3 7 0
geoaemt
u
f ii f
N O O R D
en f c h e i d hec La n d f c l i a p v a n
Oiioraßi» v a n d a t v a n Afawamnahr o f O v e r -
O x u f c l i L a n d f c h a p > en va l t op de g r e n -
zen v a n Perße, mc t ecnen v e r d u b b e l d e n
mond , in de Ka f p i f c h e Ze e .
D e Vl i e t , b y d ' o u d e n , Strabo, PlitÜM
enPtoUmitM,Jaxiiries ^cmzmi, wo r d
n u , volgens Niger, Ochiti , en van de
T ü r k e n , v o l g e n s Bonßniiu.Ctjjttim^ihazn.
O o k gevoc l ep ande r e , d a r een Vl i e t 0 -
chui in d'Oxm v l o e y e .
. H e t is e e a g r o o t e y i i e c ( v o l g e n s z o m -
mige S c h r y v c r s ^ ) de r So g d i a n e n . Zy valt
mede in d e Ka f p i f c h e . Z e e , z i j n d e br e ede r ,
als d'Oxm > en l i e e f t .zijnen mo n d e enige
grade n No o r d e l i j k e r , als d 'OxM.
Strabo z e g t , k Q x i u z o o we l be \ i i e rba e r
z y , d a t d ' I n d i f c h e Wa r e n , längs d e n
z e l v e i j . g e v o e r c, l i cht c l i jk na i ^ r c r tw' e , cn
volgende p l a e t z e n , t o t nen de Z w a i t e Ze e ,
d o o r de R i v i e r e n , k u n n e n a f g e b r a g t wo r -
den.
D e z e lve Sc l i r y v e r ftelc , de mo n d van
den Vl i e c Oxus, aen de Ka f p i f c h e Z e e :
desgelijks d i e van den f^xmet of Ochns,
>velk de No o r d e l i j k f t e i s . op eenen ftant
yan vier en twi n r i g h o n d e r d ftadien v a n
jnalkanderen. ; . .
- Jiyrcatiu wo r d ».vpigens Sirabo, in z i j n
,clfde Bo e k , d o o r de Vl i e t en Ö.-^w ert
b . v w g e f c h e i d e n , t o t aen di e r u i twa t e r i n -
•ge ifi .de Hy r c a n i f c h e Z e e : wa e r van Ochus
d o o r Nejrea vloeit.
- . ^ r j ^ f l i « / « i f c h r y f t , d a t d "OAr » i d c g r o o t -
fte d e r Ri v i e r e n z y , d i e van h em in Af i e
g e z i i n z i jn , b e h a l v en d ' I n d i f c h e R i v i e -
pen : . en d a t v a o d s e r veele I n d i f c h e K o o p -
waren , na de Hy r c a n i f c h e Ze e , a f g e - '
v o e r t , en Ove r .den Cyrns, e n d e v o r d e r e '
p l a e t z e n , ,na d e Pontns Euxinuj, o f Z w a r -
t e Ze e o v e r g e b r a g t wo r d e n .
. D'bchns wo r d b y - , . d ' o u d e Sc j i r y v c r s
niet ve e l -geda cht .
' E e n i g e h e b b e n o o k dtfaxartes, Tannii'
g e n o e m t , d i e E u r o p e y a n Af i ? f c h e i d .
. . ^n d e Vl i e t Oxus, al? v a n o u d s g e z e g t
w j e r d , va l t ¿ cKi v i t iDAr g amg n c s , te g e -
lijk me t de Si^de : wplk d o c l i eerft in de
Pargamanes z o u d e y i t i j o e z emf n . Me d e
v a l t . d l ? Vl i e t Zariafpis, v o l g e n s b e r i c h t
van DoTfümcHS Mariu} Ifiger, in de Oxus.
D a e r b g c n in d e L a n d f e h a p p e n , r o n d s o m
d e z e. V l i e t , z e e r v.eele k o f t e l i j k e St e d e n :
onder a n d e r e de S t a d Choana, van ^lexand^.
de, Gfoote y e rwq e f t , en zeer v e d e a n d e -
r e me e r , we l k e b y d e n geme l t en S c h r y v e r
z i jn t e z i en.
SchikardKs z e g t in z i jn Tarcch , de R i -
viere Oxus de Goz^n tc z i j n j h o ewc l ande -
re de Ganges v o o r de Goz^n n eme n . HaithoH
n o emt de Oxus, Phifon.
n O O S T ®
D e Vl i e t 0.v»i h e e f c , z i j n e Br o n n e n »
v o l g e n s P o l y b i u s , Strubo
m PtoUm^us , van den I n d i f c h e n Be r g
Kaukoßs, u i t h e t Me i r Oxus, op d e l e n g -
t e v a n h o n d e r d en negentiei; g r a d e n e n d e r -
t ig m i n u t e n , en o p . d e b r e e t t e v a n n e g e n
en d e r t i g g r a d e n , zijnde, g ewe i d i g v e r -
groot d o o r h e t invloeyen van veele wa t e -
ren in Bakfriana. Zy ftroomt, ine t een
zeer g r o o t e n en dr abbigeo k i l , d o o r vlakke
Ve l d e n . Wa n n e e r de z e l v e by z eke r e
woefle pl a e t z en g e k ome n i s , ve rva l t z e op
zekere ñe i l e en a f g e b r o k e h o l t e en fteenen
o f k l i p p e n , cn d o r t , mc t zulken gewc l c
en k r a c k t , d a t de zelve y e r d e r als een ftadie
a f f p r i n g e n de , r u imt e v o o r een R u i t e r
t e p a e r d d o o r g a n g laet. Da e r na f c h i e d
deze Ri v i e r o n d e r d ' a e r d e v o o r t , en d e i n -
zende we e r op , v e r t o o n t ha e r nochma e l s ,
en v a l í e inde l i jk , d o o r twe e mo n d e n ; in
d e Ka f p i f c h e Z e e , op de l e n g t e van h o n -
I d e r d , en op de b r e e t t e van titie en v e e r -
| t i g gr aden en z e s mi n u t e n : b e g r y p e n d e
t u f l c h e n d e z e twe e mo n d e n ve r f che ide E i -
landen. De mo n d e n l e g g e n van de R i v i e -
r e fíixartes, t w e e d u i z e n d vier h o n d e r d
ftadien » of t a c h t i g pa r^z angen ( i e d e r p a -
razang ge r ekent op d e r t i g ftadien of een
D u i t f c h e my l e ) zoo mea Strabo ge loove n
mag : ma e r PtolcmKus ftelt d i e t u f l c h e n -
ftanc op zes h o n d e r d en zes en d e r t i g L a n d -
befchryvers mi n u t e n .
D e z e Ri v i e r e is i l y k e r i g en d r a b b i g ;
des zelfs wa t e r is z o o fma k e l i j k t o t d r a n k ,
dat in h e t Le g e r v a n jllexander veel me e r
kiygslieden , d o o r h e t o nma t i g d r i n k e n
van d a t wa t e r , om 't leven g e k ome n z i j n ,
als d o o r e e n i g g e v e c h t .
-Dewyl nu d e z e V j i e t , b r e e t en d i e p
was , z i j n d e van z u l k e n fncllen loop ,
dat de zclve l i c h t e l i j k , he t geen op d e n
bodem 'was , k o n we g fiepen , en o o k
ftofFe j om b r u g g e n da e r ove r te flaen ,
o n t b r a k . 'ZOO-dced Al exande r de vellen ot
huiden , d i e d e n k r y g s k n e c h t e n t o t H u t -
t e n ' v e r f t r e k t e n v by e fn, v e r z ame l e n , cn
die raet z e e r d r o o g R y j of T a k w e r k o p -
vullen, en d i c h t te zam.eñ binden en n a e y e n ,
o p d a t h e t wa t e r ne rgens zoii können in
loopen. Op d e z e pakkcn , d u s re z ani c n
gebonden , en in de Ri v i e r g e fmc t e n ,
Voerde hy he t k r y g s v o l k , in de t y d van
v y f dagen , o v e r . ,
D e v o o r n a emf t e Ri v i c r e n , d i e in d e n
O x u i , u i t d e n Berg P^ropomjfui o^ Pampomifus,
nu Obengir g e n a e n i t , en uit de
Sogdifche Be r g e n vallen, z i j n , volgens de
o u d e S c h r y v e i s , de D.irchidis , D^rgamanes
of Dorgomanis , Aiargus en ande r e .
E e r t y d s b cwo o n d e n de Sogdi anen de
O o f l e r Oc v e r d e r Vl i c t Oxus : ma e r de
Bak-
T A R T
Baktrianen > acn den Be rg Taunts , d e n
Zuid-ocver.
Zahafpa is een d e r v o o r n a emf t e St ede n
v a n d i c L a n d f t r e e k c o F O o r t : aen de O o -
n e r mo n d van d e n Vliec Oxus gelegen : na
d e we lke veele Ko o p l u i d e n , uit I n d i e n
en Sina , toe f c h i e t e n .
Pohbius, in z i jn t i e n d e B o e k , b e f c h r y f t
d e Ri v i e r e 0 * » i a l d u s .
H e t Vo l k d e r Af p a t i f c h e N oma d e n ,
heefc h u n n e wo o n p l a e t z e n t u f f c h e n d e R i -
viere Oxus en Taaaü : we lke e e r f t e , in de
H y r k a n i r c h e Ze e liaer o n t l a f t : ma e r de and
e r e , de Tanah n amc l i j k , i o o p t in de
Poel Meotii : en zijn be ide van d i e g r o o t -
t e , da t me n me t Schepen daer op va r e n
H i e r v a k een v e rwo n d e r e n s wa e r d i g e
zake te z eggen : re we t e n , op wac w y z e
d e Noma d e n ove r de Ri v i e r e Oxus t r e k -
ken , en te v o e c , me t h u n n e p a e r d e n , in
Hyrkanie k ome n . Va n d e z e z a k e plag ge -
woonelijk twe e d e r l e y e w y z e b y g e b r a g t te
w o r d e n : we lke r een niets b e g r y p t , d a t
verwonderens wa e r d i g is : ma e r de ande r e
is wo n d e r l i j k ; h o ewe l z o o d a n i g n i e t , da t
d i e ni e t kan g e f c h i e d e n. Wa n t de Ri v i e r e
Oxus u i t d e n BexgKaukaßis d e n o o r f p r o n k
van zijne Br o n n e n n eme n d e , en in B^kc
triaue. d o o r h e t invloeyen van veel wa t e r s
in de z e l v e , v e r g r o o t z i j n d e , w o r d , d o o r
d e vlakke L a n d o u w e n , me t een zeer g r o o -
t e en d r a b b i g e f t r o om v o o r t ge f l e ept . W a n -
neer zy daer na t o t wo e f t e pl a e t z en g e k o -
men , en aen z e k e r e fteile en holle Wippen
o f fteenen vervallen i s , ftortzy, me t zuU
k c n k r a c h t en g e w e i t . Cwa n t he t is een
g r o o t e Ri v i e r e , en d i e van de boven of
hooge p l a e t z e n , n e e rwa e r t s gefleept w o r d )
haer wa t e r n e e rwa e r t s , da t he t z e lve ne e r -
vallende wa t e r langer of v e r d e r , als een e
ftadic van de g eme l d e fteenen, op den b e -
neden g r o n d a f f p r i n g t . Me n zeit d a n , d a t
d ' A f p a f i a c e n z e r s , d o o r d i t b e f t e k o f d o o r
d e z e w y t e , n a b y d i e R o t z e , o n d e r de
f c h e u t des n e e r f t o r t e n d e n wa t e r s , me t
h u n n e p a c r d c n , in Hyrkanie ovc rga en.
D e a n d e r e w y z e , f c h r y f t Polybius, b e -
ftaet in een wa e r f c h y n l i j k e r ve rkl a r ing.
Men z e i t , d a t d i e g r o n d of b o d em , op
den we lken de Ri v i e r e Oxus uit de wa t e r -
vallen f c h i e t , wy t f t r e k k e n d e vl akt en h e b -
b c : we l k e , d o o r de k r a c h t en gewe i t d e s
neerftortende wa t e r s , u i t g e h o l c w o r d : da t
daer na de R i v i e r e . wa n n e e r zy , na he t
opfplijten d e r Ae r d e , v o o r h a e r een di e p
gat g c o p c nt h e e f t , o n d e r de Ae r d e v o o r t
geftcept w o r d e , en a e n f t o n t s , na h e t a f -
Icgnen van een kleine l o o p , we e r op f p r i n -
ge en te v o o r f c h y n k omc : D a t de Ba r b a -
ren , d i e de na cuur de r pl a e t z en wc l k e n -
A R Y E. 3 7 Í
len, t e r p l a e t z e , da e r de Ri v i e r e t u f f c h e n
beide o p h o u d , op de p a e r d e n g e z e t e n ,
na Hyrkanie ove r r e i z en. D u s v e r r e Polybius.
Zeker H o o g d u i t f e h S c h r y v e r f p r e e k t
van de Ri v i e r Oxus, als volgr .
D e Ri v i e r e Oxus wi e r d by de S c y t h e n
Silin ; by ^rriauus , Snidai, Omntus Curtius,
en a n d e r e , die de daden v a n jílexa».
der de Groote be f ehr even l i e b b e n , m c i ^
wcl misvei'ftandelijk Tanais g e n a emt : ma e r
w o r d h e d e n van de Ta r t a r e n , en o p h e t
A r a b i f c h , Naher Chogende. d a t i s , R i -
viere van Chogeude , g e h e t en : a l zoo na de
Stad Chogende g e b y n a emt ; we l k e op h a -
rén We f t e r - o e v e r t o t een my l e v e r r e u i t -
g e f t r e k t , l i g t . H e t is de o p r e c h t e f c h e i d -
pacl des Ae r d b o d ems , z o o als d i e v a n
o u d s bekent wa s , en de me r k p a e l d e r
overWinningen van Va d e r Líber of Ba
Herkules , Semiramis , Cyrus en Alexander.
Z y is de g r o o t ñ e d e r Ri v i e r e n , d i e in de
Kafpilche Ze e v l o e y en : en o n t f t a e t b y de
V o l k en Comedtn en S^ctn, u i t den B e r g
Paroponifus, d i e a n d e r e de I n d i f c h e Kauktfits
n o eme n , op de l engt e van h o n d e r d
en v y f en t w i n t i g , en op de b r e e t t e van
d r ie en ve c r r ig g r a d e n . Na zy omt r e n t
eene ftreeke van v y f t i c n h o n d e r d mi n u t e n
afgeleit h e e f t , ftort zy , me t g r o o t g e -
r u V c h , in de Ka f p i f c h e Z e e , op de l e n g -
t e van h o n d e r d , en op de b r e e t t e van Zeven
en v e e r t i g g r a d e n . E e r t y d s b e z a t e n
d e S c y t h e n de O e v e r s , en La n d e n , n e f -
fens de Oe v e r s gelegen. D e z e z i jn e e n d e r -
leye L a n d a e r t , be f t a ende uit o n d e r f c h e i -
delijke Vo l k e n , o n d e r v e r f c h e i d e b e n a -
mingen j te we t c n , SUcen, Comeden, Mafßgeten
en faxarten. De * A'owáííe« h a d - ' o fVe l J
den de No o r d e r Oe v e r in : ma e r de
dianen de Z u i d e r Oe v e r . De me c f t e wa r e n
vroom van z e d e n , b ewo o n d c n langen t y d ,
in plaets van Hu i z e n , Bo f l c h e n , en g e -
bruikcen Be z i e n , cot f p y z e .
I n Sogdiana ftellcn eenige a c h t St eden ;
andere we i n i g e r ; de we l k e alle , d o o r
Alexander de Groote , v e r o v e r t z i jn. D e r
zelver v o o r n a emf t e wa s Cyropolis , by Ptolemaus
Cyreskju g e n a emt , gelegen aen de
R i v i e r DÍOT/« , \ v e l k e r ftant o f g e l e g e n t -
heit hy op de l engt e v a n h o n d e r d cn v e e r -
t i g , en op de br e e t t e van dr i e en v e e r t i g
gi-jdcn , en ve e r t ig mi n u t e n ftelt.
N a da t Cjropolts ve rde igt w a s , en , in
rfcheide g e v e c h t en , h o n d e r d en twi n t i g
d u i z e n d So g d i a n e n verfingen w a r e n , h e e f t
Alexander , b y n a mi d d e n op d e n w e g .
t u l i c h e n de Br o n n e n van den Jaxanes en
Oxus , op de b r e e t t e van een en v e e r t i g
graden , op de z c lve pl a e t z e , aen d e we l -
k e Uber , Herkides , Scmir/imü en Cyrus
Altaren d o e n o p r e c l u e n h a d d e n , cene St a d
A a a 1 § e -
m