Pí
m
é .
260 N o o R D
Hec Landfdiap daer rondsom is zcer
vruchtbaer van aláerhandeGranen. Gcrf t ,
geele Geirrt , Ro g g e , Ta rwe , Erweterii
Häver, Vl a s , Hennip> en andere vruchtcn
zijn daer in grooten overvloed. Men
ziet daer mcnigcevanDenne, Eiken, Linde
, en Ype'-boomen.
D e Vr ouwen zijn hier tamelijk fchoon:
cn dragen klecderen , na de Kalmakfche
w y z e , en lang tot deaerdetoc. He tMan.
Volk draegt des gelijks lange bruinc R.ok.
ken.
TuiTchen de Stad Kapk,i, en de Stad
KokpiMop of KokoetonA , woonen Moegaelfche
Tayß oí Vorf ten > die van de andere
Moegalen zijn afgevallen , en zieh nu onder
cien Sineefchen Keizer hebben hegeven.
E n f t a e t t cwe t c n , dat deze Velken,
u-elke by Geflachten of Horden het Land
door zwerven , zomtyds , wanneerze menigvuldig
worden , onder het een of
der opgeworpen Ho o f t , van malkanderen
fcheiden : ook zomtyds wel weder te zamen
fbooten.
TebecTjami zijn Moegaelfche kleine
Vorñen , die omtrent de Steden Kokoecona
en IC^>ki y in Ta r t a r y e , achter de Sineefche
Mu u r , herom zwe r v en, en het
Sineefche R y k erkennen, en van de andere
Moegalen afgeweken of uit gegaen zijn,
Z y reizen mer hunne Horden , op Kamelen
, als ook met OiTen , die zy voor
Wagens, Arbagh genaemt > ipannen.
Deze Volken hebben des Winter s op
andere p k e t z e n , als des Zomers , hun
v e rbl i j f , en zijn gewoon des Wint e r s ,
van de Rivieren en We g en a f , in "i gebergte,
zieh te onthouden.
Schirogalgoe o f Sirokalga, is een Stad buiten
de Sineefche Mu u r , en een Grensphets
der Siheezen cn Moegalen. De z e
Stad is aen die beide Landaerden eigen .
o f onderverdeelde heerfchappye gehoorig,
volgens verhael der Tar taren; doch wor d
met meer eigenfchap gegi f t , het zelve een
vrye Stad te zijn , die aen beide Volken
fchatting betack. Wy d e r s woonen hier
omtrent de Menfchen , by Huisgezinnen,
in ligt opgeflagene Hut ten , en weinig
meer na het Ooften met geheele geflachten
, in Tenten. Vorders Ooftwaerts
komt men mede , volgens bericht de rTar -
tars, by eene zeer groote Ri v i e r , die met
vaertuig overgevaren word ; alwaer de
Volken , die aldaer woonen , vellen van
Elanden, Zabels cn Bcvers aen Menf chen,
die benoorden deze Rivier woonen , tcgen
Damaf ten, Fluwelen, en andere Stof -
fen verhandelen. Of deze Ri v i e r de v i -
mur, of wel een andere Rivier kort boven
Korea zy , is my toc noch toe onbekent.
en O O S T
Sirokalga is gebouwt van fteen, met iioge
en breede muuren, fraei en konftig gemaekt.
De batteryen of dwingen zijn
hoog op de poorten. In de muuren , uic
venilcrs, ziet men gefchut , doch 'vr y
kort. Da g en nacht is daer wacht. Ais de
Zonlonder gaec , geefc de wa c h t , met
drie musketten 5 vuur : en de poort wor d
des Mor g ens , voor zes uuren , of voor
dag, niet opgemaekt.
In deze plaetze , en daer omtrent , valt
liet onverbrandbare Krui t en L ywa e t , genaemt
Asbe^os o f Asbeßw , 't geene in Sim
gebruikt word. He t is afchgraeuw van
verw , zacht op 't g e voe l , en grof van
draet.
In de Atlas werd van 't Asbeflon , of
Asbeßos, onder hec Landfchap Tanju, gezegt
als volgt :
Daer is zeeker Kr u i t , het welk men
zegc op de fteenen wa f t , dit i s , onverbrandelijk,
hoewelhet , in' t vuur gewor -
pen, lang daer in blijft leggen , het wor d
wel r o o t , en eenigzins gelijk v u u r , maer
uit de gloet genomen, word het wel iiaeft
ZOO wi t als te vooren , en gelijk met de
afch v e rwe j het wafl: niet zeer lang, maer
draegt een kno p , gelijk körte Hennip ,
en IS echter in fterkte daer mede niet gelijk
, maer breekc veel haeftiger : als hec
in water l e g t , vergaet het tot flijk , en
word terftond bedorven : miiTchien liebben
de oude Romeinen hier van'hun Asbtflon
, of hun Lakenen gemaekt , in de
welke zy de Lyken der overledenen verbrandeden
, op dat de afch niet van hec
hout v e rmeng t , en onderfcheit gemaekt
zou we rden, want ik kan zwaerlijk bewogen
werden , om te gelooven dat di t
van Amtiant fteen i s , gelijk Anfelrnns
Boetm zegt . of gelijk andere nieuwe
Schryvers willen , van Pluim- a luin, of
T a l k , o fMo s k o v i f c h Gl a s , van welke
dingen , gelijk de Tartars van dit K r u i t ,
z y een altyd duurent lemmct zoude maken
, "t welk men nooit behoeft te fnuiten
, maer als het door de aenwafTende
t vervuilt , ZOO word het alleenlijk
in 't vuur geworpen, om het vuil dat daer
aen vaft wa s , door de brand te zuiveren,
dewyl de onbederfelijke ftofFe, het vuur
kan regen ftaen.
Van dezen fteen fpreekt den vermaerden
Rei z iger de "Brnin, aldus :
O p het Eiland Cyprnt, werd gevonden
de fteen Ametamku , daer men in voorige
ryden Gaeren heeft weten van te fpinnen,
;n Lywa e t ce weven, wacraf zakken wierdcn
gemaekt , in de welke men de lichamcn
ftak die vcrbrand moefte wo rden,
de alTche te bewaren , want konnende
het
T A R T
het,vuur dat Lywa e t niet verteeren, maer'
hec zelvc alleen rein en wit maken , wierd
de alTche in haer geheel beiiouden , cn in
fteenc kruiken Vtrus gebeten, gedaen :
men heeft'er ook Papier van gemaekt , 't
gcen die eigenfchap had, als men het gefchrevene
wilde ui tdoen, men het ilechts
in 't vuur wierp , daer het wi t en zuiver
weder uit quam : maer de konft om zoo
het Lywa e t als Papier tebereiden, is verlooren
; de verw van deze fteen is duifter
groen 5 wat blinkende, als men hem uit
pluift , gelijkt dat pluizel na Kattoen , en
houdende'tzelvein de vlam, komt iiet'er
ongefchonden weder u i t , en blijft in zijn
eigen wezen , zonder eenige de minfte
vermindering te lijden. Du s verre de
Brmn.
Van deze fteen werden by my eenige
brokken bewaer t , als mede van hec L y -
waet de groote van een El .
In de boven gemelte Stad vind men
fteene winkels , mec alderhande Stoffen
en Koopmanfchappen voorzien 3 doch
men ziet daer geen wolle Laken , als ook
geenEdelegefteenten. Vruchten van A p -
pelen, Meloenen, Kno opl o o k , Ra d y s ,
Wortelen en Rapen, vind men daer : als
ook Mu s k u s , Amandelen, Gengber cn
Rhabarber.
Rechtspleging werd daer ftreng geoefent:
Rover s gepaelt, Dieven gehangen;
doch valfche Schryvers kapt men de hand
af.
Niet wy t van deze Stad begint men de
fterkten te zien, die de Sineezen buiten de
fteene Mu u r , längs heen , hebben opger
i c h t , om mec vuuren daer uit teeken te
doen , ten einde de wacht op de muuren
gereet is, wanneer'er vyand verfchynt.
Semß is de naem van een Moegaelfchen
Pr ins , die als hooft van een Ho r -
de , onder Tenten , omtrent de Landftreeke
, daer hy in de Kaer t geftch i s ,
herom zwer f t .
Tz.oek'^ is een Stad in Moegalen Land,
buiten de Sineefche Miiiir gelegen : zy is
een van d'eerfte plaetzen , die men ontmoet,
als men van "c Werten , recht uit;
door Kalmakken en Moegalen Land , na
Sina reizen w i l : z i jnde, vermids dezware
wegen , van de groote Woe f t yne Lop :
als mede van Sina zelve , een Macnd reizcns
afgelegen. Hier rondsom valt Rhabarber
: waerom de Koopluiden , die n:
Sina reizen. en van daer komen , dezen
weg kiezen ; hoewel hy zeer moeyelijk
valt.
Nmikop is een Stad , op de Grenzen
van Moegalie, omtrent veertien Dui t f che
mylen . benoorden het Noord-eindc van
R Y E. z6i
de groote Sineefche Mu u r , geJegefî. Hier
omtrent vielen de Oorter Tarcaren in, ten
tyde van den hctflen Oor log , en namen
de Stad Nittikop, toen noch Sineefch zijnd
e , weg. Vorders zijn de'Sterkten en
Steden , zoo buiten de groote Mu u r , als
Jen de gebiiurvolken aen • onder Sina
hoorig, meert van Zoldaten en Papen
:woont, die veel van iiet inkomen verteren.
De Tartaren of Moegalen hebben t'eeniger
tyd den yzeren dyk doorbroken,
ZOO Abdalla zegt : waer door verfta zeker
opgeworpene dyk en g r a f t , wel eer aen
of by de Stad Derbem gelegen ; welke
Stad op Perfifch , en op T u r k f c h Demir-
Ktipi, dat i s , jx^e Poort gezeic, genoemt
word. Zy fluit Perße van Scythie oí Tartarye
a f ; want men anders niet van 't No o r -
den , als door Derbem y in Perße, aen die
kant geraken kan. De z e d y k lag aen de
Stad Derbent, en was eigentlijk een muur,
ZOO gezegt word , van Alexander de
Groote aengelegt en gebouwt.
Volgens àen Arabifchen Schryvcr
filpharay , wierd Alexander de Groote
verzocht, om deze d y k , T.¡jnji ^zmcmu
op te bouwen. Hy deed dan de zelvc
met klompen van Y z e r en Kooper ophalen
, die , met vuur op de zelve t'ont -
fteken , tot een fteen of vierkant ftuk ,
gefmolten wierden , lang twae l f , en breet
vier Ellen. Wanneer hy dan ten dcele de
dyk Yajuji voltooit had , trok hy na den
oort of plaetze van deze g r o o t e d y k , wel -
ke B ^W- ^ i w ^ í , d a t i s , poorre der poorte,
op Arabi f ch genoemt wierd, en in de Da -
len der Landftreeke van Kapfiik_, anders
Defi , gelegen was. Na het uitdclen der
;rondf lag-pketze aldaer, leide hy deze
[yk door de Be rgen, die aen de Gr iekfche
Zee lagen , doch voltooide de zelve
niet. De Koningen van Perße hielden
namaels niet op , deze grondveft op te
vorfchen. Zy deden eenige Türken cn
Chozaren of Georgianen, uit de g ewe f -
ten van Eral^y Sjebal, Arran, Adarhijan,
en Armeme by ecn komen , om die
op te zoeken , tot dat de Perfifche Ko -
ning Tazadejerd, Zoon van B,thram fuir ,
de zelve v o n d , die de dijk , met klompen
van Kooper en L o o t , weer begon te
bouwen : maer voltooide de zelve mede
niet. Oo k hebben de meerte Koningen
der Perfen , na hem , beftaen die d y k
op te bouwen : maer niemand heeft het
gelukt die te voltrckken > voor dat zulks
cindelijk , door bevei van Koning Kofroa
f^ufiherwetn , ui tgewerkt wierd , die de
zelve d y k vart deed bouwen , en aen de
toppen der Bergen hechten. Daer na leide
K k 5 hy
m