9 0 N O O R D
maekte Vrede met de Mofcoviten, aldacr
eenige fterktcns hebfaen gebouwt , want
her is in het Vredens verbond begrepen ,
dat daer geen Veftingen mögen gebouwt
werden : niciiws is'er , dat den Chan der
Anders Kalmukfchcn Prins Bußtratha. genaemt,
- SSf""' - m « een Leger van honderdduizend mannen
, de Mungalen heeft geilagen , en is
hy wyders met zijn Leger rot acn de
Grenzen van Sina genadert: de Chan der
MHgalen , Moegalen, o f Mungalen, vlood
voor zijn aengezicht na Sina , en daerom
dr)'gen de Kalmukken de Sineezen, dat
z y hunne wapenen tegens haer zuUen aenvoeren,
ten zy dezen Chan der Mugalen
haer werde ovcrgelevert j ook hebben zy
veel onderdanen der Sineezen gevankeliik
weg gevoert.
Mdi OB ^ ^ ^ ^ ' ^M > is gehecUijk
grondig gelegt" onder her gebied van hunne Czaervcelemeenen,
dat men
waerfcKya- ticn dagen noodig heeft , om her zelve in
'"^ngie « bevaeren, en twee, o f op het
^^ ' zelft
Unge tou- d'epre IS daer met te vinden, en is hetwa-
Z l ^ i ter verf-ch. _
mcc hccfc In het zelvc is een groot Eiland , -^ememt
0 / t 4 „ .
Omtrent dir Meir zijn zeer hoogc Ber -
gen , en ontallijke Rivicren , die daer invloeyen.
Daer is een groore Rivier , welk
2jjn oorfpronk lieeft uit her Mei r Baikal^
met namen Angara , in de zelve zijn zeer
groote en veele VitTclien , ook ontallijke
Zee-kalven : voor het overige eelijkt het
te eenemael na een Zee , uitgenomen dat
het geen zout water heeft. De Stad
bafm lag b y de Riviere ylmur , maer van
wegen de veelvondige ftrydighedcn met
de Sineezen, is door hunne Czaerfche
Majefteiten bevolen, de zelve af te breeken.
Aldaer is het Landfchap D m i » , van
welk nu ccn gedeelte is onder de heerfchappye
der Ruffen, en een ander gedeelte
onder de Sineezen; en leven deze Daunanen
op de wyze der Mugalen : de het
densdaegfche Koningen van + , ziin
" S T Ö - '•"komiiig uit ZJ^rn«.
De Noord-oofter uithoek v a n ,
ko^flig" heeft nieniant met een quadrant gemeten,
ä i ^ i d i op hoe veel gra-
N,b.u,- den hy gelegen i s , en of^het vsft Land
e n O O S T
Men be r i chtmy van de Rivier
dat aldaer, byzonder omtrent de Na .
bunifchap van den Oevc r . veel moeralTige
en wateraehtigeLandflreeken zijn, zoo
dar door de veelvuldige quade dampen,
aldaer her fcheurbnik, voor een Landztekte
* e r d gerekcnr, zoo als de Inwoon.
ders van A H ^ n , in het Jae r r i S s hebben
bevonden , die op weinig n a , ten t y .
den van de Sineefche belegering, daer alle
mede befmer wtiren , werdende een groot
gedeelte van die ziekten, en door de dood
weg gerukt.
In het bovenftaende bericht van de Vliet
-^miir en eenige zijner takken, is aenmerkens
waerdig. dat daer in gezegt
we r f , tegen Over de Vliet Ei -
landen te leggen , welke by Tartarifcliemenichen,
of huns gelijken bewoontwerden,
die het Landfchap feßu, , naer gifzing
, of we! eenige andere tulTchen het
zelve , en het varte Land van Oof t -Ta r .
taryen gelegen zullen zijn.
De Kuften , ter linker en rechter zyde
van de Riviere i-Amut, gevoelen de
Tartars , dat fchier onbevaerbaer zouden
wezen : vermids de Kuft met te
veel riet ,s beze t , als boven gcmelt.
Doch Indien zy zieh ler Zee doiflen be-
-^even , en bequame vaertnigen had-
Jen , noch veelheit des r iets, noch de
mtÄeekenthcit der Kaepen , by Zome r ,
naegefmolten Y s , en in helder en klaer
weer ; noch niets zoude de vaert verhinderen.
Dat P f . n zeer dicht aen en / « J ,
:erdlchtaendirvafteLandieit,indiendaer
..„UUUI- .. , indilli
» » z y a e n ^mr / c « , want niemand heeft het
onzes wetens können omvaren : Dus
re gemelte Brief.
To t aen het gebergtc J d i h , onder de
V het Jml, die in de Amm- Äort, komcn-
™ d™ Wellen reizen , ontmoet men
veci Eolfchaedjen, doch wyder Oof t -
waerts, vind men veel plat Land, en niet
als Ideme boomen.
. —.-...—.J laiLc i-aimieit,ina!endaer
.—:aengehechtis, dunktmyhieruittebenuiten
i s , alzoo gezegt we r d , ' t zy zulks
waer, o f onwaeris, dat voormaels de Ta r -
tars na J ^ m over het Ys gekomen zi in:
want het diep in mime Zee, op die hoogtc
niet bevrieft : zoo dat het water, tuffchen
die plaetzcn in gclcgen , dies fmal
moet zip.
Dat de Ys-kaep nochnimmer omgevaren
was, fchynt uit dit voornoemt Tartars ben
c h te blyken. Ook is deze Kaep fmal:
want men daeropitaende, aen eenige plaet.
zen, ter wederzyde Zee zien kan. Dat de
zelve onbewoonc i s , fchynt mede voornaem
aen het Noord-einde. Het einde der
hock, bydeRivicriC«TOyS, do o r o n sTi f e
genaemt , fchynt nict te zeer kenbaer te
zi jn: en diemetvaertuigendezeKuftlangs
varen , 't geenc by de Inlanders zomtyds
werd gcdacn, hebben aen de hock Ys-kaep,
over Land te gaen: en zoude meer als een
Zomer, j a , volgens het zelve Tartars ber
icht , twee Zomers tyd, en langernoodig
zijn, omlangsdezeKuften, tot bydeVliet
Oij,
T A
7 , J^Bva-zembla ,
R T
7ats te varen :
A R Y E . 5 1
Op eenige plaetzen , aen de Rivier
't geen den Uitlanders gewifleJijk onmo- ' A'Amnr , hebben de Sineezen Dörpen :
gelijk : jae nauwiijks den aenwoonende
Tarterfclien Zee-hiidcn te doen zoude
wezen. Wel is waerfchvnlijk , dat 'er,
ZOO men uit de Rivier ¿t'^imur, o f uit
andere Hävens ftak, t'Zcewaertsin, Ooft
aen , daer omtrent in een Zomer veel onbekent
Land ontdekt zoude werden, het
geen de onnoozele Iriwoonders, met hun
onbequaem vaertuig, niet te r e cht , tot
noch t o e , hebben bezocht. Maer hoogcr
op na't Noorde; wat zo;i al te vinden
zijn? a l sys , koude, ongemak, en onbewoonde
Kuften , daer niet goeds en
valt : dies wy niemant deze tocht aenraden.
Het is aenmerkens waerdig, dat in het
eerfte ontwerp van mijne groote Tartarifche
Xa e r t , ik volgens berichten , twee
uithoeken hadde verbeeld , wi^ns uitgangen
en gedaenten , my onbekent waren
, als een beooften fenifea , en den anderen
aen de Ts-kaep doch hebben naderhand
de eerfte ingetrokken , oordeelende
maer eene te z i jn, ab den Ts-kaep.
Door den Heer F<tdor ^exewirs Golcnvin
ben be r i cht , dat de Kuft tuflchen fenifea
en Lern onbekent is: dies meine voor vaft
de waerheit te z i jn, dat men de hoogte
van de Oever s , tuflchen fenifea en Lena
niet en we e t , en daerom die als onbekent
, moet te boek zet ten, wes verfchoonlijk,
dat twee uithoeken hadde
gebragt.
Den Heere Solticof, die Oppergezag
alwaer zy veelerhande vruchten voortplanten.
De Inwoonders van het geweft Xixigar
o f Naum , woonen in huizen van Leem
gemaekt, met Bamboezen o f Riet bedekt
: de wanden binnewaerts zijn mec
kalk beftreekcn ; de huizen hebben maer
een gemak , en zijn daer banken in , welke
tegen de wanden aenftaen , een eile
hoog en twee diep, die mec matjes van
r i e t , dat gevlochten i s , belegt zijnj onder
deze banken gaet een fchoorfteen door,
die van buicen aen de eene zyde van het
huis, geftookt word, in gedaente als een
bui s , welke aen de andere zyde van het
huis weder uitgaet, 't geen hen des Wi n -
ters voor een ftoove of kachel dient, doch
geeft het geen andere hi t t e, als dat de
banken daer zy des daegs op zi t ten, en
des nachts op ilapen , verwarmt werden.
Men ziet in deze huizen altoos twee yzere
ingemuurde ketels over her vuur , in
den eenen werd water tot de Thee-drank
fteeds gekookt , en de andere dient tot
bereiding van de fpys; rondsom zijn venfters
die rnet papier , in plaeis van glas
zijn gemaekt, welke venfterszymetftokjes
open zetten , wanneer ze begeeren dat de
koele wind daer door zal waeyen: aen efn
zuil omtrent een vadem hoog , ziet men
in deze huizen-hangen , kleine Boogen,
Pylen , Spieifen, en alderhande van hun
geweer; om de zuil of pael , zijn darmen
van eenige dieren gewonden; voor dit gehebber
tot Tobol in Sibirien is geweeft , ftel zy haer zomtydsbuigenennedervallen;
heeft my mondelingverhaek, hoc hy oor-' en doen het eere aen 5 deze Luiden zijn
deelt dat men de Ys-kaep , tot acn
^mnr \ van goede gedaenten, voornamentlijk de
omvaeren kan , en van daer zeer gemak-, Vrouwen; hunne klederen, zoo wel voor
kelijk tot aen fapan ftevenen, hoewei hem , Mannen als Vrouwen , zijn gelijk als de
onbewuft was, of de Zee tuflchen de Vlie-1 Manzuwifche of Niufche Tartaren in Sina.
ten Lena en Jenifea , vaerbaer was. Het is byzonder , dat de Manderyns en
Hoog gemelte Heer Fador Alexewits andere beamptelingen , die uit Swa van
Goloivin , Groot Moscovifch Gezant aen den Keizer ter heerfching hier gezonden
den S t a e t , in het Jaer zeftien honderd' zijn; want dit geweft onder ä » « ftaet, de
Zeven en negentig , heeft my verhaelt , i fchriftelijke vryheit gezegt werden te
dat ter tyd als hy Onder-koning in To- \ hebben , van na haer welgevallen
hol wa s , men zes o f tracht , uit de Rivizeer vefnen imfeaa el Nheoeofrt dgeen-
om te vaercn, maer dat zulks nooit is gelukt
, doch dat de menfchcn , o f verongeUikt,
of door de Ys-bergen bc let , te
rug zijn gekomcn , zoo dat men niet en
wift , hoe verre het Land aldaer Noordooft
op uitftak.
Het is mede aenmerkelijk in dit bericht
, dat de menfchen , die woonachtig
aen de Zeekiift , by de Riviere à'Amur
, zijn , in vede dingen met de Inwoondcrs
van Jefz.o overeen komen.
wel Vrouwen als Dochters tot zieh te
doen komen ter byflaep, 't geen de Manncn
of Ouders dulden , o f uit vrees, o f
om eer , die zy zieh toefchryven , zulke
aenzicnlijke peifoonen tot Swagers te hebben
: men ontmoet beooften de Vliet faal
verfclieiden Dörpen , byzonder ter plaetze
daer zy in de 7Vii«W<tvalt. De Vliet
Naunda is een breet water , heeft hooge
Zand en aerd-oevers, zy gaet riet zeer
fnel, om dat zeer diep i s , heeft bruin
wacer, wezendematelijk Vi f rh- ryk, voornamendijkvanSnoeken
Steur , ookSchild-
M i P^d