegen de Per s . aen.
De Chans worden aldaer gekooren.
Vsbek is 200 veel gezegt als Vry-heer .
Dus wierd de cerfte grondlegger van dit
R y k genaemt. Hy hadde ganfch Manvaranahr
en Choraßin, den Zoonen en navolgers
van Tamerlaen afgenomen ; doch namaels
hebben de Usbekkers veel van die
geweften verlooren , en eindelijk heeft de
Perfifche Konink Schach Aba^ hen het
ganfche Choraßm byna ontweldigt.
De Usbekken of Zagatajers hebben her
Landfchap Kandahar, voor byna honderd
Jaren, grooten i r y g aengedaen, als wanneer
den Prins daer van, zieh aen den grooten
Mogol Leen-fchuldig maekte.
Tot Samarkand of daer omtren: is de
geboorte plaets van dien grooten Tamerlaen
, die de Ruifen Kimeraksak noemen ,
'igecn ZOO veel als gezegt is:
om dat hy eenig mangel aen zijn been had.
Dit was dien groote Tamerlaen, die den
Turkfchen Keizer Baja^^eth overwon 3
Griekenland ontzet te, en namiels, by
aentrouwen cn overwinning , Keizer van
Groot Tartarye wierd , en de magtige
Stad Quinfay * bezat.
Van Samarkand zegt Aha2,en, dat z y ,
- - j - om de fchoone Ri v i e r , die daer längs
S». loopt , zeer vermakelijk is: en dat het een
van de grootfte Koopftcden der geweften
daer rondsom is. De zeJfde Schryye)
melt in 't breede, hoe dezen Tamerlaen
Konink van Samarkand, namaels Keizer
van gehecl groot Tar tarye wierd. Hoe
lict R y k van Sina, door den grootenTar.
tarfchen Chan, Schoon-vader van Tamer,
laen , wierd aengedaen 3 die veele Landfcliappen
binnen de groote Mu u r , die Si
na van Tartarye fcheid , om dat de Sinezen
verfcheide Tartarifche Horden, L;
den en Weiden , hadden verwoeft , t'(
derbragt. Di t dan gefchiede oJvooren Tamerlaen
het bezic van groot Tartarye hadde
: hoewel de hoop daer t o e , om d;
A R Y E. 3 4 7
Chan of Keizer. Do Parthen o f Zagatajers
waren te dier t yd gewent in Steden te
woonen , en de andere Tartaren veeltyds,
of me e f t , flechts in Horden , of onder
Hutten. Daer was een ingeboore haec
tuffchen de Tartaren , of Mocgalen , en
Parthen , of onderzaten van het Samarkandfche
hy 's Keizers Dochter had g e t r ouwt , c
wierd den oorlog tegen Sina gevoert
den naem van den grooten Tartarifchen
R y k ; welke haet , met de verheffing
van Tamerlaen tot de Tartarfche
Kroon, wierd vereffent.
De Tartaren of Moegalen, hadden dan
de Sinefche Landfehappen Leaotxng en Peking
een geruime tyd in bezitting gehad 5
waer uit z y , door de Sinezen, verdrevcn
zijnde : als mede uit veele Beemden cn
Horden , den kryg weder aenvingen ;
welk , door het beleit van Tamerlaen, na
zijn vehef f ing, en Schoon-vaders dood ,
loflijk geeindigt wierd.
Tamerlaen handelde de Sinezen, die hy
t 'onderbragt , zeer helddadig en loflijk «
het geen hem veel^overwinningen toebragt;
want de Sinezen , de deugd beminnende,
kleefden hem in groote menigte aen , en
verklaerden zieh voor dien grooten Kei -
zer. Wa e r onder de Inwoonders van Feen
het geweft daer rondsom, mede
waren : daer van 'er doch een groot gedeelte
, veertig Jaer te vooren , reets onder
den Tartar had geftaen. Het Vo e t -
' o l k , waer mede cen groot gedeelte van
Sina, onder dezen Tamerlaen wierd gedemt,
beftond uit Parthen of Zagatajers.
het Paerdc-volk uit Moegalen en Ka l -
makken.
De Afgoden cn hunne Tempe l s , wierden,
op bevel vanT-swiWii«, inz i jnt 'ondergebragte
Sina of Kataj , (anders genaemt
Taicim, dat i s , R-]k van groote klaerheil,
of 00k wel TulimpacorHm, dac Ryk
van de midden betekent) afgeworpen , en
geiloopt. Hy b e v a l , een cenigen Go d aen
¡roepen. na z i jncwy z e . In dezen oor-
(g, en alle die Tamerlaen heeft gevoer t ,
^ijn veele Chriftenen hem tcn dienf te, in
de Veldtochten, gewccft , en byzonder
eenen Axal la , die Veldheer w a s , en van
Genuefche a f k omf t , die het grootfte geza?
ten Ho v e hadde. Om zijnent Wille
oeffenden alle Chriftenen hunnevryeGods -
dienft. Het gebied in Sina wierd dezen
Ax-alla opgedragen; doch by hem gewei -
gerd aen te vaerden. cn behielt de tweede
plaets ten Hove.
De Tezuit Martyn wil uit de Sinefche
gefchiclit-fchryvers dryvcn , dat tamerlaen
nooit in Sina heeft geweeft : het tegendcel
echter blijkt waer te zijn , om dac
"Mhaz-en d'Arabier , en anderen , die den
oorlog zelve bygewoont hebben , zulks
Ijk vcrhalen.uitdrukkeli Do c h hec fchynt
I Xx