4.Z N O O R D
van koopcr , tcgcn de fcheute van pijlen,
te dragen. Zy bidden den hemd acn , cn
liebben anders gccncn Godsdienft.
Veclc twiften , of dit Land Jez,o , dat
de Sineezcn Te^o noemen, cen Eiland of
vafl: Land zy. Maer zoo meii den Sinee- ^
zen (zeid/Wrfw;«, doch misverftandelijk
mijns oordeeis ) gelooven wi l , is het geheellijk
ecn gedeelte van woeft Tartarye,
en een vaft Land met Nincht, Niulhan,
en Tapi. JafaH word van Jexj) door eene
zecllrate gefcheiden.
De Sineezen zeggen , dat boven Leantmg,
benoord-ooften, het vaf teLandzich
wel 24 graden verre uitfti-ekt : eene ftreke
van driehonderdenzeftigDuitfchemijlen:
vyftien mijlen gcrckent op ecn graed.
De befte wortel China., anders FoLm
genaemt, werd gevonden in het Tarterfche
Landfchap T^inlha» , niec verre van
de Groote Muur gelegen. Zy waft mede
in China, en in Couchin China, Malebaer,
en eiders, in 't wi ld, en is aldaer geheti
Lamparan. De z e werd mceft naer Indien
en Europa overgevoert, zy is van binnen
weinig root van ven,vc, en kleinder als de
oprechte, en tamme, doch de wildeheeft
minder kracht , grocir onder de aerde als
de Petatezen in Ooft-Indien , körnende
vport uit een taaye ilijm des Pijnbooms,
welke op de aerde val t , worrelen fchiet,
cn tot een kruid werd : dit kruid fchiet
onder de aerde zijne wortels, zoo groot
als een kats hooft van geftalte, en verw
den kokus nootcn gelijk , hoc wel de fchel
ZOO hart en dik niet cn i s , macr veel weker
en dunder; onder den fchors leit
een Spongiachtig vl ies , of kern verbotgen.
Dacr werd g e z e g t , dat in het Landfchap
J i f y , beooften Niuche gelegen, bergen
z i jn, genaemt TOCOZM , die Goud
voortbrengen.
Japan, zoo Martijn wil , is bevolkt
uit Sina cn Tar taryc , door %z,o : gelijk
de Japanders noch hcden het haair op zijn
Tartars laten walTen.
K O R E A .
KOrea, legt in de nabuurfchap van
het Tartaerfche Landfchap Niuche,
is gelegen omtrent op veertig graden
, Noorder brectte.
Het Land Korea word op 't Sinces
Chao/!en gehetcn. Maer de Japanders noemen
het Korea; d'onzcn gebrooken Keeree;
de Tartaren Xori of Km/ ; cn d'Inwoondcrs
zelfs Tjocenkoek-
De Koreers, anders Koreifen en Koreanen
i zijn heden onder' t gezag van den'
en O O S T
Keizer van Sina, voor 200 v c r , dat zy
het Land gelijk als te leen van hem bezitten,
en fchatting fchuldig zijn, derwaercs
te brcngen : ja de Korccfche Koning doet
zulks zelfs in perzoon zomtijds.
Dit is dit geweft of Landfchap , dat ,
volgens Martijn in zijnen Sineefchen Atlas,
de Sineefche Keizer FitoiFa, oprechter
van den derden Sineefchen Keizerlijken
ilamCi&i», aen z e eke r eni j«, een bloedverwant
des Kei zer s , uit den ftamArfw^,
totloonvan zijne geleertheit, inleengaf,
op 't jaer 1 1 2 1 . voor des Zaligmakers geboorte.
Hoewel Martijn in het vierde
boek van zijne Sineefche Hiftorienfclorijft,
dat Keizer Vit o f Fa dezen Kici, ( na hy
uit de gevankenis ontflagen wa s , daer de
voorige Keizer hem decd inzettcn) tot
loon van zijne geleertheit, tot Koning in
Korea , raet volkome magt ^ en geheel- •
lijk vry van een hooger Ri jk , en zonder
aenliangine aen 't Sineefche Ri jk te zi jn,
geftelt had. Di t Ri jk behoort tot noch
op dezen t i jd, volgens den zelven Martijn
, aen de nakomelingen van Kici: alhoewel,
ZOO dikwjJs een nieuwc Koning
te verkiezen i s, men een Gezantfchap aen
den Keizer van Sina zend, om zijne toeftemming
en de krooning te verzoeken :
noemende den toekomende Koning, zieh
s' Keizers vriend , en niet onderdaen.
TuiTchen Korea en het vafte Land van
Tartarye zijn zeer hooge bergen, die dat
hangent Eihnd zeer vaft maken.
Nopende Korea , of het een Eiland of
vaft Land zy , daer van word , volgens
fchrijven van den Jefuit Martijn, in zijn
Sineefchen At las, verfcheidentlijkendubbeizinnig
by de Europers gefprooken.
Maer het ftaet by my { zeid hy ) geheellijk
vaft , dat het een peninful, dat i s ,
een hangend Eiland zy , noch dat op generleye
wy z e rondom kan bevaeren worden
: hoewel eenigen gezeit hebben , dat
z y het omgevaeren hebben : welke dwaling
hier uit ontftaen i s , dewyl zy gemeent
hebben , dat het groot Eiland
* Fmgma, aen het Zuidergedeehevan »NuMoe-
W gelegen, Korea zy. I k , na den
voorgang van zeekeren Sineefchen Schrijver
, maekt Korea tot een vaft Land, en
vaft aen Niuche of Tmarje , cn tot cen
peninful, gehecllijk op ecn zelve wy z e ,
gelijk het van de Sineefche Landbefchrijvers
afgebceld werd : alhoewcl dieiietniet
Korea, maer Chaoßen nocmcn : want de
naem Korea is van de Japanders tot ons
Over gekomen , mct den welken het doorgaens
alzoo by hcn genoemt word. Di i s
verre Mamjn.
In het Jaer 1(^45 is gemackt cen vry
vol-
T A R T
volmaekte kacrt van geheel Sina of Hon^tjmien
, (alzoo is het zclve geheetcn na den
Keizer, die voor omtrent 340 Jaer het
Land van de Tartaren zuiverde, en vry
macktc,) inKmlingh, ecn Stad der Provintie
Nanking, door eencn GnehajirJüngh,
Sineefch Wiikonftenaer. In dezelve kaerte
is te zien , dat in Korea negen aenzienlijke
fteden zijn , geheten in zijnen tijd ,
(want aldaer de benamingen van fteden
»cluioio vack veranderen > ) * C/w«/9, Chumhim,
Hoamhai , Kmki > Ktmkan , Ktaminen.
Pingan , of Pinjang, of Sioor, ( die te
mtdden in 't Land l e i t , en daer de Koning
zijn Zetel hecf t , ) Hienkim, cnConrie:
beneffcns zoo veel Landfchappcn.
Men zict daer in , dat tegen Tartaryc
acn , bykans onovcrganklijke gebergten
lecken.
In deze kaerte werd mede vertoont,
datheteindvandegrooteSinecfcheMuur,
naer Korea toe gelegen , buiten 't Land
u i t , een groot ftuk m zee fteckt, als gcvcft
op paclen , of gemaekte ondiepten :
en dat het uitterfte emd, in zee ftekende,
van het overig lichaem afgefcheiden is.
Doch onwis, of met voordagt is gefchicd,
of niet.
In de zelve kaert is mede acn te merken
, dat de Stad of Kafteel Kaiping, of
Zaiping, binnen de Muur werd gciei t ,
die by andere Sineefche Schrijvers, daer
buiten is geplaetft.
Menzietdaerin, dat ter plaetze, daer
de Sineefche Muur verlieft of ophout ,
vermits het hooge en ontoegankelijke gebergte
, de Sineefche fchranderheit zeer
vcelekrijgsburgten en fterkekafteelenheeft
geleit: byzonder daer de Muur in 't Zuiden
ten emde loopt , tot acn de groote
woeftijnc toe; en rondsom het meir Zim;
als ook op de grenzen van Kiaochi, ( daer
het volk gulde tandcn draegt , ) en by het
gebergte Mimnt.
Wyders zcgt deze Sineefchc Landbcfchrijvcr
rond u i t , dat de Sineezen zieh
niet bemoeijcn, met hetgcene buiten hunne
Grenzen is: achtende hun eigen Land
allcen waerelds gcnocg tot hun gebruik en
befpiegelingcn tc zijn.
Eenige Itellcn op /iorMdevoIgcndcvafte
fteden cn ftcrkten : al s , Heinan, Ijan,
Naja, Sanßmgh, Tjongap, Tajan, Tonge,
en Send]. In Sendy plag van ouds de Koning
zijn Ho f tc houdcn. Het leit cen
dagreizens van zee , cn is ecn vcrmacrde
Koopftad. hßitn is de laetfte Scad des
Landfchaps van TT-if/^^ff. Saißng, Sutten,
Mammon cn Conßo zijn dacr mede fteden:
in welke laetftc de Stadhouder van het
Landfchap Tmjangdo zijnen Zetel houd.
A R Y E. 4.J
Beiialven deze zijn nodi verfclieide fteden
in de Provincie Sengado.
De wy z e van leven der Koreérs helt ten
dcele na de Tar t e r s , ten deele na de Sincezen.
Zy zijn grof en plomp , en geiooven
de Verhuizing der ziclen. Zy di'agen
hoedcn cn kleederen van paerde haair
geweven. Hunne fpraek en fchrift komt
ten naeften by mct die van de Sineezen
overeen. leder troiiwt daer na zijn welgevallen
: doch in Sina beftellen de Ouders
dat werk. Zy zijn niet zoo naeryverigen
jaloers, als de Sineezen, cn komen in dapperheit
en wy z e van ftrijdcn met de Ja-
>andcrs overeen. Daer is overvloed van
eeftocht.
De Koreers zijn niet quaed van aerd :
zecr geoeffent, cn net in 't fchictcn met
>ijl cn boog : doch gebruikcn mede mus.:
cetteni
Z y geven grooc geloof aeri waerzeggers,
die hen goedc of quade dagen voorfpeUen:
Oaen naeuw acht op hemels teekcnen , cn
fchrikkcn byzonder zeer voor ftaertftcr-
1.
De gewoone ftraf, die men in Korea
aen dieven pleegt, is onder de balien van
de voeten , ook op de billen en voor de
fcheenen , met ftokken te flacn.
Onder dit Korcefche Volk is ecn
gewoonte , dat het geene vremdelingen
, die aldaer komen , ten Lande uitzend
: die daer komt , moet daer altoos
blijven.
D e HoUanders, die in't Jaer t(>55 op
Korea gevangen zijn gcweei t , oordeelden
uit de harpoenen , die zy in de gevange
Walvifichen aldaer vonden , dat dezclve
door de Weigats derwaerts waren komen
En tot beveftiging, dat de Hollandfchc
Harpoenen op Korea in de Walvi fch
zijn gevonden , zoo hebbe ik met BenediSlüs
Klerk, van Rotterdam, welke op Korea
gevangen gewccft is den tijd van dcrtien
Jaren, over deze Harpoenen gefprooken
, die dan verzeckert , wel toe te hebben
gezicn, wanneer in zijn tegenwoordigheit
uit het lichaem van ecn Walvifch
op Korea, een HoHandfche Harpocn Wierde
gchaelt, en zegt uitdrukkelijk zulks
aen'het maekzels gezicn te hebben. Hy
gaf reden van kennis, dat hy en andere
zijner makkers , in hun jeugt uit Holland
op de GrocnLindfche Vi i fchery hadde gevaeren
, en vervolgens de Harpoenen wel
kenden ; zeide verder , dat de Koreers
hunne byzondere fchepcn, en gcreetfchap
tot deze vangft haddcn , wes hy met zijn
mede gczcllen vaft ftelde , dat'er opening
tuffchcn Nova Sembia en Spitsbergen
F a moe-
Vi,