jpg N O O R D
vcrfcheideaerd, wilde Zwy n e n , Rhcen>
en andere wilde Dieren. Daer zijn ook
Tygers a]s gczegt, tegens welke den Keizcr
na zijn aengebooren a e rd, zoo verftoorc
isi dat hy ze gccnzintsfpaert, maer
tot de doodvervolgt, tot dien eindc heeft
h y daer toe bequame wapencn by zieh ,
voornamendijk twee Vuiir-roers, de welke
alcyd omtrent hem zijn. En wanneer
zieh een Vifch-ryke Riviere o p d o e t , zet
men de Jagt aen een zyde , en menbegeeft
zieh rot de Viflcherye : en dierom dragen
de Kamelen op haer rüg kleine
fchuitjes in verfcheide deelen , de welke
in een oogenblik werden zamen" gevoegt
als 't noodig is. Maer als men komt in 'i
gezicht der Tenren , werd de ommetrek
der Dieren allenkskens en brdentelijk ,
rondsom naeuwer beiloten, zomtvds obk
van twee Bende Ruitcten te Paerd zit'tende
, mec blaeuwe Vaendels, 't welk gefchied
als 't den Keizer zoo behaegc. Ik
eri O O S t
zieh takkenbofßn te zamen haelde ert
my voegende na hare wyze van doen *
kreeg ik als een anderen Diogenes my ook
een bondel houts , verzet ftaende, tot
wateindedezedingengdfthiedede. Lnziec
ik zag veelderhande fpitten gereet maken>
en groote vuuren aen leggen , voor welke
zommige haer vleefch maer eens vertoonden
die Hoven alles begeerig ben cm alleenlijk
te Jagen na de Ziele van den Keizer en
veele anderen , hebbe evenwel een Dier
met mijne voeten gevaogen, ' twe lk by
den Keizer in groore achtinge is. Do c h
het is zoo zeer raer n i e t , dat zelf d'alderi
wreedfte Dieren zoo lichtelijk gevat wor -
den , nademael de ommekring allerwegen
werd t'zamen getrokken. De Ruiters die
te voet ftygen, laten hare Paerden buiten
de kring loopen,opda t zyz i chbe c e r t e z a -
men fluiten mogerl, en't Wi ld tegenftaen,
' t welk anders onder de Paerden zöudeontvluchten.
Wanneer deze ilachtinge der
wilde Dierengefchied is, worden de Kamelen
daer mcde geladen, en haeftelijk'na den
Keizer gevoert, alwaer als in een Vierfchaer
werd ge r e cht , wie de huiden zal afhalen,
ea het vleefch in bequamel^ukken fnyden,
dat het door de Zon gedroogt , en tegens
de verrottinge behoet zijnde , lang mag
bewaert werden : met dezen buit die ver-
• deelt werd , geladen , gaet ieder tegens
den Avond na zijn eigen Hü t t e of Te n t ,
en zijn zy alle denvolgenden Morgen voor
dag wederom gereed. Als den Keizer van
"t Paerd zomtyds afftecg , gunde ik my
zelven een weinig ilaep, ftaende over end,
na de wyze der Sineezen, de welke overal
wanneer zy te Paerd ryden , door een
lichte ilaep, lichtelijk over vallen worden
maer, zoo dat zy fchynen te waeken.
Zomwylen gebeurde het wanneerden Keizer
zijne voornaemfte Hoveiingen wilde
begunftigen , dat hy een Hart genomen
hebbende, met zijn eigene hand voor zieh
zclven daer van aflneed , en daer na aen
de Aenzienelijkftc van ' t Gczelfchap , de
zelve vryigheit g a f : wanneer een iegelijk
, anderen flokten de ftidcken , die zy
midden in 't vuiir te braden , geworpen
hadden, wyl 't bloed däer by af liep, zeer
graeg na binnen , welke noch oude Mannen
waren, maer jonger luiden in Sina gebooren
, belachten d i t , gelijk ik ftilzwygende
my over zulks verwonderde. Eenige
houden Harten vleefch met Zoiit en
Azijn, voor een groote lekkernye. De
Keizer zag dit alles met vermaek aen , als
of hy gewoon was alzoo te leven. In deze
kreiipel-bofTchen zijn verfcheide aerd van
Moeskruiden , namentlijk wicte en roode
Ajuin , welke ik achte uit E g y p t e n gebragt
te zijn , zeer veel Bafilicum j doch
wild , en andere kruiden , welkers namen
ons onbekent zijn. Perfiaenze Roozen zijn
daer ontelbaer , als by ons Diftelen en
Doornen; Nagel bloemen in groote menigte
, beftaende uit vier bladeren , maef
van geen reuk , en andere dingen meer;
op dat ik my niet te verre uitläete in deze
dingen ('hoewelze wder z i j n j te begrooten.
Boomen zonder vrucht als by o n s ,
zijn daer in grooten getale, als Eiken ,
Populieren , Beuken en andere, die de
;en overvloedig voortbrengen.
'oorgaens vallen daer eenige kleinder
Rivieren a f , in die fnel loopende (wa e t
van hier boven gewag gemaekt hebbe^
van welken het water zeer goed en koiit is,
door de nabyheit der BolTchen i of de
overfchaduwingederGroente, welkedoor
zijn ingebooren aengcilaemheit de ftralen
van de Zon verzacht.
Op deze Bergen , welke na aller Menfchen
gevoelen nooic door iemand voordezen
zijn beklommen, werden zomwylen
Boomen gezicn , die door vuur zijn verteert
: 't welk als ik 't aenfchouwde ,
wierd verbaeft : de Sineezen willen doen
gelooven dat die Boomen , na datze verdorr
zijn 5 door de ftralen van de Zo n , alleenlijk
werden acngefteken, even gelijk
tontel: 't welk ik zoude gelooven , ten
wäre het vuur zomwylen op gi-oene Boomen
he cht e , zoo wel als op vcrdorde :
ook is die haer gevoelen met de reden
geenzins overeenkomende; en op dat haer
van dwalinge zoude overcuigen , zag ik
deze voorfchreve Boomen verbrand tegens
't Noordcn, zoo wcl als tegens 't Zuiden,
daer de Zon zoo krachtig niet i s , dat hy
zijne
T A R T
zijne hittc zoude doen ingaen. Daerenboven
vind men veele Boomen alzoo verbrand
, de welke ftaen in gaten en holen
daer de Zon niet fchynt : ook zijnder
veele van welke de ftammen onder gebrand
zijnde , hec overige cchter noch groen is.
Andere zictmen geheclijk verbrand, terwyl
de bladeren noch bloeyen. Ik hcblx
zelf befpeurt dat deze brand zijn begm
neemt van de ftammen , de welke buicen
twyifel voor de Zon zoo zeer met bloot
ftaen , als de takken.
De Sineezen door deze en diergelijke
redenen overtuigt zijnde, ondervraegden
my naeuwkeuriglijk , na d'oorzaek van
dezen brand s ik dede haer na mijn vermögen
begrypen , dac de zelve niet was
veroorzaekt door de Zon , voortbrengende
tot dien einde verfcheidene redenen:
A R Y E. m
op dat hy zieh door de omftanders niet
doe belacchen. 't We lk den Keizer wetende
dat op deze Bergen geftadig werd gejaegt,
is een iegelijk bekent, voornamentlijk na
Harten , de welke alle Jaeren haere hoorens
versviifelen , en wanneer zulks gefchied,
door de geduurige jeukte zoo ge
quek werden, dat zy de zelve met groote
kracht heen en weer vryven, zoo lang tot
dat zy met de hoorens te gelijk de jeukte
ler toe dienen haer de ftammen van
de Boomen, de welke zy door een geduurige
beweginge, en vryvmge zoo heet
maekcn, datze b n n d e n : 't welk gefchied
opentlijk , gelijk by verfcheide voorbeelden
te zien i s : en wanneer de Boomen
alzoo ecrft aen de ftammen zijn aengeftoken
, werden de zelve daer na lichtelijk
door de vlamme ve r t e e r t , en zoo veel te
eerder door dien Pyn-boomen {als deze
zijn ; zclf noch groen zijnde, het vuur een
groot voedzel toebrengen. Di t antwoord
was den Sineezen aengenaem. Verrot hont
des nachts een licht of glans van zieh
geeft, zoo dat ook een brief van 't alderkleinfte
fchrift daer by bequamelijk kan
gelezen werden.
Het bclicfde den Keizer dar ik hem de
oorzacke van dit licht zoude verklären;
waer op my iets in den zin f c h o o t , 't gene
zijne Majcftcit voldede , en met denatiiurlijke
reden over een quam.
Door deze en diergelijke vragen wierd
ik geftadig bezieh gehouden , maer door
mijn antwoord verkreeg ik groote lof en
achtinge. .
Een van de Grooten van 't Ho f zeide
tegens my , Indien de Tarters een andere
Godsdienft moeften verkiezen , zoude ik
van harten de uwe omhelzen , dewyle ik
van des zelfs Leer-meefteren niets voorftelle,
daer op ik niet voldaen werde :
daerom is 't dat niemand ons tegenfpreebt.
, zeidc boertens gewyze tegens zijne
Hovelingen , wilt met de Chriftene
Leeraeren niet twiftredenen , want haere
wetenfchap dwingt u tot een toeftemminge,
van alle zacken , welke zy willen indrukken
? en dat meer i s , zy aenbidden
in mijn tegenwoordigheit als "t de gelegentheit
vereift, denHoogften Go d ; veele
dezer Hovelingen, die te vooren den He -
mel aenbaden, zijn nu als befchaemt, die
te noemen, en alleenlijk het Godlijk We -
zen aenroepen.
Ik moet ook gewag maeken Van haer
goede opzicht en ordre die zy houden op
weg , welke zy altyd onderhouden : niemand
gaec ter rechter noch ter flinker z y -
de af, en wanneer de engte niet toelaetdat
men ryd , leit een iegelijk zijn Paerd by
den toom , en behout zijn gelid , ja of ' er
ook een ftort-regen viel, zullen zy zieh
van den rechten weg niet begeven , om
. onder de Boomen te fchuilen , maer be-
' dekken zieh met gewafte kleederen.
Den negenden Augufti quamenwv emdelijk
aen den Berg Ve-Cha, ten einde van
onze voorgenome Reize : deze Pketze ,
derwaerts men altyd o p k l imt , is na de
rekeninge van Vader Ferdinundm Verhieß
en Philifpui Grimaldi , ten opzichte
van den Hor i zont , een geheelemylehoog.
Hier was 't zoo kout dat tien duizent
Paerden d'eerfte nacht daer door geftorven
zijn . de welke niet eens gemift wierden,
waer uit kan werden afgenomen wat getal
Paerden tot dit gevolg behoorden.
Dezen Berg , de welke boven ten naeften
by vlak en fchoon is, ftrekt zieh omtrent
drie mylen u i t , en daer zy ongelijk
i s , was zy met fchoone Boffchen bezet.
maer de Rivieren daer omtrent zijn meer
met modder , als water g e v d t , 't welk
voor de Paerden zeer ongelegen is.
In 't midden is een Meir , na haer zeggen
zonder g r o n d , of liever ondoorzoekelijk
, zijnde het water altyd bevrozen:
des Keizers Schoon-vader daer breed van
fpreekende , nodigde my nader by , om
het te bezien.
Veele Rivieren afwaterendenaverfcheide
deich des Waerelds, hebben hier haer
oorfpronk. 't Geheele Jaer door bevrieft
de Aerde , de Honds dagen alleen uitgenomen
, wanneer de Voiil door de hitte
van de Zo n , twee eilen in de grond we r d
ontdooit. Hier om is 't dat de Maft-boomen
, waer van de Boifchen als de kunft
afgunftig zijnde, in reyen ftaen , haer
wortelen , tegens haer eigenfchap , maer
twee eilen diep f chi e t en, en daer door
>ll m