. H
14.0 N O O R D
rol£t hit dubhek van aeckerm Brief y die,
Koopemie dt entdekkifg van htt Landfchaf
Efo of JeiTo , en Ta r t a r y e , uit Batavia
, in den faere z^fiitn henderd vier en
veerüg herwams «« is g^chreven.
HOc de Commandeur M-rrten de
rries ( zijndc met het FJuit-fchip
Kaßrikum , en 'c J a cht Breskfs,
van de ontdekking der Noorder Landen,
in Slacht-maend voorleden , in Tajnvan
gekeerc ) pCTzoonlijk met den Stuurman
Kornelü Koen , tot Batavia gekomen
i s , en het Land van Efo oSJejfo , en her
Noorder America eenfdeels o n t d e k t , en
in die vreemde Reize iets mcrkwaerdigs
ondervonden h e e f t , is U E. aengefchreven
i doch zuUen 't gevolg van deze Re i -
ze , met den naeften, omftandiger verbalen
, en daer van nu alleen 't byzonderfte
zeggen.
Twee Schepen , onder gemelte Commandeur
de rries, in ' t ijegin vaa Grasmaend,
uit 7î t»4« loopende, hebben de
ftreek , mids vnaeg in "t J a e r , en 't bejegenen
van Noord-ooftelijke Wi n d e n ,
Noordwaerts genomen , en geen der ongenoemde
EiJanden in de Zuid-zee ontdekt.
Maer zijnde , op den twintigften
van Bloei-maend, des nachts, omtrent de
Zuid-ooft hoek van J / ^ a n , met ftorm ,
buiten gilTing, aen't Ongelukkig Eiland,
by hen alzoo genoemt , op een lager wal
vervallen > en in het uitterfte gevaer van
fchipbreuk ge r a ekt , zulks, na ' t verlies
van ankers en touwen , naeuwlijks behouden
, en van den anderen verfteeken , en
voorts gefcheiden zijn. Zy waren beide,
doch van malkander gefcheiden , längs
d'Ooft-kuft van Japan ( daer hun veele
Viffchers Ba rken, in vriendfchap , aen
boord quamen ) tot op veertig graden aen
de uitterfte Noord-ooft hoek van Japan
gezeilt : vin •war de Tries süeen. met het
Schip Kafirikttm , tot vervolg van de aengeftelde
reize , den Vierden van Zomer.
maend , Noordwaerts gevaeren is, en op
den derden dag het hoog met Sneeuw bedekte
Land van Efo of J e ß , op 42 graden
, aengedaen heeft. Längs welke Zuidooft
Kuft hy omtrent zeftig mylen, meeft
geftadig door dikke Nevel gezeilt, en op
verfcheide plaetzen ten anker gekomen i s ,
vindende 't Land kael, doch van redelijkc
Menfchen bewoont : met de welke hy
vriendelijke gemeenfchap geJioudcn , en
een arm Land te zijn bevonden heeft ,
zijnde Traen en Pelteryen (doch fchaers)
't voornaemfte , d a t d a e r v a l t , 't welke,
door d'Inwoondcrs van de Japanders, te-
O O S T
gen verfcheide waeren , gehandelt word.
En hoewel deze Velken hunne Zabels ,
Halzen en Ooren met Zilver verzieren
, en het Zilver binnen hun Land uit
d'aerde gegraven wo r d, zoo hebben d'onzen
nochtans geen mwiigte daer van vernomen.
De Kuft van Jefo , op vier en veertig
?raden en cen halve, ten einde zijnde,
iebben die van het Schip K^ i k i tm , het
Staten Eiland , by henüeden alzoo genoemt
, zijnde vol dorre blinkende Bergen
, en omtrent denig mylen lang, ontd
e k t ; en daer na o p 4 i , 45 en 4 7 graden
aen 't Noorder America, een zcer
hoog , groot , onbewoont La n d , waer
op zieh verfcheide Bergen, ganfch blinkende
, als Zilver-ofGoud-bergen , vertoonen
, daer van ftaetfieuze en omftandige
bezittinge, en eenige ftaeltjes van d'aerde
genomen zijndc , helAen hunnen weg
: tullchen dit Land en het State» Eiland,
. door de Straet de rries ( by hun mede zoo
genaemt) vervolgt. wanneer in 't laetfte
van Zomer-maend, in een ruime, woefte,
ongeftuime Noord-zee gekomen zijn, waer
i n , door donker cn mi f t , tot 0048graden
ftoutmoediggevaren z i jnj dochwi e rdenj
door kracht van Noord-weftelijke winden
, genootzaekt de onbekende Kuft van
Efo oi f e f o , op 4 5 g r a d e n , a e n t e d o e n ;
van waer gezcide Ku f t , vier graden Noordwaerts
, ontdekkende 't Land van een
zeltöe Landaerd als aen de Zuid-kant ;
doch in meerder menigte 1 ook Burgerlijker
meer gezedent, en meer met Zilver gegiert
bevolkt, vonden. Zagen op deze
Kuft eenen woncierHjken hoogen ronden
fpitzen Berg , di e , met noch eenen anderen
, d'Inwoondcrs beveftigen Zilverryk
te zijn, welke ftof by haer in geen groote
overvloed voorhanden was : zulks d'onze
maer twee Ann- en eenige Oor-ringen van
hen hebben können ruilen.
Zijnde dan, in'tlaetftvanHooi-maend,
tot op 4P graden, by den uitterften hoek,
van hen genaemt deKaep vanPatientie, gekomen
, konden door ftyve tegen-wind,
en donkere koude Mi f t , geen Noord meer
Winnen ; zoo dat den derden van Oogf t -
maend , de Reize nae Tartarye geftaekt,
door d'ingekome engte weder in de groote
Zee gevaren , en op den zeftienden
des zelvcn Ma ends , aen de Zuid-ooft
Kuft van Efo, in de Baey , by hen de
Goede Hoope gcheeten, gekomen zijn :
van wa e r , na dat tamelijk ververfcht,
en hun van Wa t e r en Brandhout wel
hadden voorzien, den tweeden van
Herflt-maend, vertrokken zijn, zectende
hunnen koers eejft na de Ooft-kuft van
t a r t a r y e . I 4 Ï
fapan, van wa e r , tuiTchen den tienden dekking van noch veel mccr andere Lan-
I Herfft-maend , en den eerften van
Wyn-maend , op de breette van 37 graden
en een halve , vier honderd en vyftig
mylen, met veranderlijke Winden en feile
Stormen , recht Ooft aen gevaeren zijn,
zonder in dien ftreek, met geduurig klaer
weder , cenig Land t'ontmoecen : maer
wel veel teekenen van Vogelen en d r i f t ,
die , nae allen fchyn , door Winden en
Stormen, vznft^an, Efo, Staten Eiland,
en Compagnies Land , in de Zuid-zee gedreven
wierden : gelijk mede in 't keeren,
al kruiffende, na de Ooft-kuft van
;nt hebben.
>riandel van gewicht hebben
. Land van Efo of feffo können
vernemen ; hoewel d'Inwoondcrs beleefde
en goedaerdige Menfchen waren : alleen
wierd by d'Inwoonders van Naho, in
Japan, eenige Zyde en Kaitoene Rokken,
Rys en kleinigheden, in "t Landfchap en
Stad van Matfmej gebr agt , welke pla<
alleen op dat Land door de Japanders bevaeren
wierd , en van daer, met weinig
Handel-barken , nae de Kuft gevoert
tegen Pelteryen en Traen verruilt 5 g
den onzen zoodanige Barken in de Baey
Goede Hoop ontmoet zijn. Wa er uit van
hunnen handel en des Lands gelegentheit
vry wat kundfchap bequamen. Evenwel
is van de onzen daer niets anders bekomen,
als eenige ftukjes Zilver, Staeltjes
van Go u d , Minerael-aerde , en vier
ftukken Bontwerk , den Zabels en Ma -
ters-vellen niet ongelijk, die voor een
B y l , een Kangang, weinig glaze Koral
e n , en andere fnuiftering, in alles geen
zes gülden waerdig , .hebben geruilt,
•welke nu , met het Schip de Salmander f,
tot een monfter over gezonden zijn.
Zilver en Goud we r d , nae het zeggen
van de Japanders , mede uit dit
Land nae Japan getrokken } doch in
geen grooie menigte : over zulks te beduchten
i s . dat aldaer niets voordeeKgs
te verrichten zal zijn, ten wäre daer My -
nen van belang ontdekt wierden, daer c
Inwoonders wel be\vys van fchynen te
ven, en meeft alle met Zilver gegiert zijn :
waer van de zeekerheit, door nader onderzoek,
te vernemen is.
Van't Compagnies Land, kan mede niets
zeekers , tot voordeel der Maetfchappyc,
aengewezen worden ; hoewel daer goede
teekenen van Berg-werken gezien zijn ,
dat mede al nader onderzocht dient. Insgelijks
wat in Ta n a r y e mag te halen we-
^^ Dies by de berichten en befcheiden van
de Frits grooie waerfchynlijkheit, tot ontden,
in dat onbekende Noorder geweft,
aengcwezen word. Dus verre gemelte
Brief.
Op pjfo , aen zeeker oort genaemt
1, is het Volk kort gedrongen , omtrent
v y f voet lank, wild en ruig van
Baert, de Haairen pik zwa r t , meeft op
zijn Japans gekleed , daer ze ook wel een
vel of Beeren huit over aen trekken, het
haair op de kruin gefchooren , en afgeront
, naer de wyze onzer Huis-luiden,
dragende Japanfche Houwers, nevens Pyl
loog., zijn onbefchroomt , drinken
Arak en Tabak.
Zy gebruiken mede Robbe vellen tot
„.ceding , ook Ot t e r s , Maters , en ander
ruig-werk , zijn vrolijk van inborft ,
voornaem als wat fterken drank gedronkeri
hebben.
Men vangt op deze Kuften veel Vi f c h ,
Heilbot,Scharren,als i - . . . , Salm en Oefters.
Daer zijn Greene boomen , ook Iper
Boeken en Vuuren h o u t , en Appel boomen
, die d i k , hoog en recht zijn, welke
kleine Appeltjes geven. De I n w ^ d e r s
:bruiken Traen , en droi^en Vifch op
e Klippen. Veele der Japanders, welke
op Jefo vaeren, zeggen het zeh'e een Ei -
land of Eilanden te zijn : de Menfchen
zijn daer vriendelijk j zy bedienen zieh
van Barken, daer mede zy längs de
Stranden ter Zee vaeren.
Op Efe, werd gegift, hoewel onzeker,
eenige proeven van Goud-myn te zijn gezien
: Zilver-erts, of daer na uitterlijk gelijkende,
is'er in meerder veelheit te vinden.
-XotMittftimaioiMatfmei, gelegen
aen de Zuid-zyde op Efo , hebben de J a -
panders hunne bezitting en wa c h t , onler
den Gezaghcbber van het Japanfche
Noordelijkfte Landfchap , tot intooming
dezer Menfchen ; van waer zy met Barken
kngs de Kuf t , R y s , Stoffen en andere
Japanfche Waeren handelen, tegen
Traen en Pekeryen.
Op zeven en dertig en een half graed,
in de Zuid-zee , wanneer de Nederlandfche
Ooft-Indifche Maetfchappy, eenige
Schepen uitgezonden hadde om beooften
fxpan Eilanden op te doen, zoo heeft men
die niet gevonden, maer wel ontmoet ,
als mede weinig hooger Poolwaerts, eenige
drift van Aerd gewaffen, en Vogelen,
wiens gelijken men gewoon is te zien,
wanneer men na by Land i s , weBce zonder
twyfe l, ZOO het van geen Eilanden rs
geweeft, zeekerlijk uit het Noorder Arnerica
, of van het Staten Land , of van/.ipan
zal zijn komen dryven.
Zeeker voornaem Hollands Koopman t
S 3 iO
y