1 + 2 N O O R D
in Niemv Nederland , nu Nicmv Jork.,
woonachtig , mijn bekende Vr ind, heeft
my verhaelr, dac hy uic laft van den Engelfchen
Gczaghebber aldaer, in he tLand
der Ir^kfiis was gerei f t , om dar Volk aen
de z yde van Engekni te lokken , dac hy
een Indlaen van die Nat ie bejegent heef t ,
die hem verhaelde, hoe voor een geruime
t y d gevangen zijnde geworden , van zijne
Wefter Nabuuren, door hen verre landwaem
in was v e r v o e r t , en zeer veel
Maenden Noord-we f t ten Werten hsdde
gereift , daer hy ontmoece een Volk klein
van gedaence, mec ruige vellcn bekleed,
die in hoolen van de Aerde k e f d e , dachy
van daer had gebragc eenige ronde koopere
bolletjes , als koralen g e v o rmt , een ftuk
fchoone roode fteen , daer hy een Tabaks
pyp van had geilepen, ook eenige aerdige
vederen, als van Papegaeyen en andere
fnuiszeryen meer : 200 dat men oordeelen
moeft, na den langen we g , die hy bef
c h r e e f , dat niet verre van 't Cempagnies
Land en pfo mof t zijn geweeft : hy was
gevallig weder heim gekomen , en had
2ulks alle mondeline verhaelt aen mijn
.Vrind, die zijne Heidenfche Taele ipreekt.
D e Japanders berichten, dar eenige der
Opper -hoofden in fefo , van des Keizers
bloed in f a fM zijn gelprooten, en dat hun
Voorzaec derwaertsals Balling isgekomen.
Die Land zeggen z y , i$ niet zeer bevolkt ,
en te landewaerts in, by gebrek van bequamewegen
enfpys onreisbaer, zooa l s z yonder
vonden hebben , wanneer om kennis
van 't gewef t en zijn groote re bekomen,
op bevel van hooger hand, dcrwaerts een .
Reize hadden ondernomen.
O p de Eilanden Jefo is te landewaerts
veel Bof lchaedje, en de Zilver-erts werd
g eme ent , naeft aen de Oe v e r s , en niet
diep te landewaerts ingevonden tewerden.
D e Japanders hebben de Volkeren van fe.
fi, byzonder die naeft aen de Oevers wo -
nen, onder Schatting gebragt.
Drie honderd Japanfche my l , die weinig
klemder als Holiandfche mylen zijn Oo f t
op , uit de Noord.hoek van f a f a n , en
Zuid-hoek van J t f i , zeggen de Japanfche
Schippers , dat zy voor eenigen tyd een
Eiland hebben ontdekt. Het werd in Japan
, by veele voor een bekende zaek gehouden,
dat/f/3 dicht aen Tar taryef toot ,
en door een overzicnbaere G o l f is gefcheiden.
B y een Br i e f , wel eer uit het Schij)
Kaflrikum gefchreeven , is op deze ftofl^
her volgende te leezen.
De eerfteMenfchen , die w y aen M o ,
op onze aenkomft zagen , waren twee
Mannen met een Jongen, leelijk, zwart en
e n O O S T
I barbarifch in 't aenzien, zijnde grofen fterk
van Le d e n , met een dikken, zwarcen. ongeichooren
fmoes baer t , hebbende dikkc
koppen, en de kruin van 't voorhoofd ge-
Ichooren, bykans als de Japanders, latendc
voorts op haer ho ofd, als ook over 't l y f ,
•t zwarte haair lank waOclicn , in gedaente
als men de Wilde-mans uit fchilderd : zy
gingen gckleed met alderhande Beefte vellcn,
daerzy Rokken af weten te maeken, by
nae de Japanfche Rokkcnge l i jk: z y hadden
haere Pylen en ßoogen , bcneffens haere
Zabels en MelTen, die ook bykans de Japanfche
gelijk waren, in de Praeuwen by
haer i iggen, zijnde de hechten net met fijn
Zilver ingelegt , en met Japanfche letcers
beineden; a en' t boord we z ende , qua.
men deze twee Mans perzoonen datelijk
over in 't Schip , die de onze vriendelijk
onthaelde j men fchonk luer eenige R y s
en Ar a k , die z y , gelijk de Japanders Sakki
noemen: gaven haer ook een gedeelte R y s
en T a b a k , daer z y zeer om riepen , en
— nae o -—o o a w""a•r'.e1n11; Cz y.J ggdavvetini ud 'oUnn -
ze wederom tot dankbaerheit eenige g e .
droogde Zalmen. en eenElands hui t : den
eene van die twee hadde een ringetie van
Qecht Go u d of te Tamba go in zijn Oo r
hangen , en ais d'onze hem vraegden , of
zuiken goed daer meer wa s . en o f ook alda^
aen Land de Houwe r s hechten en
MdTen ingeleit waren , was li£C antwoord
j a e , en dat daer veel meer wa s , doc h
toonden zy lieden daer van weinig we r k
te maeken , maer ais d'onzen haer vraegden
of dit het Land van fefo w a s , wiften
daer op niet te antwoorden . ais dat de
plaetze daer van da enz yquamen Pocapße'J^f'^
heete. cSbiU,
j binnenfte, of aen de N o o r - Ä . ,
delijkfte Kuf t van de bocht Blyenberg
anker, op de hoogte van 47 graden en 12
minuten, en lengte van 161 graden en 15 íj'ratye
minuten quamen. troffen wederom eenige
Inkndersaen, die v r y wat blanker, ennimcTop
befneder van Tronie waren als de voorige,
maer mede zeer rui g v an haair en baerd,»»«'. «
gebmikte ook zoodanige Pylen , B o o g e n i r " i 4 -
en Kl e e dmg e , haer Tael en Zeden waren 7 ^^
ook meeft eens , maer handelen met geen í í v V ^
Dieren veUen. ofte Tr a en, als devoor ige: fet
z y wiften de onzegeen befcheit te geven d«. m«
vandenamenr^rf^w, *Ponlo^ng,,ffingió, r?„g"vw
ofte Brema en CAmbdi, maer zeiden dat haer j® .
Land Amiva heete: het Dorp daerzei/nr««"
woonden Tomary , des zelven daegs quamen
noch andere aen boord , hai-e drooge piMtzca ia
Vi f fchen tegenyzere Hoepen, daer ze zeer
gretig nae waren te verniilen , deze waren
wat beter opgepronkt , en zommige lud- m.kus''
den in hare Ooren mede groote ZilverefcMa!'""
rin-
T A R T
ringen , en Koraelcn fnocrcn , met Kopere
ftifjes om den Hals.
Het was fteeds al miftig we e r , en quamcn
veelc Inländers aen b o o r d , van de
welke voor kleine ftukjes Yz e r , zoo veel
Vi f c h ruüdcn, als met het geheeleScheeps
Volk konden op eeten : alhier zonden wy
wederom eenige proefjes van Koopmanfchappen
aen Land , om dus de gelegenthcit
van -t Land , Zeden van de Inwoon.
ders, en hare Lands beftiering te verneinen.
De welke aen Land gekomen zijn.
A R Y E. 1 4 3
Japanfch vaertuig , die ons aen boord
quam, zeide mede , dat Efo een Eiland
A-as , cn dat hy ook zelfs een ftük weegs
ufPchen Korm cn Efo opgezeilt was ge^
weeft, zooda t dezenjapander den onzen in
veele dingen gocd bericht gegeven he e f t ,
en uit den droom geholpcn , cn na dat hy
het Schip van onderen tot boven bezigtigt
de , bevonden dat de Hui z cn met vuure
houte ftylen opg ebouwt , en met baften
van groote Boomen bedekt waren , yar
binnen mec houte dcuren , macelijk dik
cn omtrent v y f en een hal fvoet ho o g , met
bicze matjes wel voorzien . en in 't mid.
den van de voorfchreve Huizen , zagen
w y een haertfte , waer op geduurig vuui
den, en met het rooken de boven hanger
deZalmen, en andere Vi f fchen droogden;
infgelijks zag men in een H u i s , twee
kiften , de Japanfche zeer gelijk. De z e
Lieden droegen medeZi lvere nngr^n mde
-Ooren, waer van zommige wel zoo zwaer
als een Ryksdaelder waren ; in 't inkomen
der Huizen haddcnze een getouw , daer
ze matjes op weefde : de wooningen
•viaren met ftaketzels van vuuren hout
Tond>om wel voorzien : zy vertoonden
aen den onzen ook rood Sineefch Go u d -
laken, midsgaders JapanfcheverlakteSchotels
en Kopjes, van de welke z y aen leder
van de onz e , een, met gedroogde Vi f c h
voorzettede 5 de Vr o uw van 't Hui s verruilde
haer geftikte R o k voor drie fnoeren
Koralen aen den onzen ; achter de woninge
iiep een Rivier t je met zoet Wa t e r j op
he: Strand zagen de onzen , de Honden
met verwonderinge , de ViiTclicn uit het
Water vangen , waer opze def t ig geleert
waren} ook zagen z y een heelblank Kind,
dat meer als met een half pond Zilver om
•t L y f behangen w a s , waer van de Mo e -
der , met een groote Sineefche naeld haer
Rok naeiden op de Japanfche wy s
die alles gezien was , lijden de Inwoonders
met Vr o uw en Kinderen , de onzen naer
de Praeuwen. Naderhand quamen noch
verfcheidc Barbaren met Vi f c h aen boord;
die de onzen haer afruilden, en naer datze
een reis, ofte twcemael met Scheeps Arak
befchonken waren , gingenze we l v e r g e -
noegt nae Land loe.
De Inwoonders wiften den onzen ook
te zeggen en af te teikenen , dat het Land
van Tar tarye in' t Noorden over E/S heenen
lag , en dat E[o een Eiland wa s , hebbende
Jaftn in 't Zuiden, cn Korea Zuidweft
ten We f t en. Zeeker Schipper van een
j en aen onzen Opperhoofd belooft
had , des anderen daegs met zijn Berk by
ons Schip te willen komen ankeren, is hy
weder we g gevaren, en den volgende nacht
ftil zwygens door gegaen. Du s verre gemelre
in mijn banden gevallene Brief .
Bericht }?vegens het Landfchaf Jeifo of E z o ,
volgemz^k^en Brief van den /^.iir Hieronymus
de An g e l i s , gefcljreven in't faer
x.efien honderd twee en twintigi
HE t i s , zeit h y , v y f of zes taeren
geleden, dat ik fchreef aen de V a -
der Hieronjmm Rodrigues, toen ter
t y d Generael van ons gezelfchap in Japan,
(wanneer Go d t my de genade had gedaen
van het licht des Heiligen EuangeEums in
het R y k fejfo te brengen ) hem deelachtig
makende de byzonderheden, die ik aldaer
hadde verftaen. De Vade r QtrvaiHo
fchryft 'er ook van, in 't Taer zeftien honderd
en twi n t i g , als aldaer nefTens my
gearbeid hebbende. Mae r om dat de V a -
der Franjáis PaJfeco> die onze Ov e r f t ewa s ,
in T^angax^kk'' my t e kennen g a f , dat onze
Overheden in Europa meerder kennis van
het Land feJfo begeerden te hebben, zöoben
ik het voorleden Jaer dcrwaerts getoogen,
om de Chriftenen , die w y aldaer gelaten
hadden, te biechten: enik nam, tot Jliatfnmaj,
een Stad in /f/o, bericht van eenige
Japanders, die aldaer woonden : als
mede van eenige Inboorlingen van Jejfo,
die de Japanfche Taele verftonden.
Ik was dan tot noch toe van meninge,
zoo als by mijn voorig fchryven heb ber
i e h t , dat Jejfo geen Eilanci , maer een
Ui thoek van Ta r t a r y e , en tegen over een
gelijken Ui thoek van Ni euw Spanje, Qui -
vira gcnoemt , wa s : zoo dat de Straet
nian , tuffchen Tar tarye en Qwvira dooigong
, en dit om deze redcnen. Di e van
feffo wilden verzeekeren , d a t , als men
gaet van Matfumay^ te L i n d e , Oof twaer t s ,
o f nae de Oof ter lche Z e e , die zy Fignti
noemen , men tachentig dag reizens noodig
heeft , eer men aen de Ze e komt : en
gaende uit de zelve Stad Matfumay. We f t
aen , om de Wef ter fche Zee te vinden ,
die men hier Nixi noemt , men zeftig dag
reizens noodig heeft. Wa e r uit ik dan befloot,
dat JeJfo geen Ei land, maer de uitterfte
! I; f - f l l