iii]
: MMm
•r - « L -
T A R T
wel onthaelt. Op zijn vcrti'ck zond men
met hem zes Nederlanders, met eenen
brief) .om tot Pekjti acn den T;irtarifchcn
kcizer te behandigen ; doch zy wicrdcn
niet wijder als Heeßen toegc].iten tc kernen.
Den brief zonden de Smezen zcifs
naer boven. De gezant wis geboren van
eenen Tartarfchcn vader, enSinefche moeder,
en bevelhebber van zekereftad in Sina.
Deze Ooft-Tartars hcbben, in geloofszaken
, eenige overeenkoming met de Sineezen
, omtrent de uitterlijke plichtigheden
: als in te laten bidden en offeren
voor de dooden > door de priefteren:
't gene zy mede doen, alsze ten oorlog trekkcn,
of op zware reizen gaen. De Tartars
in Sina zijn anderzins zeer weinig achtflaende
op den godtsdienft. Dc Sinezcn
zijn godsdicnftiger.
Het geloof derTartarenvanA'/acAiverfchild
anderfins en eigentlijk eeniger mate
van het geloof der Sinezen. Zy bidden zekere
beeiden aen, daerde Sinezen voorwalgen;
(doch by zieh zelven als boven gemelt,
mag men zeggen, dat zy niet bidden,
om dat zulks zoo zelden gefchied, ) hoewel
eenige fekte der Sinezen ook zommige
beeiden aenbidden. Echter zijn deze
Tartars zoo woeft niet , of maken al
mede bocken , fclirijven en lezen zeer net.
In hei Noord.Ooft-Tarcarye,buiten den
groocenmuur, zijn noch Chriftenen noch
Joden te vinden : maer aen den anderen
kaut ziec men, onder dc Tartaren j Mahumetanen
, en eenige, diekennifTe van't
Chriftendom en Jodendom hebben.
Onder hen vint men veel Epiciiriften}
doch andere geloven eene Opftandige.
DieonderdeTartaren enSinezen gevoelen
da t ' e r een eeuwig levenzyj oordee-
Ien> dat men door allerhanden godsdienft
zalig kan werden : waerom zy te minder
van godsdienft veranderen. Dezen godsdienft
fchijnt van Gngis, den eerften Ta r -
taerfchen keizer, gefproten te zijn , die
den zelven invoei'de, om overal zieh aengenaem
te maken 5 gelijk hy ook in der
daet daer door veel vorderde : want hy
eerde alien aert van gceftelijken godsdienft.
Van die gevoelen zijn bykans alle de heidenen
in Siam , Pe^if > en daet rontom.
Echteroordeclen z y , datdezewegen, naer
den heme], niet alle even kort zijn: maer de
een korter en gemaklijker, als de andere.
De Tartars in Sina bidden mede Zonen
Maen aen : en zijn omtrent de Maen-en
Zonverduiftering zeer overgclovig.
Zoo wel het Tartarfche > als het Sinecfche
volk in Sina , fchildert vier khauwen
aendedraken: d o c h d e d r a e k , die'sKeizers
wapen verbeeld , heeft'er vyf.
A R Y E.
Zy verbeelden iich , dat 'er in den
xlipstijd een draek is , die de Zon of
Maen verflinden wi l , waer door dezelve
van verw zoudc verfchieten. Men maekt
dan in Sina , zoo wel als in Tartarye >
door het geheele La n d , ecn gnx>t misbaer
> met her verwekken van geluit der
trompetten. Zommigen van hen zeggen
, dat zulks gefchied om den draek te
verjagen; doch anderen, dat dit misbaer
maken in deluchtword'gcdaen, om baer te
bewegen, op dat'er geen krankheit uit dc
verduifteringe aen degroote hemelfche lichten,
ontftaen zou. De tijd van de eclipzes
Word alvoorens het geheele Rijk deur bekent
gemackt, op dat elkop zijn hoede zy.
In de Almanakkenof Ephemerides, zoo
wel der Tartaren , alsSineezen, worden
alle vöorzcggingen van de gctempcrtlieit
der lucht, en anders by gcvoegt: ook
veele overgelovigheden waer men zieh
voor hoeden , en wat men doen moet.
Als de Zon ¿n 't teken van de Hontfter
is, dan worden, op bevel van den grooten
Tartar, alle honden door't geheele Land,
op eenen dag gewafTchen.
Het geviel onlan« j d a t , geduurende
een Jaer of twee, de fterfte onder deezels
in Sina was : de Geeftelijkcn , daer over
gevraegt, fchreven zulks 'tgefternte toe.
Het dragen der lange nagels in Sina,
werdnubydeTartarsafgefchaft. -
Het papier , dat de Tartars van Niu^
che, desgelijks de Sineezen , gebruiken,
werd van bamboesj ftrooj en baften varl
boomen gemaekt.
Ter liefde van de wiskonft , cn byzon.»
der van de fterrekijkerj'e , geeft de Ta r -
tarfche Keizer in Sina groot voorrecht
aen de Chriftenen : alzoo de Vaders J e -
fuiten den Sineezen die konft op eenen
vaften voet brengen.
Het is byzonder, dat de Euclides ,
in 'c Tartars cn Sinees overgezet, klaerder
en lichter, (volgens bericht der taclkundigen
, ) is te vcrftaen , dan in 't Latijn
, wegens de kracht der woorden in
die fpraken.
Dc dag Word, by de Sineezen en Ooft
Tartaren , op twaelf uuren gerekcnt.
JH is gezegt op 't Sinees een vis , cn pl
een vei: zoo dat het Tartars volk Jupi
eigentlijk gezegt is vis-velletjes 5 of man^
nen met kleäeren van vü-veHeni
De Sineefche mu u r , die Tartarye van
Sina fcheid, vertoont ¿ich in verfcheide aftekeningen,
CwelkegedagteHeermyheeft
over gegeven ,) gelijk ah met ^vachthuizen
tulTchen beiden: cn als of het dubbeide
muuren zijnj doch gelovelijk zijn het
binnewerken, tot plaetzingvankrijqsVolk.
£ i