' I
u
Î I Î N o o R D
D e Jezüit le Compte zogt van de uitgeílrekthcit
des Sineeíclien R y k s , aen de
ovcrzeide van de Sineefche Muur in Ta r -
t a r y e , na het Mof covi f che gebied t o e ,
ais volgCi
Depuá la Paix qui les chinois ont conclue,
avec les MofimteSf il efi aifé de marquer m
juße les bornes de leur Empire, parce qu'on
eß convenu de fes limites, elles ont eße fixes
rt« 5 5 de^est le refit du P(ns qui s'étend entre
le Nord (tf Orient, ejt demeure indécis
dans It traité, ^c.
Dat is
Zedert de V r e d e , welke de Mof cov l -
ten beilooten hebben met de Sineezen , is
het zeer licht ^ net te weten de Grenzen
van dat R y k , want men heeft verdragi
dat die zouden zijn op v y f en v y f t i g gi-aden,
blyvende 't overige Benoorden en
Ooften onbcpaei t , in het verdrag,
Naritfi, is de naem van een Ri v i e r en
Stedeken, niet w y t van èîAmur gelegen.
D e Volkeren Dts/ie^era., gelegen benoorden
de Vl iet Amur, werden anders
mede Zioetsfirtskaija genaemt. De z e zoo
wel als die van'c Landfchap Giletskaia, betalen
Schatting aen den Sineefchen Keizer,
in Zabels en alderhande Pelterye : zy
2aeyen geen Koorn > erneeren zieh met
.yiflchen en Wi l d te vangen.
Men f chreef my voor dezen uit Peki»,
van zeeker St e rkt e , aen de Vliec ^mu r
gelegen , als volgt :
fak^, is een Sterkte aen de Grenzen
van her Sineefche R y k , op de Vl iet Amur
gelegen , twint ie dag reizens van de
Gr o o t e Mu u r , daer hebben drie honderd
Mofcovifche Krygs-knechten bezet t inggehouden
: om deze Plaets is onlangs verfcliü
ont f taen, tuflchen hun en den Sineefch,
ter oorzaek , van klagten der Sinefche on.
derhoorige Tarters , over de Ruf l che be-
„ —n my f chr e e i
E n is deze Sterkte de zelve met Alhaßn.
Men ziet aen de Oevers van de Z e e , by
den uitgank van de Amur, benoorden en
bezuiden op hooce Be r g en, behalven het
boven acngeroerde Ei land, noch verfcheide
andere Eilanden leggen, en daer op zoo.
het f chynt gebouwen , maer vermids men
met de Rivier-vaertuigen derwacrts niet
wel Jean var en, is onbekent hoe 't daer is
gef teh, o f w a t volk daer woonr.
D e Landftreek aen de Zuid-ocver by
den iiitgang van de Vl iet Amur in ZeV,
:rd medc we rd jjenaemt Solonskje , o f het
Zout-land : aldaer zijn eenige wooningen.
Kondsom Alhaßn, aen de Riviervíí««^,
J$ goed Za e i , Ho o i , en Bouw- land, daer
e n O O S T
zijn vcel Piaetzen die met Wyng a e rde n
bezet zijn , hichtige Boifchaefijen , daer
goede Vi f c h in de Wa t e r e n , en Wi l dvangft
valt. Aen de Rivier Tz^erna, of
zwarte Ri v i e r , beweften Albaß» in de
Amur ftortendc, vallen veel Zabels.
Tuflchen de Rivier Vda en Ogota, aen
de Oof ter Indiaenfche Z e e , vak veel
Wa l - v i f ch, ZOO ook de geheeleKuft längs,
tot aen de Y s - z e e , als mede Wal - ruf len,
en Zee-robben.
Tot Camfatka en aldaer aen de Zee-kuil,
woont een Vo l k , genaemt Xuxi en KorlikJ,
die elk haer eigen Tael hebben, weUie
nacft aen Ze e woonen , dragcn klederen
van Robbe-vellen , woonen in de aerde:
die in het Land woonen, hebben goede
Harte-vangft , ceten Vi f c h en Vl e e f c h
raeuw , waiTchen de banden in haer eigen
water, zijn val fchvanaerd, houdcnwoor d
noch t r o uw, hebben geen Godsdi enf t ,
dat men we e t : haer geweer zijn ilingers,
waer uit zeer net können werpen; omtrenc
de Ys - k a e p is het in 't gemeen zeven
Maenden Wi n t e r , in het begin van de
Winter alleen , valt het Sneeuw , doch
met zeer diep : by Camfatka is een Go l f ,
waer m buiten mate veel Zee-gedierte zieh
ophouden : boven Camfatka is een doorgank,
waer van zieh de R o b en Vi f chvangers
weten te bedienen.
B y Irkutskfii, Bratskoi, en de Rjvier^»(?»,
Valien mede Paerlen die in Oef ter- fchul -
Sen werden gevi f t , of van desRivier s boem
opg eha ek, doch zijn niet f choon,
ook niet overvloedig.
B y het Schakfche Me i r , gelegen niet
wyt van Nertßnsk.oi, leggen noch twee
diergelijke Mei ren, dicht by malkander.
De Oof ter fche Tartaren van Niuche ,
Nabuuren der Daurianen, bcleggen devloein
de Huizen der Aenzienlijkfte perzoonen
met viken.
Sajimke is gezegt een g ebucht , daer ettelijke
weinig Huizen by een ftaen, in
Daueren Land.
Araban , is de naem van een Sineefch-
Tarters Amptel ing, g e l i jka l s v anHem, en
noch zooeenegenaemtT^ö/o, werdgemel t ,
die vanhetGezant f chapwaren, datdenSi -
nefchen C h am, op de Dauer fche Grenzen,
in 't Jaer 1689 heeft ge zonden, wanneer
Over de Vr ede en Landfeheidinge wier d
gehandek, tuflchen hunne Cz a e r f cheMa -
jefteiten Onderdanen, en die van den Sineefch.
De Gezanten zelve quamen toen
gereift , over Dalai na Nertßnskoi- Te dezer
t yd was 'er oor log, tuschen de Moe -
galen en Kalmukken , cn de Sineezen gaven
v o o r , dat als de Grens-fciicidmge
boven gemek > zoude zijn gcdaen , dat
zy
T A R T
z y din wilde mede helpen, genoemden
oorlog te doen ililTcn, zoo als ook namaels
is'gcfchied.
- Den Hoog.geleerden Heer
de, in zijn nooit volprezen werk
. t
oude Godsdienft der Petzen , z e g t , dat
de Oof t e r f che , 200 wel ab de Werterfche
Tarters , de Zon aenbidden : zy
noemen zegt hy de Zon Chiunefch, of
Chiun , ZOO als ook den Zondag by hen
werd gebeten.
- Aramfai, is de naem van zeeker Aenzienlijk
Ho o f t der Onkptske Ta r t a r en, die
zieh het gebied hunner Czaerfche Ma j e -
fteiten had ontrokken, en op de Sineefche
zyde begevcn , in den Jare 1689 j doch
berouw hebbende zijner daed , quam
rug, en bleve in zijne oude bezitting
omtrent Nertßnskoi, hoewel eenige bv.by^
zondere luiden dezer Vo l k e , m oí
>nde:
Sina zijn verbleven.
AtaganGaitemoerof, is de naem van zeker
Toengoes, die onder het Ruf l ehe gezag
, zieh niet w y t van Nertßnskoi ophout.
Ononskoi > is een Vl iet omtrent Nertßnskoi
, daer in 't Jaer 1 6 8 9 , de Mo f c o -
vifche Ge z ant , die tot de Handeling met
de Sineezen was afgezonden, .zieh e enwy -
le op heeñ gehouden , gelijk aen de R i -
vier Silk-* , de meefte magt der Sineefche
vaertuigen , die het Krygsvolk over bragten,
A R Y E. 1 1 5
Zuid- z yde van de Rivier Amur \ is een
vet en fchoon L a n d , zoo als de Ri v i e r
Kamar weinig beweften gelegen, en ui t
den Zuide in de Amur ftortende, mede
heeft verwyl t .
Van Pelim en Vergaturia , voorby de
VÜet Tigil, Nnna , Refch , Serebrenke
enZufawaia , tot aen het Vßimer Land
woonen meeft Wogulitfche Heidenen : de
Rivier Kugur , alwaer de Vffimfche Ta r -
ters woonen, neemt zijn oorfpronk uit de
Vfffffihe fteep , of Wo e f t y ne , tuflchen
de Rivieren Zufawaia en V f a , vallende
in de Ri v i e r Kama , alwaer een Stedeken
legt , genaemt daer in Ruf l i fche
bezetting legt : deze Tarters en noch een
diergelijke aerd , genaemt Baskinf^i, wonen
omtrent de Stad Vfa, leven verfpreit,
in Dörpen en Vlekken , gebouwt op de
Ruf l i fcne wy s .
De RufTe Acn de oorfpronk van de Rivier Sia ,
Ktygs-iui- ^ejijc liit den Noorde in de Vl iet Amur
ftort , woont een Timgoes Prins
k Ä h niemt Pteier, by de Kozakken, die
gcmciut. het gezag voert : onder zijn befcherming
zijn negencig perzoonen van de Rivier
, onlangskomen woonen, die zonder
Schatting aen iemant te betalen, zieh
daer ophouden : de eerfte wooningen die
men aen de Rivier Sit, benoorden ontmoet,
zijn zcven dag reizens van de -4-
mur afgelegen.
Tcffcn over deze Rivier Sia, aen de
Vifch-ryk i s , ook goed Land aen
zijne Oevers h e e f t , dat v e t , en r y k van
Pelterye is.
A b men de mond Van de Vl iet Amur
uitgevaren i s , tot in de Orientaelfchc
Oceaen, loopt de Zee na de rechterband,
o f na het Zuiden tot Korea toe : men kart
derwaerts niet wel by de Strand aen Land
gaen , wegens de menigte van riet , 200
dik als een Mans been , en g r o v e r , zoo
dat ook geenSchip daer dicht onder Land
in Zee door booren kan.
Hec is tot roem en eer van hunne
Czaerfche Majefteiten , dat vyf t ien honderd
Mo f c o v i t en, bequaem 2ijn ge^veeft,
meer duizende by de Sineezen , in dienft
zijnde Overmuur fche Krygs- luiden ui t
Tartarye , in dit gewef t , te können we -
derftaen, geduurende een t y d van zes we -
ken, in een klein opgeworpen befcbanzing
e , na dat z y veel duizenden van Mo e -
galen by Selenginskoi hadden d o enwy k en;
en tot Czaer fche gehoorzaemheit gebragt.
van een groote meni g t e , zoo oude
als jonge perzoonen , die voor Slaven
in Mo f c o zijn g e v o e r t , in 't Jaer ,
blyk hebben gegeven.
Konikptfche Volke r en, zijn Luiden van
Moegaelfchen a e rd, die zieh onder hunné
Czaerfche Majefteiten befcheriîiing hebben
begeven , niet verre van Nertßnskoiy
in 't Dauer fche Land gelegen , vyf t ien
w u r f t , o fRu f l i f c h emy l v a n Bratskf-
Achter de Ri v i e r Oedojoe, ter rechter
en ter flinker z y d e de Rivier Selenga, hielden
z i chindenj a r e den September,
Moegaelfche roovers op^
FergoUnshi , is gezegt , boven Lens^
koi, als of men z e ide , het Noorder Lw/ -
koi.
lap, •
'lek v3
Lenskogo, anders een Landf chap, we r d
geoordeeît, mede een Stad o f V l e k van die
z i j n , om dat de Kozakken in die
geweften veekyds reppen yan Lenskogo Gorod,
of Lenshgo Stad , zonder dat my
bewuft i s , waer die gelegen , als dat ik
meine, eiders op de Vl iet Lena.
Chamocne is een Ri v i e r e , niet w y t van
Alhußn gelegen.
ücrh is een Rivier , die wat lager legt
als de Rivier ^rgoene.
Als de Sterkte Albaßn , voor de tweede
ma e l , door de Sineezen wierd belegt ,
en dat 'erVredens-verbonden onderlianden
wierden genomen , zijn de Sineefche-
Krygs - luiden, die meeft alle Tartaren
waren , geplactft aen de Vl iet 5yV of i/«, -
p om