wmm
fe-, M
y ;¡
i l i
m
4 3 4 N O O R D
o m o n d c r d a t d e k z e l , h u n n e H a n d e l in
dat R y k T o U v r y , en z o n d e r b e t a l i n g v a n
eenige g e r e c h t i g h e d e n te d i y v e n ; gelijlc
o n d e r h e n z i e h me d e Ko o p l u i d e n b e v o n d e n ,
o m h u n n e a e n g e b r a g t c Wa r e n in d i t L a n d
t e v e n t e n , en w e d e r om a n d e r e , als m o o y e
S t o f f e n , e n z . d i e in h u n n e g ewc f t e n get
r o k k e n z i j n , u i t d e n a f k o m f t v a n di en ,
v o o r h u n n e He e r e n en a n d e r e n te b e z o r .
gen.
• De v o o r n a emß e G e z a n t w a s M a h o m e -
t a e n f c h j w a t b m i n , en v a n ecn g e h e e l
a n d e r w e z c n , als e en K a l m a k , f c h y n e n d e
v a n een Ar a b i f c h e a f k o m f t , en a l d u s v a n
t y d t o t t y d in g u n f t en a e n z i e n by d i e n
V o r f t g e r a e k t t e z i j n . Hy k e n d e o o k h e t
A r a b i f c h e S c h r i f t , en wa s een g r o o t l i e f -
h e b b e r v a n T u r k f c h e Va e r z e n , wa e r v a n
een g r o o t e me n i g t e in z e k e r b o e k a f g e f c h r e -
ven h a d , d a t h y m y t o o n d e , wa n n e e r ik
h e m in z i j n H e r b e r g b e z o c h t ; we z e n d e
h y t o e nma e l s in een g e d e A r m o z y n e K a -
b a y of R o k g e k l e e d , z i t t e n d e cegens een
leun-kufTen aen , op wo l l e S p r e d c n , d i e
v r y g o e J wa r e n j on chalen d e n i y v o o r t s
m c t B o omv r u c h t e n , o n d e r een ve e l b e -
k e f d e r b e j e g e n i n g , en in een v r y b e c e r
t o e f t e l , als ik v a n een Ka lma k v e rwa c h t
h a d . B ü l t e n zijn e i g en T a e l fpi-ak h y o o k
T ü r k s 5 d o c h we l k z o o vee! v a n h e t O s -
m a n i f c h e en P e r f i f c h e v e r f c h i l d e , d a t ik
met h em z e e r q u a l i j k te r e c h t k ome n k o n -
d e , al ZOO w e i n i g , als mi j n Arme n i f c h e
d i e n a e r , d i e ik b y m y h a d . Hy t o o n d e
my een B r i e f v a n z i j n V o r f t , d i e n hy
^joeckha n o e m d e , en d i e h em na P e r f i e
a f g e f c h i k t h a d , de we l k e t o e n in mi d d e n s
o v e r l e d c n , en d a e r op een a n d e r in z i j n
plaets g e v o l g t wa s . H e t f c h r i f t v a n z i j n e n
B r i e f q u a m z e e r na o v e r een , me t h e t
geene d a t de j e g e nwo o r d i g e T a r t a r e n v a n
Sina in g e b m i k h e b b e n . Hy z e i d e my
d a t z i j n H e e r z i j n H o f - l e g e rme e f t i n
h h i ß l i f g hi e id j we l k e n a em in h e t T ü r k s
e i g e n t l i j k d u i z e n d Wi n t c r - q u a r t i e r e n b e -
t e k e n d , d a e r mc n f c h u i l p l a e t s t e g e n s de
k o u d e v a n de Wi n t e r n c e m c , en a lwa e r
men in d i e t y d een z a c h t e l u c h t , cn o o k
W e i d e en W a t e r h e e f t j g e l i j k i n á w M u n -
khißUtig op d i e t y d een g ema t i g d e l u c h t
w a s , en z e e r f c í í o o n e Gr a s v e l d e n z i j n
m e t wa t e r e n d o o r f n e d c n j d i e v a n h e t g e -
b e r g t e d a e r omi r e n t af vl i e t en ; wc z e n d e
die L a n d f c h a p e e r f t d o o r de T ü r k e n of
T u r k e m a n n e n b e z e t g ewe e f t , d i e d a e r na
d o o r de Ka lma k k e n d a e r ui t g e d r e v e n z i j n
g e w e e f t .
N i e t alleen h a d de V o r f t van d a t V o l k ,
een G e z a n t , ma e r o o k z i j n e V r o u w e n en
K i n d e r e n , i e d e r op h ä r e n n a em , n e v e n s
n o c h een twc e d e G e z a n t , aen d e n P e r f i -
O O S T
f c h e n K o n i n k , Ge f c h e n k c n en eerv Br i e f
f g e z o n d e n ; g a e n d c h e t z e lve wi l d o n d c r
m a l k a n d e r e n , n o p e n d e d e n r a n g , in h e t
z i t t e n , t o e , wa n n e e r zy v o o r zijn Ma j c -
fteit in de Ge h o o r - z a e l v e r f c h e e n e n , cn
aldaer me t f p y z e o n t h a e l d wi c r d e n : zy
waren q u a l i j k te v r e d e , in h a c r l a e t f t c
G a f t m a e l by z i j n Ma j e f t e i t , op h e t Naureez.,
of Ni e uw- j a e r s F e e f t , v a n ' t J a e r
z e f t i e n h o n d e r d v-yf en t a c h t i g , om d a :
t o e n b y de S p e e l d e r s , en n i e t h o o g g' enoeg,
na h a e r z i n , g e p k e t f t wi c r d e n .
E n ge l i jk h e t P a e r d e Vl e e f c h by h a e r
v o o r e en l e k k e r n y e g e h o u d c n w o r d , a l z o o
w i e r d e n o o k g e f t a d i g P a e r d e n en Kame l e n ,
o m t e f l a c h t e n , v e r f c h a f t ; wa e r me d e m c n
o o k w e r k en mo c i t e g e n o e g h a d d e , om
d e z e l v e h i e r en d a e r > na v e r e i f c h , in g e -
noegzaem g e t a l , v o o r h a c r ma g t i g ce w o r -
d e n .
E n v e rmi d s z y a lda c r t e n H o v e , me e r
als een J a e r l a n g , o p g e h o u d e n wi e r d e n >
z o n d e r ha c r v e r b f te k e n n e n e r l a n g e n , h o e
zeer en e r n f t i g d a e r om o o k a e n h i e l d c n >
ZOO wi e r d e n zy t e n laeften d a e r o v e r z o o
o n g e d u l d i g > d a t g o e d v o n d e n , om h a e r
a f l c h e i d o p een u i t f p o o r i g e w y z e t e b e v o r -
deren 5 g e l i j k zy d a e r op d a n v a n h a e r
w o o n i n g o p b r a k e n , en b u i t e n de S t a d ,
b y de K o o r n - en Ge r f t - v e l d e n y z i e h n c d c r
floegen j wa e r i n n e zy h a e r P a e r d e n , en
D r o m e d a r i f T e n, d i e b y z i e h h a d d e n , j o e -
gen ; r o o v c n d e , en p l o n d e r e n d e v o o r t s
meeft al h e t a n d e r g e w a f c h , d a t z i c h d a c r
d i c h t e b y b e v o n d , z o n d e r d a t da e r v an af
r e b r e n g e n wa r e n , of z i e h h i e r in wi l d e n
laten g e z e g g e n . V e r d r a g e n d e o f v e r v e i n -
z e n d e l i e v e r zijn Ma j e f t e i t d i e b a l d a d i g h e i t
van h a c r , om h a e r g e e n mi s n o e g e n te geven
5 en me t h a e r , z o o veel d o e n l i j k , r u f t
en v r e d e te h o u d e n ; a l z o o e r v a r c n h a d ,
• g e t e r g t o f g a e n d e z i j n , w a t f c h a -
d e en v e rwo e f t i n g z i j n e L a n d e n , v a n h a r c
f c h i e l i j k e , f n e l l e , en o n v e rwa e h t e n e r o o f -
t o c h t e n , d i e me t z u l k e een o n g eme e n e
fterke ma g t van Vo l k en P a e r d e n i n ' t we r k
ftellen , k ome n t e l i jden , wa e r in q u a l i j k
können v o o r g c k o m e n , g e f t u i t , cn a c h t e r -
haelt wo r d e n j h c b b e n d e zy g eme e n l i j k
met d e n b u i t en r o o f , de v l u c h t al we d e r
g c k o o z e n , cer d a t d e n Pe r f i a e n d a e r t e g e n s
in g e n o e g z ame b e r e i d f c h a p , en g e r e c t h e i t
kan z i j n .
D i e v o o r f c h r c v e u i t f p o o r i g e h a n d e l v a n
deze G e z a n t e n d a n , b r a g t e c h t c r z o o ve e l
t e w e e g , d a t zy n i e t lang d a e r n a , h a c r
a f l c h e i d k r e g e n , wo r d e n d e , z o o als d e n
K o n i n k , om z i e h te v e r l u f t i g e n , u i t r e e d ,
in h a r e E e r e n - k l e d e n , en zijn Ma j e f t e i t s
b r i e f b o v e n in h a c r T u l b a n d g e f t o k e n , en
mec h e t kulTen v a n z i j n e v o e t ç f l , of ftcgclrcep
T A R T
A R Y E. 4 3 y
waer d o o r d e n i n - en u i t g a n g , in cn v a n
Sina is. Wi f t e o o k t e f p r e k e n v a n Khamtsjeut
waer d o o r de Ge z a n t e n v a n Siah-rcch in
Chatay g e t r o k k e n wa r e n ; p l a e t z e n d e d e n
i n g a n k - p o o r t , we l k e g eme i d e G e z a n t e n
h a d d e n g e b r u i k c om in d a t g r o o t e R y k tc
k o m e n , omt r e n t d i e ftreek , aen de r e c h -
recp a f g e l i t e n , me t ee'rlijke g i f t e n , v o o r
lîaer V o r f t > v e r z i e n } en o n d e r a n d e r e ,
met een T a a d u , d a t i s , een b o v e n p l a t t e
B o n e t , b u i t e n op d e n b o d em me t twa e l f
p l o o y cn » cot een t e k e n h a r e r belijdenis in
G o d s d i e n f t , d e r t w a e l f I m a m t n , r o n d s o m
een conifche of k e g e l a c h t i g e f p i t s , y a n o m -
i r e n t een v i n g e r l e n g t e , d i e r e c h t i n ' t m i d -
den o p f t o n d , b e n a e i t , en me t een T u l b a n d
daer r o n d s om b e w o n d e n ; n e v e n s me e r a n -
d e r e ve r ç i e r z e l en , d i e d a e r aen g e h e c h t
w a r e n ; h e t we l k o o k v o o r e e n Ko n i n k l i j k
teken of b e d u i d z e l in Pe r f i e n g e h o u d e n
w o r d : ge l i jk me d e d e n Ko n i n k Siah-Thamaajp
, de V a d e r v an Ahbaas de Groote ,
een z o o d a n i g e Taadz.i aen de Ko n i n g e n v a n
Vidiuafoer, Dccan, en Golconda, t o t een
t e k e n v a n een Ko n i n k l i j k e H e e r f c h a p p y c ;
eenigzins v a n h em v e r h e f f e n d e , i n c e nGe -
z a n t f e h a p t o e f e h i k t e j wa n n e e r h a e rme t de
b y - t y t e l van Sikh, d a t een K o n i n k b e d i e d ,
ccrde : wa e r na z y "t z e d e r t o o k de T y t e l
van Adil-Siah, Nix^m-Siah, en v a n Kotb-
Siah o n d e r l i n g g e v o e r d g e h a d h e b b e n .
O n d e r d e z e K h a lmi k h e n wa s o o k ee
K o o p m a n , di e in Chatay g ewe e f t wa s
e a z e e r f c h o o n e R h a b a r b e r v an d a e r g e -
brag t h a d , di e h y m y t o o n d e , en v o o r een
z e e r g e r i n g e p r y s v e r l i e t ; z e g g e n d e , d a t
d i e Ar t z e n y -wo r t e l , in d a t L a n d Tajchoan
, g e h e t e n wi e r d , gelijk ha e r r e c h t e
n a em o o k z o o d a n i g in h e t Sine e f ch is. Hy
n k wa s g e n e g e n 0 o r a e l en Ba r n - f t e e n t e
k o o p e n .
H y n o emd e m y t e r l o o p s , en in g r o o t e
h a e f t , de v o o r n a emf t e p l a e t z e n , d i e hy
i n z i j n e R e i z e d e rwa e r t s d o o r g e t o g e n h a d j
met de a f f t a n d t u f l c h e n b e i d e ; d i e h i e r
vervolgens t e r n e d e r ftelle.
H y ftelde h e t b e g i n v a n z i j n e R e i s aen
cen p l a e t s , d i e Miak.oiMnig n o e m d e ; en
r e k e n d e v an d a e r twe e d a g e n r e i z ens t o t
aen I)x.km, en d a n n o c h v y f t i e n d a g e n t o t
aen J e l g i » ^ ; a lwa e r e e n R i v i e r o v e r te
t r e k k e n wa s .
V o o r t s n o c h t i e n d a g e n t o t aen Twgay
en v a n da e r we d e r z o o veele d a g e n , t o t aen
Ilaantsji.
H i e r op n o c h v y f d a g e n t o t aen LokfaH,
en' w e d e r t i en d a g e n t o t aen Siaraße ; b e -
reikende v i e r d a g e n d a e r na Isßel; en n o c h
v e r d e r h e e n , een a n d e r e p l a e t s , KhaatJokh
g e h e t e n .
H y q u am zes d a g e n d a e r na in BoeUne .
en na n o c h t i e n d a g e n in Karho-kataj/: bez
i g e n d e v a n d a e r n o c h d r i e Ma e n d c n rei'
zens ove r een we g d a e r me n zwa r t e T e n t e n
van zwe r v e n d e He r d e r s b e j e g e n t , t o t aen
d e M u u r v a n Sina of Chatay, op een plaets,
d i e hy Koetoe-kpten n o emd e ; alwaer een
e n g t e en P o o r t t u f f c h e n hec g e b e r g t e is
h a n d , en w a t Z u i d e l i j k e r als d i e v a n
Koetoe-koten ftaet.
H y v e r h a e l d e m y m e d e , d a t ' e r e e n
plaets o f L a n d f c h a p , by h em Tay Kapitsji
g e n a e m t , omt r e n t t w e e Ma e n d c n r e i z e n s
van Chaan-Balnkh af l a g , a lwa e r veel R h a -
barber g r o e i d e .
V o o r t s is m y v a n de Pe r f i a n e n o o k te
vooren g e k ome n , d a t d e z e Ka lma k k e n de
N a g ä i f c h e T a r t a r e n g r o o t e a f b r e u k h e b -
ben g e d a e n , en z o m t y d s aen de k a n t v a n
Derbem m e d e we l i n v a l l e n , en ftrooperyen
plegen.
M y is v a n z e k e r p e r z o o n u i t Mesihtdifer,
een plaecs aen d e Ka f p i f c h e Z e e , g e b o o r -
t i g , v e r h a e l d , d a t v a n u4ßerabaad, me t
v a e r t u i g e n na Mien-Khüilaag w o r d g e v a -
ren , om d a e r te h an d e l e n j l e g g e n d e de
K o o p l u i d en aldaer d a n g e a n k e r t , z o o l a ng
z y d a e r z i j n , z o n d e r z i e h aen L a n d te b e -
t r o u w e n ; n eme n o o k p a n d s l u i d e n i n , eer
eenige Wa r e n h an d e l e n o f aenf t aen. M e n
koope a lda e r me e f t Vi f c h - l i jm; d a t op z i j n
T ü r k s Jelem h e e t , g e l i j k d i e Sp r a e k o o k
aldaer i n g e b r u i k i s . Z e t t e n d e z y d i e p a n d s -
l u i d e n we d e r in h a r e f c h u i t j e s , o m na L a n d
r e v a r e n , wa n n e e r ' t zeil g a e n .
D u s v e r r e h e t g e e n de H e e r de Jager my
f c h r i f t e l i j k , in d e n j a r e 1 6 8 8 , v a n Batavia
h e e f t b e r i c h t en t o e g e z o n d c n .
B E K N O P T
V E R H A E L,
phn 'tGez^tfihap, datdenFhrfi *Siìh'roch,
Zoon enNavolger ìntRykjiJAndenGrooten
T i m o e r of T a m u r l a e n , die mede in t Land
der Us b e k k e n heerfchre, omtrent het Jaer
weriien honderd fwintig, uit H^aat, daer
hy m/hield, na C h a t a y ( S i n a ) aengejìelt
heeft gehad. Getrokken n» Perjìaenfch
Boek-> Ad z i a j i b E l m a c h l o e k h a a t , ¿ f ,
de TVonderen desJVaereldsgenaemt, door dea
vermaerde» Verfifchen Hijlory • fchryver,
A m i e r ChoonA, befihreven^ en doormijn
Mrg in Perjìen vertaeld:
I i i i D i e
• D e e Votft Slah-roih heeft
iKfi ecnige IIKQ nizyndood
vsnUhigBclg.ofOlog"-'- '
hec Iteiven n
.... U, dacChdiclSulcbaan, Zooa
,., zooD van TmiulKn was, en op
Tamuxläen, meft by de werken wis, de he«,
rhjppye i«in lyn Gjoot-vadei senfemaigt, eo ook een wyl
chouJen heeft gehsd, TjmuilKn ftiecf to een püets ABÖJC
, in opioet nj Chatay of Sini , doch noch al vir
dKc, DitGeunirchapisdooszekeipenoon.di«
B TsmuilJco was, in't Peifiicaftbb«-
fclusven 6e\vecft.