H i N O O R D
Diemens Latul, welke ik achte de We f t e -
lijkfte hock te zijn van HotlMdia Nova >
waer toe doec lidlen , dat de grond een
zelvigc hoedanigheit i chynt "te hebben >
z o omg ewa iTen, vruchtenals ^ '
werdende een grootevennderi i
aen de ov e r r yde van de Zee , o F C o l f die
tuffchen dit Land en Zeelandia Nova
ftrekt, Zijnde de Menfchen op Zeelandia
Nova van andere verw , en toedragc , en
het Land in vruchten eo gewaflen onderfcheideri.
Du s ver uic gemehe byzondcre
Pag- l i j f t .
Men vind aen deze Kuften
vecl Schildpadden j en benoordelijk ,
op twint ig gnden , werden de Hut jes die
men echter daer weinig z i e c , van klei of
aerde opg eme t z ek, alwaer het Land zeer
dor en zandig is : zoo dat van de een en
dertig graden a f , tot de twiat igf te graed
toe , dit Zuid-Iand , of HoIUndia Nova ,
anders 't Land van A'Eendragt , dus genaemt,
ha het Hollands Schip van die
naem , welk dit Land in 't Jaer 1 6 1 6 ,
't eei'ft ontdekt e , een woeite en dorre
Zee-kuft l ieefc, hoe Noordelijker hoe
onvruchtbaerder , en dorder , wezende
op een en dercig graden fchoone Boi -
f chadie, en aengenaem geboomte , doch
dicht aen Z e e , weinig bevolkt : waer
van roiiTciüen de reden i s , dat aldaer gebrek
van drinkwater werd gevonden , en
de geweften niet te vruchtbaer om van
televen : ylaming vond op al den ftreek
die hy längs l i ep, tuffchen een en dert
ig entwint ig graden, ganfch geen vaertuig
, ZOO dat het f c h y n t , de Inwoonders
daer geen kennis van Schcep-bouw
hebben.
H y oncdekfe , wanneer acht of tien
myl te Landewaert in was gegaen , längs
de Oe v e r van de by hem ontdekte Zout e
R i v i e r , na my benoemt , een hoog gebergte,
en zag dat derwaercs veel voet -
ftappen , zoo van volwaiTen Menfchen als
vaniCindcren, ftrekte, mede docht hem
beneden dat gebergte vee] rook te z i en,
zoo dat waerfciiynlijk aen dien voet een
groote verzameling van Menfchenza] z i jn:
h y nam in beraec derwaerts te t r eden,
maerin bedenken körnende, datreetsacht
o f tien my l te Landewaert in waren , en
dar de Schepen , v r y diep in Zee ten anker
lagen , op geen zeer veilige reede , en
zorgende dac door een groote menigte
Menfchen omcingelt mogte werden , zoo
nam rug-tret , hoewel veele zijns gezelfchaps
her naderen zoude hebben gewaegt,
zoo als z y my mondelrng hebben
berichc , fteunende op hun fchiet gew
e e r , e n d e angftvalligheit der Inwoono
o s t
deren, die längs deze Kuf t zieh orithoui
den.
Het is byzonder , of fchoon men längs
dit Land van Lendr a chc , o( HoHanMa
Nova , daegs alom ontallijkc rooken ziet
pgaen, en vuuren by nacht , waer haert-
;eden zijn daer de Menfchen zieh onchouden,
dat echter zoo weinig Menf che n
zijn gez ien, het fchynt dat de fchrik hun
alle op iiet minile gez i cht . of gehoor van
vreemt Vo l k dede vlieden , en dat z y rat
ter loop zijn , en zieh in 't geboomt e
willen te verbergen. Men zag op zeer
veel plaeczen, Boomen g e v e l t , de zommige
krui swys over malkander l eggen, en
in bi-and ge f tooken, de reden daer van
kondeonze Zee-luiden niet bezei fen, we -
zende miffchien mede veroor zaekt , om
dat de ZuidJanders veeltyds vuuren ftoken
, en zieh te ruften zetcen , onder tegen
de Boomen a en, die dan daer door
brand raeken.
Ook vond meii kuilen gegraven , daer
aen gezien konde werden , dat zieh Me n -
fchen oniangs daer in verhouden hadden
, zoo dat na allen f chyn deze Zeek
u f t , niet als van woe f t e , naekte Menfchen
is b ewo ont , zuUende miflchien de
meeft gezedenfte Menfchen te Landewaert
in wo onen, van wien aen ons t ot
noch toe geen kennis is gekomen , wy
hadden wel gelaft dat men of by koop ,
o f vrywi l l ig eenige Inländers overvoeren
z oude , tot leering van de Nederlandfche
fpraek , om zoo van alles verflag te
können doen , doch dit is mi s lukt , en
blyven wy in de zelve duifterheic als
voorheCn, niec wetende waer zoo veel
Nederlanders, die aJdaer voor dezen geftrant
zijn g ewe e f t , mögen zijn vervaeren
, 't z y zy gedood , of wel miflchien
diep in 't Land vervoert , en noch by
leven zijn : de achter Ku f t v a n d i t Land
is noch van geenig Chriften ooit bezocht
, of bezien , doch zullen na waer -
fchynlijkheic alle de Inwoonders even
zwarc, en woef t z i j n , aerdende naer den
geenen, waer van z y geloofelijk voor het
grootfte deel zijn gefprooten, te weten
van de Volkeren Uii Nova Guinea,
kes, enz.
Dit Hollandia Nova f chynt op veci
plaetzen verdronken Land te zijn. De
grond meeft ziltig i s , zoo dat zoec drinkwater
qua/ijk fe b e k omen, in de kuilen
die de Inländers gegraven hadden ;
om water te fcheppen vond men meeft
overal Boom-bladen en Boom- fprui -
ten leggen, die het fchcen daer gelegt
waren om het water te beteren , of de
zilcigheic te weeren. Oefters en Krabbsxi
T A R T
ben vond men aen de Z e e kuften overtolüg.
, .
D e Kuf t tuifchcn een en dertjg en
twintig graden , is wcl niet zeer vui l ,
doch daer ftaet een zware branding tegen
acD, en groote Zee.
Het Gras di t men hier zag op t V e l d ,
was rondachcig van bladeren.
Volgens bericht van onze Zee-luiden,
die het Zuid-Iand , of Hotlandia Nova bezogten
, is den afgank van de Zuid-landers
, als der Dic-ren , zoo dat oordeelen
dat z y Gr a s , Vruchten en Bladen nuttigen.
Als men graefc, ontmoet men m het
eerft zoctachtig wa t e r , doch dieper gravende,
is het z o u t , "t geen verwonderens
waerdig i s , en een onkunde overlaet
waer de Menfchen aldaer hun drmk-water
bekomen : waei,-om deze Kuf t met geen
voordeel aen te doen is.
A R Y E. i S ^
ding der Mannen was een gewCven lap
Men vond in hunne Hu t j e s , houtjes
die om vuur te verwekken, na het Icheen,
gebruikt werden : deze Hut jes zijn buitewaerts
met fchoon wi t riet los en door een
sevlochten , daer op g e l e g t , gedekt. Zy
zijn maer twee of drie voeten hoog : Z o u t
vind men daer aen Strand in oye rvloed,
ook Maf t ik en Wi e r o o k te Landewaerts
Men heeft my mede gebragt zeekere
groote Boonen , die de breette van
een groote duim , de lengte van derde
half d u im, en de gedaente van een hier
Landfche TurWche Boon hebben, de
vervv is tuffchen geel en w i t : m deze
Boonen verhout hem een N o o t , die aen
den Karftcng niet ongelijk i s , maer gegeten,
we l niet onfmakelijk i s , maer een
Iraeyng in 't hooft ve rwekt , die na zotheit
gelijkt , wanc de Ze e - luiden die
daer van aten , längs de aerde kroopen ,
en onbezonnen gedaenten maekcen , het
Seen twee dagen duiu'de, waer na zy
weder wierden her f tel t : de baft is v r y
hart, en gaet leeder te boven , gelijkende
na hoorn ; de Pit of No o t rammelt
zeivenjaerc l o y o , •
delmg hebben verhaelt, dies men der be-
/indinge in Europa noch niet cn is bewuf t .
z y wiften redelijker wy z e de Kaert van
haer Land te beduiden, welke uit haer
mond wicrd opgef tel t , wiften elk Ei land
by haer naem te coemen. De z e Me n -
fchen gingen in heusheit en kennis die
der Eilanden Ladrones, verre te boven:
z y beduidede dat hun Vaderland beftond
uit een regel van Eilanden , Zuide en
Noordelijk geftrekt leggende, daer een
Koning over wa s , hare fpraek had eenige
gemeenfchap met de Inwoonders van L<idrones,
daer i n , en is mcrkclijk kleinder als de
uitterfte baft , het geene het inkrimpen
door droogce fchynt veroorzaekt te heb-
H e t i s gebcurt in den Jaere i t fpS , dat
aen de Mamila is komen te bchnden ,
( ' t we lk, en eenig voigende verhael hier in
hffche ter gelegenhei t , dat van de Zmd -
l a n d e n handele) e env a e r tuig, dat aldaer
door ftorm aengedreven wi e i^, t geen Zei -
len van Boom-bladen hadde , daer acht
Menfchcn in zaten , drie Vrouwen en
v y f Mannen, zy Iwaac " ^^ haer Ipys
cenig R y s , cn Boom-wor tel s : de klee-
Boom-baft, of fchors van den Plan^
tmu s , tot aen de navel van de fchouders
a f , om den rüg geflagen , het onderlijfwas
nackt , uitgenomen de f cha emte
, met bladeren bede k t , van gCmekc
Boom , die de grootfte bladeren geef t
aller bekende gewaffen , en om zijn laegle
miffchien beter een heefter of plant
als Boom genaemc werd : de Vr o u -
wen zijn gekleet van den navcl a f , tot
op de heupe , met rokskens van gemelte
ftof als de Mannen : in acht dagen quam
dit vaertuig in Zee gedreven, van Ei -
landen tot die t y d toe , by alle Eu r o -
piaenen onbekent , zy wiiten zoo veel
te beduiden aen de Spangiaerts, dat zy
^luamen van Eilanden , gelegen tuffchen
de Ladranes en Manilla, doch weini g
Zuide l i jke r , zy waren zeer omgankelijk,
verzochten dat de Spangiaerts haer Woo- '
Hingen en Eilanden wilde komen bezoeken
, zoo als door 'Priefters en eenige
weinige Waereldl i jke perzoonen is gefchied.
T e r t y d als Jacobus de Mimbtla
, Dominicaner Monnik , geboort i g
uit Arragon, en Joannes Anton'm , ui t
de ordre van St. AugHßnHS , gebooren
tot Madrid, van daer verreifde , in den
zelven Jaere iö<)8 , die my zulks mon-
;heb
en die eeniger Phitippinfche Eilan^
den , welke weder met het Maleü eenigzins
overeen komt : zoo dat z y ten deele
verftaenbaer waren. He t is gebeult j
voor eenige Jaei'cn dat drie Spangiaerts
aen een der Ladrones Eilanden zijnde blyven
ftaen , twee daer van een klein vaertuie
hebbende g e b o uwt , daer mede de
Zee over gedreven zijn, tot naer Marnilat
kiezende ; de derde die een W y f te dter
plaetzen genomen hadde , aldaer te ve r - "
blyven : zoo als mede op een ander t y d ,
een Boot met tien Ma n r o e y ende , dat
water over geftooken is. He t Eiland G«-
jana, rana en noch een of twee andere
der Ladrones, zijn door de Spangiaerts beflagen.
die den Inwoonders het Chriftelijk
geloof in fcherpen.