i m. im
» íí .üíi
N o o R D en O O S T
kan ik niM nalatcn , alhier ter gdcgenthcit, ¡een i fkomdingt ¡cn .an een Ar abi e t , gedat
bovcn van de Turkcmannen gsfproo- |«oon .s te noeraen ; sveande d,t wooni
ken ¡ s . ook of oorfpronk van van r ^ J y , ^ o[ T.^.k, by het gemeenc
dcze na em, in' í voorbygaen b y t e v o e - v o l k . door verkort.ng , .n T « . v e . t e
1 ; vermids zy van de reihte T u r k of geworden , p h j k ook P.mr M. m , .
Türken onderfcheiden zijn 1 we z ended, t , an d,t verfchil, taffcl.en « n Tur k cne e n
^voord van , aldus te xamen r .mt , in zijne reizen hindeld.
X p n e l t , van Tur k , 't welk een bekend : En vermids hier boven , de Kozakken,
Volk van Sc i . f c .be t e k ent , en van ,, of de Khazakhen , ook ter loops aejigedat
in het PerHaenfch, « j ™ i c l jk a j » , roer, ftaen, zoo moet i k, om omtrent haer
bctekent: invoegen vant l c z e ; niet misleit te wezen , hier ttiede met een
gekoppeldenaem van in deze woord „ocha enwy z en, da tde z e l . e t een^
f'iarienvooging , een zoodanig perzoon mael onderfcheiden a jnv an de r e cht eKha -
komt te beduiden , die aen een Tu r k ge- U. ak , een magtige Tu r k che ftajme van
liik ZV , of met den zelvc geheel na over het Muhlummtájchi Oelooi , die m cn
e n k L t i en gelìjk deze TÌirkemaanen ot omtrent Turk.ß'» haer Heerfchappye
Turkemannen . op de zelve wy z e , als de | heef t , of ten ware , da, die beide ,n de
rechte Ti i rken, m« haer V e e , een zwer - ' grond van cenen ooripronk deelachtig w«-
vent Herders leven leiden , ook de zelve , ren , zoo wel , als haer „aem gcmeen ,s.
Tael gebruiken: als me d e , hare V r o u - d ' A n d e r e , die voor eemge t y d . « n . g e min
' t T M " « , dat i s , het rechte ¡ vallen in de Kafpi fche Zyde-landen pleeg-
Land der Türken genomenhebben, e o a l - l d e n , waren Onderdanen van d e nRu l h -
dus van de zelve voort gezct zijn gewor- fchen Czaer en ten dcele omtrent de R i -
den : midsgaders ook dien woeften aerd i vier r » . » of D. » gezetcni Chnftcnen van
over zieh hebben, en het roo.en en plon- naem, en bell,denis, doch in t minfte vm
deren , op de zelve wy z e , als d'andere ,
hanteeren , of daer toe genegen zijn. Zoo
ziin ook , om die groote overeenkomf t ,
die tuffchen beide i s , met r e c h t , Tmk;
•mum , dat i s , Türks gelijke , genoemt
'ewoiucii.
En gelijk de Türken . ten tyde van de
Seldzjoeken , en ook diet m , over het
grootfte deel Af geheerfcht hebben
leven en omg ang , gebruikende de Ruf l l -
fche T a e ! , en ook haer Schrift.
Gehcel Moskovien en Siberie is voi K o -
zakken . oneigen genaemt , dewyle onder
die naem vervat worden alle jong e , onget
r ouwde , en dappere Luiden ; en betekent
dat woord eigentlijk zoo veel als een
waeg-hals.
T e dezer uure woont den Afajfepa, dat
srootJie deei van Ai ia gencentai ucuuw- , • - . ^ . — . j - i^j — r r>. n . j
ZOO zijn zy ook zeer trots op haer ftam- i s , Herman, te de H^ f t . » a d
Z , en a^chten de zelve alleeS voor Ade- van der groote Kozakken Land. De
liik en Ridderlijk , dragende minder ach- ma^ word een Onder-konink g e k e r n t ,
. ® daerom dat hunne Czacrfche Ma)elteit
haer tot Onderdanen voor akoos hebbeo
»... j - ' — o"""—:—
ting voor de Perfianen . en d'afkomehn
gen van de Arabiers, die zy uit een verachting
, met het »omn diminHiivHm , of
de verklein-naem van TacUjiek, oSTawk,
dat i s , een Arabiertjen of een Arabiers
Kindjen , uit drukken ; vermids als de
zelve Beheerfchers cn IngezetenenvanPerfie,
aengenomen , en zulks by de laetfte geboten
V r e d e , met Poolen en de Saporouwifche
Kozakken, waer door de magt van
Ruffia zeer vergroot is ; en zijn de zelve
tegenwoordig alie te zamen Ruffchen : en
haer Hetmán , of fchoon van haer ook af -
enz. geworden wa r en, ter t yd wan- I w r iieima« , oi icnoon vaa hult ^ ^ . i -
neer de Sddzjoeken aldaer, d'invai deden, , hangt . word door hunne Czae^che Ma -
z y in de ovcrwinning van het zelvc geen jefieiten gekooren . en door de Kozakken
aenzienlijketegenftand, en preuve
goede Ridder - en Soldaet-fchap , ontmoeteden
; 't geen haer dan ook in die flechte
achting en naem gebragt he e f t : 200 dat
men ook noch hedendaegs in Perfie een
R i d d e r , cen pcrzoon van Ae r z i en, of van
Adeüjke a fkomf t , en een luftig Soldaet ,
een T ü r k , en in tegendeel, een gemeen
Menfch , en een oorfpronkelijk Ingezetenen
jeueiten geKoorcn . cn uuui uc
beveftigt. De zelve zijn zomtyds , ten
opzichte van hären Hema» , vry wankclbaer
; want als hy haer lang heeft beftierd,
en r yk geworden is , ( w y l hec
Land van zelf voortbrengt , 't geen eU
ders door arbeid moet gchaelt worden ,
en Overf ten en Krygsluiden zeer magtig
zijn , ZOO dat 'er verfcheide zijn , die
wel tien duizend Mannen caider zieh
hebben ) zoo gebruikcn zy dikmacls dir
, of een rechte afkomeling van die j - - - g w . " . - - -y - - -
- • • - ' hem
Land , of van een Ar abi e r , een Tad^jick fpreekwoord : hy is vet , het
o £ T a w k , dat i s , een Arabier t jen, of verzetten.
T A R
V o L C T
ieis van de Khaimákhen of Khalmaakh ,
A R Y E. 4 3 3
t'zaemgevoegt, zeer zware invallen eof t roperyen,
i.00 veel ah in Perßen van de mIvc , ter
tjd van mijn verbhjf aldacr , ^«»«/ig ben
Dgni'ordcn. e KlMlntaakh. ZOO als de zelve
in Perfien hcten , of KhalmÁkhen ,
by d'andere Kalmak^oíKalmukh"
en KMmakh» genaemr, beflaen de Denn
Kiptsjàakh, of de He ide , en Woef tynevan
Kf/sjoakh , aen de Kafpifche Zec. Zy
begrazen een gedeelten van de Ooftkant
des zclven Mcirs 5 als mede , aen de
Noordzyde ; midsgaders ook tuffchen die
Zee en het Landfchap van Oergentsi, byna
tot aen degrenzen van Perfien toegeftrekt,
en verders Ooftwaerts o p , over de Wo e -
flyne van Löf.
En worden de zelve mede , gelijk de
meefte Nacien van Ta r t a r y e , in witte en
zwarte onderfcheiden, noemende men die
beide aldus , met de zelve betekenis, in
het T u r k s , d'eerfte Aakh-Khalmaakh , en
d'andere Kh/ira Khalmaakh-, fchynende deze
laetfte, dat is , de zwarte Khalmaakh.
de Woef tynen , die naeft aen Sma leggen,
in te hebben , en uit India, buiten de
Ganges, oorfpronkelijk te zijn : en zallen
licht de geenc , die van Jflrachan boven
en längs de Kafpifche Ze e , tot aendeLan.
den van Oergentsi , en verder Ooftwaerts
op leggen , de wittc Khalmakhen
de weike in de Zomer heel verre Noordwaerts
en Ooftwaerts op , afweiden
plaetzen, daer z y goede We ide , enWa -
ter aentreffen können, die hier en daer
indeWoeftyne.nietontbreken: enwan
neer de Wint e r - t yd begint te genaken
ZOO begeven zieh voor cen groot dee! na
de Kafpifche Zee , daer zieh meeft in de
Riet-landen onderhoudcn , en hec Vi f -
fchen in' t gemeen, al veel hantceren, gelijk
de Vi f ch ook aen haer aldaer m die tyd
hetvoorDaemftevoedzelverfchaftnvaeyen.
de in die ftreck, op die t y d dan , daer
mede een l i i cht , die ongelijk zachter , en
genoegzacm verdragelijk ; midsgaders op
verre na zoo ftreng en koiid niet en i s , als
wel in de geweften daer benoorden.
Het is een magtige, volk- rykeenf t rydbare
Na t i e , die aen den Vor f t van Oer-
« w i f v r y ontzaghelijk, en aen zijne grenzen
ook al wat diep in geboort is ; ja zelfs
dien Prinze wel eens byna uit zijn geheele
Land verdrevcn heeft gehad. Gel i jk dit
Volk mede van die kant een toegang na de
grenze van Perfie , omtrent de fcheid-pa
Ten van het ^lerabaadfche gcbied heeft
alwaer ook tot verfcheide malen toe , e
dat meeft iQ?t de OergcntyfcheUsbekken
in en omtrent de Stad Jßerabaad,
gedaen gehad hebben.
Den Vor f t van Oergentsi heeft zieh daer
na met haer verdragen , en hare vriendfchap
zoodanig wcten te evenaren, dat van
haer nu veele Jaren ongemoeit gebleven i s :
en die Natie zoo verre aen zijn hand gckregen
he e f t , d a t , t'zederd zijne meefte
roof-tochten en oorlogen, met haer t'zaem
gevoegt, verriebt heeft gehad. Gel i jk ook
noch jongft den Prinze Anoajah-Chaan',
met haer hu!p , tot twee malen toe een
inval in de Landen van SHbhhaan-Khoelt'
Chaan , den Vor f t van Buchara cn Balch,
^ he e f t ; vallende voor in de laetfte
tocht een Veldf lag tuiTchen beide, na welke,
volgens het gerucht in Per f ie, bymi j n
aenwezcn aldaer , dien Prinze v&aOergentsi
vermift wierd : wezende aen mi jntoenook
bericht, dat de Khalmakhen, by die gelegenthcit,
mede in Gezag en Land aengewaffen
waren.
Die is een V o l k , van wezen, eb opilag,
zeer na aen de Sinezen gelijk ; met een
breet, en platachtig aengezicht . en een
baerd van yle cn enkeie haairen. Onthou«
den zieh meeft in de Velden , en maken
van d'een na d'andere plaetze hare beweging.
Haer Prinze o f Overfte is noch Hei -
denfeh , zoo wel als zijn meefte Volk j
alhoewel men onder haer ook eenige heeft,
die het Muhhammedifche Geloof al aengenomen
hebben. T e r mijn t yd onthielden
zieh eenige hunner Gezanten in Perfien.
Het is een vuil en flordig Volk , zoo in
hun huishouding , als anderzins ; nuttigende
meeft raeuw Vleefch , in kleine
ftukjes gefneden , en in Zaen of geftremde
zuure Melk gedaen. datze dus te zamen
inflaen: eetende ook met groote fmaek van
een ftuk raeuw Vl e e f c h , dat eenige t y d
onder de Zael van hun Paerd > in het r y -
den, te broeyen gelegen heeft gehad 3 drinkende
daer nevens het bloed , 't welk zy
uit de adei-s van hunne Paerden tappen t
hebben ook zoodanige Ry-beeften , die
groote arbeid , honger en dorft können
uitftaen, en zeer zware dag reizens achter
malkandeien afleggen; zy zijn voorts zeer
gezwind en rad , in 't bcftieren en handelen
van hunne Paerden, als ook in de handeling
v a n P y l e n B o o g , waer in, behalven
flechs een Ho uwe r , hunne wapenen beftaen.
Wat nu het onder\verp van hunne laetfte
Gezantfchap aen den Konink van Perfie
was, ben ik niet in't zeker ber icht ; doch
zoude wel giifen , dat het meeft om cen
fchenkaedje, en een goede erkentenis voor
hunnen Vo r f t , te doen geweeft i s , en ook,
I i i om
Mi
I 31'